Hoe herken je een fundering op staal: Aanduidingen, tekens en controlemethoden

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een fundering op staal is een veelgebruikte constructiemethode in de bouwsector, vooral in regio’s met een stabiele ondergrond. De term "op staal" verwijst echter niet naar het gebruik van het metaal staal, maar naar het feit dat de fundering direct rust op een draagkrachtige bodemlaag, zoals zand of stevige klei. Hoewel deze methode in de twintigste eeuw vaak werd toegepast, kan ze problemen opleveren wanneer de ondergrond niet stabiel genoeg is. Dit kan leiden tot verzakkingen, scheuren in muren en vloeren, klemmende deuren en ramen, en ongelijke vloeren.

Het herkennen van een fundering op staal is van groot belang voor eigenaren, kopers en professionals in de bouw, aangezien de geschiktheid van deze methode sterk afhankelijk is van de ondergrond. In dit artikel worden de kenmerken van een fundering op staal besproken, hoe je deze kunt herkennen, en wat de risico’s zijn bij funderingsproblemen. Daarnaast wordt ingegaan op controlemethoden en mogelijke oplossingsstrategieën.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een constructiemethode waarbij een gebouw direct op een draagkrachtige bodemlaag wordt geplaatst, zonder gebruik van palen of andere diepgaande funderingstechnieken. Deze methode is geschikt voor stabiele gronden zoals zand of stevige klei. De naam "staal" komt niet van het metaal, maar is afgeleid van het Oudgermaanse woord "stal", wat betekent "vaste plaats" of "rustend op".

De constructie van een fundering op staal volgt meestal deze stappen:

Grondonderzoek: Voordat een fundering op staal wordt uitgevoerd, wordt een sonderingsonderzoek gedaan om te bepalen of de ondergrond voldoende draagkracht heeft.
Uitgraven van de bouwput: De bovenste, minder stabiele grondlagen worden verwijderd totdat de draagkrachtige laag is bereikt.
Aanbrengen van de funderingsplaat of strokenfundering: Afhankelijk van het ontwerp wordt een funderingsplaat of strokenfundering geplaatst, meestal van beton, om de belasting gelijkmatig over de ondergrond te verdelen.
Constructie opbouwen: Na het aanbrengen van de fundering kan de opbouw van het bouwwerk beginnen.

De voordelen van een fundering op staal zijn onder andere de lage kosten, omdat minder materialen en complexere technieken nodig zijn dan bij andere funderingstypen zoals heipalen of schroeffunderingen.

Hoe herken je een fundering op staal?

Het herkennen van een fundering op staal kan lastig zijn voor iemand die niet bekwaam is in de bouw, maar er zijn een aantal duidelijke aanduidingen en tekens die kunnen helpen bij het identificeren van deze fundering.

1. Grondonderzoek en constructieberekening

Een van de eerste stappen bij het herkennen van een fundering op staal is het bekijken van het grondonderzoek en eventueel de constructieberekening. Als er sprake is van een constructieberekening die aangeeft dat de fundering is uitgevoerd op een draagkrachtige bodemlaag, dan is het waarschijnlijk een fundering op staal.

Het is echter belangrijk dat het grondonderzoek door een onafhankelijke partij is uitgevoerd. Dit helpt om mogelijke funderingsproblemen te voorkomen. Bij een fundering op staal is er meestal geen gebruik van palen of andere diepgaande funderingstechnieken.

2. Aanduidingen op de bouwput

Bij een fundering op staal is de bouwput meestal dieper dan bij een fundering op heipalen, omdat de bovenste, minder stabiele grondlagen zijn verwijderd totdat de draagkrachtige laag is bereikt. Dit is een duidelijke aanduiding dat de fundering op een stabiele ondergrond is uitgevoerd.

3. Aanwezigheid van een funderingsplaat of strokenfundering

Na het uitgraven van de bouwput wordt een funderingsplaat of strokenfundering aangebracht. Deze constructieelementen zijn typisch voor een fundering op staal. Een funderingsplaat is een horizontaal betonplaat die de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt, terwijl een strokenfundering bestaat uit meerdere stroken of stroken die onder de muren zijn aangebracht.

