Hoe diep moet een fundering zijn: Factoren, normen en praktijkrichtlijnen

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Een stevige en correct geplaatste fundering is de basis van elk bouwwerk. Zonder een goed uitgevoerde fundering lopen woningen en gebouwen het risico op verzakking, scheuren en andere structurele problemen. De vraag “hoe diep moet een fundering zijn?” is daarom een essentiële vraag bij elk bouwproject. De diepte van de fundering wordt bepaald door verschillende factoren, waaronder de bodemgesteldheid, de belasting, de grondwaterstand, klimatologische omstandigheden en lokale bouwvoorschriften.

In dit artikel bespreken we in detail hoe de diepte van een fundering bepaald wordt, welke normen er gelden in Nederland, en welke praktische richtlijnen van toepassing zijn voor verschillende situaties, zoals bij nieuwbouw, aanbouw of herstelling van oude funderingen. We zullen ook ingaan op de rol van vorstvrijheid en de invloed van zand-, klei- of veengrond op de vereiste funderingsdiepte.

Invloed van bodemgesteldheid op de funderingsdiepte

Een van de belangrijkste factoren bij het bepalen van de funderingsdiepte is de bodemgesteldheid. De stabiliteit van de ondergrond bepaalt of de fundering op een bepaalde diepte voldoende ondersteuning biedt voor het gewicht van het gebouw. In Nederland komen verschillende bodemtypen voor, zoals zand, klei, leem en veen, elk met hun eigen eigenschappen en vereisten voor funderingsdiepte.

Zandgrond

Zandgrond is een relatief stevige bodem die goed draagt. In zandige gebieden is vaak een funderingsdiepte van 60 tot 80 cm beneden maaiveld voldoende, zolang de zandlaag op die diepte stabiel en niet verzakbaar is. In sommige gevallen kan de fundering zelfs iets minder diep liggen, bijvoorbeeld 60 cm, als de zandlaag voldoende draagkracht heeft.

Kleigrond

Klei is een zwaardere, minder stijf bodem die gemakkelijk verzakt. Kleigrond heeft over het algemeen een diepere fundering nodig dan zandgrond. Hier is vaak een diepte van 80 cm of meer aan te raden, afhankelijk van de dichtheid en de druk die het gebouw uitoefent. In extreme gevallen kan zelfs een diepe fundering op palen nodig zijn.

Veengrond

Veengrond is een zeer zachte bodem die snel verzakt en weinig draagkracht biedt. In veenachtige gebieden is het vaak noodzakelijk om diepe funderingen te maken, soms zelfs met palen die tot wel 15 meter diep in de grond moeten, om een stabiele ondergrond te bereiken.

Leemgrond

Leem is een tussenliggende bodem tussen zand en klei. De funderingsdiepte in leem kan variëren, maar in de meeste gevallen is een diepte van 60 tot 80 cm aan te raden. Ook hier is het belangrijk om een bodemonderzoek uit te voeren om te bepalen of de leemlaag voldoende draagkracht heeft.

Minimale funderingsdiepte volgens bouwvoorschriften

In Nederland gelden er duidelijke richtlijnen voor de minimale funderingsdiepte. Deze worden bepaald door de Nederlandse bouwvoorschriften, die ook bekend staan als het Besluit bouw en wonen. De belangrijkste richtlijn is dat de fundering moet worden aangelegd op een vorstvrije diepte, om te voorkomen dat de grond in de winter bevriest en uitzet.

Vorstvrijheid

Voor een standaard woning in Nederland is de vorstvrije diepte meestal minstens 80 cm beneden maaiveld. Dit betekent dat de fundering op een diepte moet liggen waar de grond zelfs bij een streng winter niet bevriest. Als de fundering boven deze grens ligt, kan de grond uitzetten en leiden tot verzakkingen en scheuren in het gebouw.

