Hoe diep moet de fundering zitten onder het maaiveld: een duidelijke uitleg

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Een stabiele fundering is essentieel voor de levensduur en veiligheid van elk bouwwerk, of het nu gaat om een klein tuinhekje of een gevel muur. Het vragenstuk "hoe diep moet de fundering zitten onder het maaiveld?" is daarom een cruciaal punt in ieder bouwproject. De diepte van de fundering bepaalt onder andere of het bouwwerk resistent is tegen vorst, waterinfiltratie en grondverschuivingen. In dit artikel geven we een duidelijke uitleg over de vereisten voor een funderingsdiepte, afhankelijk van de locatie, de bouwtechniek en de ondergrond.

We geven aandacht aan verschillende funderingstypen, zoals funderingen op staal, vorstrandfunderingen en schroeffunderingen. Ook bespreken we praktische stappen voor het uitvoeren van een fundering, rekening houdend met de invloed van de ondergrond en de vorstgrens. Het doel is om zowel beginnende bouwers als ervaren vakmensen een overzicht te geven van de essentiële factoren die bepalen hoe diep de fundering moet zitten onder het maaiveld.

Funderingsdiepte en de vorstgrens

Een van de belangrijkste factoren die bepalen hoe diep een fundering moet zitten onder het maaiveld, is de vorfstgrens. De vorstgrens is de diepte waarop de grond niet meer bevroren raakt in de winter. Als de fundering boven deze grens ligt, kan de grond onder het fundament bevriezen en uitzetten, wat leidt tot funderingsproblemen zoals verzakkingen of scheefstanden.

Voorbeelden van vorstgrenzen

Volgens de informatie in de bronnen ligt de vorstgrens meestal tussen 60 en 70 cm vanaf het grondoppervlak. In zandige grond is de vorstgrens lager (ongeveer 60 cm), terwij toest in klei- of zandgrond kan de vorstgrens wel tot 70 cm of meer opklimmen. In regio's met een hoge grondwaterstand kan de vorstgrens verder naar beneden liggen, omdat de grond minder snel bevriest.

Een fundering moet daarom altijd onder de vorstgrens worden gelegd om te voorkomen dat de grond onder het fundament bevriest. Dit betekent dat een fundering in Nederland vaak minstens 60 tot 70 cm diep moet zitten. In sommige gevallen kan dit zelfs tot 80 cm oplopen, afhankelijk van de specifieke ondergrond en klimatologische omstandigheden.

De rol van de vorstrand

Een vorstrand is een extra betonnen strook die wordt aangebracht rondom de fundering. Deze strook zorgt ervoor dat de grond direct onder de fundering niet in contact komt met de zijkanten van het fundament. Hierdoor wordt voorkomen dat de grond onder het fundament uitzet wanneer deze bevriest. Een vorstrand wordt vaak gebruikt in combinatie met een fundering op staal, vooral in regio’s waar de ondergrond niet sterk genoeg is om een diepe fundering aan te brengen.

De vorstrand moet minstens 70 cm diep zitten, met 10 cm extra in kleiachtige grond. Dit zorgt ervoor dat de vorstgrens niet bereikt wordt en er geen risico is op funderingsverzakking.

Fundering op staal

Een fundering op staal is een veelvoorkomende techniek in de bouw, vooral in regio's met een stevige ondergrond zoals zandgronden. Deze fundering wordt direct op een draagkrachtige grondlaag aangebracht, meestal zonder gebruik van palen of diepe funderingssleuven. Deze methode is goedkoper en sneller uit te voeren dan diepere funderingsmethoden.

Voorwaarden voor een fundering op staal

De draagkrachtige grondlaag moet zich vlak onder het maaiveld bevinden.
De grond moet voldoende sterk zijn om het gewicht van het bouwwerk te dragen.
Het is mogelijk om de grond te verbeteren door slechte grondlagen te vervangen of te verdichten.

Een voorbeeld van grondverbetering is het aanbrengen van een zandkoffer tot aan de onderkant van de fundering. Dit is een methode waarbij slechte grond wordt afgegraven en vervangen door een mengsel van zand en eventueel cement. Dit zorgt voor een steviger fundament en vermindert de kans op funderingsproblemen.

Strokenfundering

Een veelvoorkomende vorm van fundering op staal is de strokenfundering. Deze fundering bestaat uit een brede strook beton die onder een muur of constructie wordt aangebracht. De strook dient als een soort balk die het gewicht van het bouwwerk gelijkmatig over de ondergrond verspreidt. Een strokenfundering is ideaal voor lichte constructies, zoals muren of kleine uitbouwen.

Schroeffunderingen: een moderne oplossing

Schroeffunderingen zijn een moderne funderingstechniek die steeds vaker wordt ingezet in de bouw. Deze fundering bestaat uit schroefpalen die mechanisch in de grond worden gedraaid tot een bepaalde diepte. De schroefpalen zorgen voor een stabiel fundament zonder dat er een diepe funderingssleuf nodig is.

Voordelen van schroeffunderingen

Geen vorstrand nodig: omdat de schroefpalen dieper worden geplaatst dan de vorstgrens, is er geen extra betonnen strook nodig om de grond tegen vorst te beschermen.
Geen last van waterinfiltratie: de schroefpalen zijn gemaakt van staal en zijn resistent tegen water, zodat er geen risico is op funderingsverzakking door vocht.
Snelle en flexibele uitvoering: schroeffunderingen kunnen snel worden aangebracht, zelfs in moeilijk toegankelijke gebieden.