4. Kenmerken van de ondergrond

Een fundering op staal is meestal uitgevoerd op een stabiele ondergrond zoals zand of stevige klei. Als de ondergrond van het gebied waar het huis is gebouwd bekend staat om deze eigenschappen, is het waarschijnlijk dat de fundering op staal is uitgevoerd.

Het is echter belangrijk om te weten dat deze methode minder geschikt is voor gronden die gevoelig zijn voor verschuiving of inklinking, zoals veen- en zachtere kleigronden. In dergelijke gevallen kan het gebruik van een fundering op staal problemen opleveren.

5. Kenmerken van het bouwjaar

Een fundering op staal was in de tweede helft van de twintigste eeuw vaak toegepast, vooral in regio’s met stevige grondlagen. In het oostelijke deel van Nederland is deze methode vaak gebruikt vanwege de zandgronden daar.

Als het huis is gebouwd in die periode en in een regio met zandgronden, is het waarschijnlijk dat de fundering op staal is uitgevoerd. Dit kan ook worden bevestigd door het bouwjaar van het huis en eventuele documentatie van de constructie.

Tekens van funderingsproblemen bij een fundering op staal

Hoewel een fundering op staal een betrouwbare methode is, kunnen problemen ontstaan als de ondergrond niet stabiel genoeg is. Hieronder worden enkele veelvoorkomende tekens van funderingsproblemen besproken.

1. Scheuren in muren en vloeren

Een van de eerste zichtbare signalen van funderingsproblemen zijn scheuren in muren en vloeren. Deze scheuren kunnen zich vooral voordoen bij kozijnen, hoeken van muren of in vloeren. Dit wijst vaak op verzakkingen en is een van de eerste duidelijke indicaties dat de fundering niet meer stabiel is.

2. Klemmende deuren en ramen

Wanneer de fundering ongelijk verzakt, raken deuren en ramen vaak uit lijn, waardoor ze moeilijk openen of sluiten. Dit is een veelvoorkomend probleem bij funderingen op staal, vooral wanneer de ondergrond niet stabiel genoeg is.

3. Zichtbare verzakking van de woning

Een scheefstaande woning of verzakte gevels zijn duidelijke tekenen dat de fundering niet meer stabiel is. Dit kan het gevolg zijn van verzakkingen in de ondergrond of veranderingen in de draagkracht van de bodemlaag.

4. Ongelijke vloeren

Vloeren die niet meer vlak zijn of die ‘hellen’, kunnen een indicatie zijn van een zakkende fundering. Dit is een van de meest zichtbare tekens van funderingsproblemen en kan leiden tot ongemak en veiligheidsrisico’s.

Risico’s van funderingen op staal

Een fundering op staal is gevoelig voor verzakkingen, vooral wanneer de ondergrond niet stabiel genoeg is. In Nederland zijn veel funderingen op staal uitgevoerd op klei- en veengronden, maar deze bodemsoorten zijn gevoelig voor inklinking. Dit kan het geval zijn door oxidatie, verkeerstrillingen, ophogingen en lagere grondwaterstanden.

Hierdoor kan de bodem dalen, wat leidt tot funderingsproblemen en schade aan het gebouw. Het risico op inklinking is vooral groot in het westelijke deel van Nederland, maar kan ook elders voorkomen.

Controlemethoden voor funderingsproblemen

Als je vermoedt dat er funderingsproblemen zijn bij een fundering op staal, zijn er verschillende controlemethoden beschikbaar. Een grondonderzoek is een essentieel onderdeil van deze controle, omdat het helpt om te bepalen of de ondergrond nog stabiel genoeg is.

1. Grondonderzoek

Een grondonderzoek is een van de meest betrouwbare methoden om funderingsproblemen te detecteren. Dit onderzoek moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke partij, zoals een geotechnisch ingenieur of bouwtechnisch laboratorium. Het doel is om te bepalen of de ondergrond nog voldoende draagkracht heeft om het gebouw te dragen.

2. Sonderingsonderzoek

Een sonderingsonderzoek is een van de meest gebruikte methoden bij een grondonderzoek. Hierbij wordt een sonde in de bodem ingeboord om te bepalen hoe diep de draagkrachtige laag zich bevindt. Dit helpt om te bepalen of een fundering op staal nog geschikt is voor de ondergrond.