Een aantal bronnen wijzen erop dat in sommige regio’s en bij zware constructies de vorstgrens dieper kan liggen, wat een diepere fundering vereist. In bijzondere klimatologische omstandigheden, zoals extreem koude winters, kan de vorstgrens zelfs tot wel 1 meter of dieper reiken.

Belasting van het gebouw en funderingsdiepte

De belasting die het gebouw uitoefent op de grond is een ander belangrijk aspect bij het bepalen van de funderingsdiepte. Zwaardere constructies, zoals hoogbouw of industriële gebouwen, vereisen over het algemeen een diepere fundering dan lichtere constructies, zoals een woonhuis.

In nieuwbouwprojecten wordt vaak rekening gehouden met het gewicht van muren, vloeren, daken, en eventuele kelders. Voor een enkelvoudig woningbouwproject is een funderingsdiepte van 60 tot 80 cm meestal voldoende, zolang de ondergrond stevig is. In zwaardere constructies kan dit aanzienlijk hoger liggen, afhankelijk van de verwachte belasting.

Invloed van grondwaterstand

De hoogte van het grondwater op de bouwlocatie is een belangrijk overweging bij het bepalen van de funderingsdiepte. Als het grondwater dicht bij de oppervlakte ligt, kan dit leiden tot problemen zoals verzakking, erosie en vochtproblemen in de kelder of fundering.

In dergelijke gevallen is het vaak noodzakelijk om de fundering dieper te leggen om boven het grondwateriveau te blijven. Daarnaast is het belangrijk om maatregelen te nemen, zoals afwateringssystemen en waterdichte afwerking, om te voorkomen dat het grondwater de fundering bereikt.

Klimatologische omstandigheden

De klimatologische omstandigheden op de bouwlocatie hebben ook invloed op de vereiste funderingsdiepte. In regio’s met een hoog vorstrisico is het belangrijk om de fundering onder de vorstgrens te leggen, zoals eerder besproken. In zonnige of droge regio’s kan de vorstgrens lager liggen, waardoor een iets minder diepe fundering mogelijk is.

Bij bouwprojecten in regio’s met extreme klimatologische omstandigheden is het raadzaam om een bodemonderzoek en funderingsexpertise in te schakelen om de optimale diepte en vorm van de fundering te bepalen.

Lokale bouwvoorschriften

Naast de nationale bouwvoorschriften kan het ook nodig zijn om lokale regelgeving en stadsdeelregels in overweging te nemen. In sommige gemeenten of stadsdelen zijn er specifieke voorschriften voor funderingsdiepte, afhankelijk van de historische of ecologische situatie van de locatie.

Het is daarom altijd verstandig om rekening te houden met zowel de landelijke bouwvoorschriften als de lokale regelgeving, vooral bij bouwprojecten in historische stadsdelen of in gevoelige gebieden.

Fundering op staal

In sommige gevallen wordt een fundering gemaakt op staal, wat vooral voorkomt bij aanbouwen, uitbouwen of lichte constructies. Bij fundering op staal worden traditioneel sleuven gegraven tot ongeveer 80 cm beneden het maaiveld. Deze diepte is meestal voldoende om onder de vorstgrens te zitten, wat belangrijk is om verzakkingen en schade aan de fundering te voorkomen.

Een fundering op staal is een betrouwbare en kostenefficiënte oplossing, vooral in stadsdelen waar de ondergrond relatief stabiel is. Het is echter belangrijk om te controleren of de ondergrond geschikt is voor dit type fundering, en of er eventuele beperkingen zijn op grond van bouwvoorschriften of lokale regelgeving.

Funderingsbreedte

Naast de diepte van de fundering is ook de breedte van belang. De breedte van de funderingssleuf hangt af van de breedte van de muur en de belasting die het gebouw uitoefent. Over het algemeen geldt de vuistregel dat de breedte van de funderingssleuf 2,5 tot 3 keer de breedte van de muur moet zijn.