Toepassing van schroeffunderingen

Schroeffunderingen worden vaak gebruikt in gebieden met een beperkte draagkracht in de bovenliggende grondlagen. Ze zijn ideaal voor het fundament van lichte constructies zoals tuinhuisjes, garages of kleinere uitbouwen. In sommige gevallen worden schroeffunderingen ook gebruikt voor grotere projecten, zoals de renovatie van historische gebouwen of de aanleg van nieuwe constructies op grachten.

Funderingsdiepte bij kleine bouwprojecten

Bij kleine bouwprojecten zoals het aanleggen van een border of een kunstwerkkamer is de funderingsdiepte ook van belang, maar de eisen zijn meestal minder strikt dan bij grotere constructies. Toch is het verstandig om rekening te houden met de vorstgrens en de stabiliteit van de ondergrond.

Voorbeeld: fundering voor een border

Hoogte van de border: tot 50 cm hoog is een enkele laag opsluitbanden voldoende. Bij hogere borders is het aan te raden om een mengsel van zand en cement onder de opsluitbanden te verwerken voor extra stevigheid.
Diepte van de fundering: de fundering moet minstens 10 cm onder het maaiveld liggen. Dit zorgt ervoor dat de fundering voldoende diep zit om stabiliteit te bieden.
Grondgesteldheid: in zandige grond is het belangrijk om de fundering extra te verstevigen. Dit kan door het verwerken van een mengsel van zand en cement onder de opsluitbanden.

Deze richtlijnen zijn afkomstig uit een praktische handleiding voor het maken van een fundering voor een border. De diepte en stabiliteit van de fundering zijn hier essentieel om ervoor te zorgen dat de border niet instort of schuift.

Funderingssystemen voor complexe projecten

In sommige gevallen is het nodig om ingewikkeldere funderingssystemen toe te passen, bijvoorbeeld bij de renovatie van historische gebouwen of bij projecten op grachtgebieden. In deze gevallen is het verstandig om advies in te winnen bij een bouwkundige of funderingsspecialist.

Voorbeeld: renovatie van een 17e-eeuws grachtenpand

Een 17e-eeuws grachtenpand in Leiden bleek 17 cm verzakt. Tijdens de restauratie is dit deels gecorrigeerd, maar de scheefstand is bewust behouden. Dit toont aan dat funderingsproblemen zich al eeuwenlang kunnen voordoen, afhankelijk van de ondergrond en de bouwtechniek. In dergelijke gevallen is het vaak nodig om een nieuwe fundering aan te brengen of de bestaande fundering aan te passen.

Een ander voorbeeld is een kerk in Overschild die momenteel anderhalve meter boven de grond zweeft. Dit is het gevolg van een funderingsvervanging en aardbevingsbestendiging. In dit project is de fundering volledig vernieuwd en zijn trillingsdempers toegepast om schade door aardbevingen te voorkomen.

Praktische stappen voor het uitvoeren van een fundering

Hoewel de exacte stappen variëren afhankelijk van het type fundering en het bouwproject, zijn er enkele algemene richtlijnen die van toepassing zijn op vrijwel elk funderingsproject.

Uitzetten van de afmetingen

Het eerste stuk van elk funderingsproject is het uitzetten van de afmetingen. Dit gebeurt meestal met een meetlint en een metselkoord. Het is verstandig om het ontwerp zodanig te bepalen dat er zoveel mogelijk complete blokken kunnen worden gebruikt, waardoor minder zagen nodig zijn.

Uitgraven van de funderingssleuf

De volgende stap is het uitgraven van de funderingssleuf. De sleuf moet minstens 60 cm diep zijn, of dieper als de vorstgrens hoger ligt. In sommige gevallen wordt een gat van 80 cm of meer nodig. Het is belangrijk om zorgvuldig te werken, zodat de sleuf strak langs het metselkoord loopt.

Aanleggen van de fundering

De fundering wordt meestal aangelegd met beton, opsluitbanden of schroefpalen. Het is essentieel om ervoor te zorgen dat de fundering waterpas ligt. Dit kan met behulp van een waterpasapparaat of een tafellijn. Als het beton wordt gestort, moet het zandbed eerst waterpas worden gemaakt en besprenkeld met water om de ondergrond steviger te maken.

Advies van een bouwkundige

Het is verstandig om vooraf advies in te winnen bij een bouwkundige, vooral als het om een complexere constructie gaat. Een bouwkundige kan helpen om te bepalen welke fundering het meest geschikt is voor het project en welke maatregelen genomen moeten worden om funderingsproblemen te voorkomen.

Conclusie

De vraag "hoe diep moet de fundering zitten onder het maaiveld?" kan niet met één antwoord worden beantwoord. De funderingsdiepte hangt af van verschillende factoren, zoals de ondergrond, de vorstgrens, het type bouwproject en de gewenste stabiliteit. In de meeste gevallen is een funderingsdiepte van 60 tot 70 cm aan te raden, met eventueel een extra 10 cm in kleiachtige grond.

Voor kleine bouwprojecten zoals borders is een fundering van minstens 10 cm diep voldoende, maar het is verstandig om rekening te houden met de stabiliteit van de ondergrond. Voor grotere projecten of in regio's met een zwakke ondergrond zijn ingewikkeldere funderingssystemen zoals vorstrandfunderingen of schroeffunderingen vaak nodig.

Door de juiste funderingsdiepte te kiezen en rekening te houden met de voorwaarden van de ondergrond, zorg je ervoor dat je bouwwerk stabiel en duurzaam is. Het is altijd verstandig om vooraf advies in te winnen bij een bouwkundige of funderingsspecialist, vooral bij complexe projecten.