3. Funderingscontrole

Een funderingscontrole is een visuele en technische inspectie van de fundering. Hierbij wordt gekeken naar eventuele scheuren, ongelijke vloeren, klemmende deuren en ramen, en andere tekens van funderingsproblemen. Deze controle kan worden uitgevoerd door een bouwkundig expert of funderingsdeskundige.

4. Realtime metingen

In sommige gevallen wordt gebruik gemaakt van realtime metingen om funderingsproblemen te detecteren. Dit kan het geval zijn bij gevoelige panden of in regio’s met een hoog risico op inklinking. Hierbij worden sensoren geplaatst om veranderingen in de ondergrond en het gebouw te meten. Als er veranderingen optreden, kan direct worden ingegrepen om schade te voorkomen.

Oplossingsstrategieën voor funderingsproblemen

Als funderingsproblemen bij een fundering op staal worden gedetecteerd, zijn er verschillende oplossingsstrategieën beschikbaar. De keuze voor een oplossing hangt af van de ernst van de problemen en de geschiktheid van de ondergrond.

1. Grondverbetering

Bij een fundering op staal kan de ondergrond worden verbeterd om de draagkracht te verhogen. Dit kan het geval zijn bij gronden die niet voldoende sterk zijn. Enkele methodes voor grondverbetering zijn:

De slechte grondlaag deels afgraven en vervangen met zand.
De grond helemaal afgraven tot de vaste grondslag en opvullen met een zandkoffer tot aan onderkant fundering.
Diepliggende zandlagen dicht trillen zodat de draagkracht hoger wordt (diepteverdichting).

Deze methoden kunnen helpen om de draagkracht van de ondergrond te verhogen en funderingsproblemen te voorkomen.

2. Versterking van de fundering

Als de ondergrond niet kan worden verbeterd, kan de fundering zelf worden versterkt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van technieken zoals schroeffunderingen of heipalen om de draagkracht van de fundering te verhogen. Deze methoden zijn echter duurder dan een grondverbetering en moeten zorgvuldig worden beoordeeld.

3. Uitbreiding van de funderingsplaat

Een andere oplossing is het uitbreiden van de funderingsplaat om de belasting van het gebouw gelijkmatiger over de ondergrond te verdelen. Dit kan helpen om verzakkingen te voorkomen en de stabiliteit van de fundering te verbeteren.

4. Uitvoering van een nieuw funderingssysteem

In extreme gevallen kan het noodzakelijk zijn om een nieuw funderingssysteem uit te voeren. Dit kan het geval zijn bij ernstige funderingsproblemen die niet met andere methoden kunnen worden opgelost. Een nieuw funderingssysteem is echter een ingrijpende en duur oplossing die zorgvuldig moet worden beoordeeld.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte constructiemethode in de bouwsector, vooral in regio’s met stabiele grondlagen. Het herkennen van een fundering op staal is van groot belang voor eigenaren, kopers en professionals in de bouw, aangezien de geschiktheid van deze methode sterk afhankelijk is van de ondergrond.

Deze fundering kan problemen opleveren wanneer de ondergrond niet stabiel genoeg is, wat leidt tot verzakkingen, scheuren in muren en vloeren, klemmende deuren en ramen, en ongelijke vloeren. Het is daarom belangrijk om funderingsproblemen vroegtijdig te herkennen en op te lossen.

Controlemethoden zoals grondonderzoek, sonderingsonderzoek, funderingscontrole en realtime metingen kunnen helpen bij het detecteren van funderingsproblemen. Oplossingsstrategieën zoals grondverbetering, versterking van de fundering, uitbreiding van de funderingsplaat, en uitvoering van een nieuw funderingssysteem kunnen helpen bij het oplossen van funderingsproblemen.

Het is aan te raden om een grondonderzoek en constructieberekening te laten uitvoeren voordat een fundering op staal wordt uitgevoerd. Dit helpt om mogelijke funderingsproblemen te voorkomen en de stabiliteit van het gebouw te waarborgen.

Bronnen

staal
herken