Bijvoorbeeld: - Voor een enkele muur van 25 cm breed is een funderingsbreedte van 70 tot 90 cm aan te raden. - Voor een spouwmuur van 40 cm breed is een funderingsbreedte van 100 tot 120 cm nodig.

De breedte van de fundering zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw over een voldoende groot oppervlak wordt verdeeld, waardoor verzakking en scheuren worden voorkomen.

Funderingsdiepte bij aanbouw en uitbouw

Bij een aanbouw of uitbouw is het belangrijk dat de fundering goed aansluit bij de bestaande fundering van het hoofdgebouw. De diepte van de fundering voor een aanbouw moet minstens 80 cm beneden het maaiveld liggen, om onder de vorstgrens te zitten. Dit is nodig om te voorkomen dat de fundering in de winter opheft of verzakt.

Bij het ontwerpen van een aanbouw is het verstandig om rekening te houden met de bodemgesteldheid, belasting, grondwaterstand en klimatologische omstandigheden op de locatie van de aanbouw. In sommige gevallen kan het nodig zijn om een diepere fundering te maken of een fundering op palen te gebruiken, afhankelijk van de stabiliteit van de ondergrond.

Praktische richtlijnen voor funderingsdiepte

Bij het uitvoeren van een bouwproject zijn er een aantal praktische richtlijnen die kunnen worden gevolgd om een correcte funderingsdiepte te bepalen:

Bodemonderzoek uitvoeren: Voordat er een fundering wordt aangelegd, is het belangrijk om een bodemonderzoek te laten uitvoeren. Dit geeft inzicht in de stabiliteit van de ondergrond, de eventuele aanwezigheid van grondwater en de geschiktheid van de bodem voor een fundering.
Vorstvrije diepte bepalen: De fundering moet worden aangelegd op een diepte die onder de vorstgrens ligt. In Nederland is dit meestal 60 tot 80 cm beneden het maaiveld, afhankelijk van de locatie en het klimaat.
Belasting bepalen: De belasting die het gebouw uitoefent moet worden berekend. Dit hangt af van het gewicht van muren, vloeren, daken en eventuele kelders.
Funderingsbreedte bepalen: De breedte van de funderingssleuf moet voldoende zijn om het gewicht van het gebouw goed te verdelen. De vuistregel is dat de breedte 2,5 tot 3 keer de breedte van de muur is.
Afwatering en isolatie overwegen: Bij een fundering in een gebied met hoge grondwaterstand of koude winters is het belangrijk om maatregelen te nemen, zoals afwateringssystemen en isolatie van de kelder of fundering.
Lokale bouwvoorschriften controleren: Het is verstandig om te controleren of er lokale bouwvoorschriften zijn die van toepassing zijn op de locatie van het bouwproject.

Conclusie

De diepte van een fundering is een essentieel aspect bij elk bouwproject. De vereiste diepte hangt af van verschillende factoren, waaronder de bodemgesteldheid, de belasting van het gebouw, de grondwaterstand, klimatologische omstandigheden en lokale bouwvoorschriften. In Nederland gelden er duidelijke richtlijnen voor de minimale funderingsdiepte, die vaak rond de 60 tot 80 cm beneden het maaiveld ligt.

Bij het bepalen van de funderingsdiepte is het belangrijk om rekening te houden met zowel de technische aspecten als de praktische richtlijnen. Een goed uitgevoerde fundering is de basis van een stabiel en duurzaam gebouw. Door rekening te houden met de juiste diepte, breedte, isolatie en afwatering, kan men ervoor zorgen dat het bouwwerk goed ondersteund wordt en structurele problemen worden voorkomen.

Voor een correcte bepaling van de funderingsdiepte is het verstandig om een bodemonderzoek en funderingsexpertise in te schakelen, zeker bij complexere projecten of in gebieden met onstabiele ondergrond. Door de juiste maatregelen te nemen, kan men ervoor zorgen dat het bouwproject een lange levensduur heeft en voldoet aan de huidige bouwnormen en kwaliteitsverwachtingen.

Bronnen

diep
zit