Funderingsproblematiek in Haarlem: Oorzaken, Risico’s en Beschikbare Oplossingen

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn in Haarlem een langdurig aanwezige uitdaging. In vele wijkken, waaronder de Cremerbuurt, de Leidsebuurt en het Rozenprieel, zijn er gerapporteerde problemen met houten funderingspalen, grondwaterstanden en de ouderdom van de gebouwen. Deze factoren samen leiden tot scheuren in muren, instabiele structuren en risico’s op verzakking. Voor woningbezitters, bouwprofessionals en gemeentelijke instanties is het van groot belang om de oorzaken en beschikbare maatregelen goed te begrijpen.

In dit artikel geven we een overzicht van de huidige situatie rondom funderingsproblemen in Haarlem, de oorzaken van funderingsproblematiek, de risico’s die erbij horen, en de beschikbare oplossingen en subsidies. De focus ligt op zowel historische en technische kennis, als op de praktische stappen die woningeigenaren en professionals kunnen ondernemen.

Historische Achtergrond van Funderingsproblematiek in Haarlem

Haarlem telt tal van historische en karakteristieke wijkken waarin woningen zijn gebouwd met houten funderingspalen. Deze palen, meestal gemaakt van grenenhout, waren in de 19e eeuw een veelgebruikte methode om gebouwen op peatgrond of klei te ondersteunen. Echter, houten funderingspalen zijn niet duurzaam op de lange termijn, vooral in combinatie met veranderende grondwaterstanden en klimaatfactoren.

Een duidelijk voorbeeld hiervan is de Haarlemse Leidsebuurt. In deze regio zijn woningen al sinds jaren last van verzakkingen en funderingsproblematiek. De combinatie van oude bouwmethoden, droogteperiodes en klimaatverandering heeft geleid tot schade aan de fundamenten van huizen. Daarnaast zijn ook andere wijkken in Haarlem, zoals het Rozenprieel, lastig geworden door vergelijkbare problemen.

In het Rozenprieel zijn bijna 340 woningen geconstateerd met funderingsproblemen. De woningen zijn gedeeltelijk in bezit van woningcorporatie Ymere en particuliere eigenaren. De gemeente Haarlem heeft daarom de hulp ingeroepen van het KCAF (Kenniscentrum Aanbesteding Funderingsherstel) om een gemeentelijk plan van aanpak op te stellen.

Oorzaken van Funderingsproblematiek

1. Houten Funderingspalen

Een belangrijk aspect van funderingsproblematiek in Haarlem is de aanwezigheid van houten funderingspalen. Deze palen zijn gevoelig voor schimmelaanval en bacterieaantasting, wat vooral gebeurt bij veranderende grondwaterstanden of droogteperiodes. In combinatie met oude bouwmethoden kan dit leiden tot instabiele fundamenten.

De Raad voor de Leefomgeving heeft duidelijk gemaakt dat Haarlem landelijk een probleemgebied is wat betreft schimmelaantasting van funderingspalen. Dit komt voornamelijk door het gebruik van grenenhout, dat minder bestand is tegen vocht en schimmel dan andere soorten hout.

2. Grondwaterstanden

Grondwaterstand is een van de belangrijkste factoren die invloed heeft op de stabiliteit van funderingen. In Haarlem is de grondstructuur niet homogeen: sommige delen van de stad bestaan uit veengrond, andere uit klei. Deze variatie beïnvloedt hoe funderingen functioneren en wat voor soort ondersteuning nodig is.

In de Leidsebuurt bijvoorbeeld zijn de grondwaterstanden in de loop van de jaren veranderd. Dit heeft geleid tot een verhoogd risico op verzakkingen, vooral in combinatie met houten funderingspalen die niet meer in staat zijn om de belasting van de huizen te dragen.

3. Ouderdom van Gebouwen

Veel van de woningen in Haarlem zijn al tientallen jaren in gebruik. De ouderdom van de gebouwen is een belangrijke factor bij het optreden van funderingsproblemen. Oude funderingen zijn meestal minder bestand tegen huidige belastingen, vooral als er uitbreidingen of renovaties zijn uitgevoerd.

In de Cremerbuurt zijn funderingswerkzaamheden vaak nodig bij renovatieprojecten of nieuwbouw. De metselaars en bouwbedrijven die actief zijn in deze regio zijn er opgeleid om zowel dragende als niet-dragende funderingen uit te voeren. In sommige gevallen is het nodig om funderingen te vervangen of aan te vullen.

4. Klimaatverandering en Droogte

De laatste jaren is er een duidelijke toename van droogteperiodes in Nederland, inclusief Haarlem. Deze droogte heeft invloed op de grondstructuur en kan leiden tot verhoogde funderingsrisico’s. Houten funderingspalen worden droog en verlies aan sterkte, terwijl droogte ook kan leiden tot veranderingen in de ondergrond.

Risico’s van Funderingsproblematiek

1. Verzakkingen en Instortingen

Het grootste risico bij funderingsproblemen is het optreden van verzakkingen en instortingen. Deze verschijnselen kunnen zowel leiden tot schade aan het gebouw zelf als leiden tot persoonlijke risico’s voor de bewoners. In extreme gevallen kan een gebouw volledig instorten.

In de Haarlemse Leidsebuurt zijn al jaren verzakkingen vastgesteld. Bewoners hadden al jaren te maken met problemen zoals scheuren in muren, instabiele deuren en ramen, en vervormde vloeren. De situatie verslechterde totdat er een dringend herstelplan werd opgesteld.

2. Schade aan Gebouwen

Oude funderingen kunnen leiden tot schade aan gebouwen. Scheuren in muren, verlies aan structuursterkte en vervorming van vloeren zijn duidelijke tekenen van funderingsproblemen. Deze schade kan zowel visueel als functioneel zijn.

In de Cremerbuurt zijn funderingswerkzaamheden vaak nodig bij renovatieprojecten. De metselaars die hier actief zijn, zijn ervoor opgeleid om funderingen aan te vullen of te vervangen. Dit is van groot belang om de stabiliteit van gebouwen te waarborgen.

3. Verhoogde Onderhoudskosten

Funderingsproblemen leiden vaak tot verhoogde onderhoudskosten. Woningbezitters kunnen aanzienlijke kosten maken bij het uitvoeren van onderzoek, herstel en preventieve maatregelen. Voor particuliere eigenaren kan dit een financiële last zijn, vooral als de funderingsproblemen niet direct zichtbaar zijn.

Beschikbare Oplossingen en Maatregelen

1. Funderingsonderzoek

Voor woningeigenaren die vermoeden dat er funderingsproblemen zijn, is het belangrijk om een onderzoek uit te voeren. De gemeente Haarlem biedt sinds 2017 een subsidie aan voor funderingsonderzoek. Deze subsidie helpt woningeigenaren met de kosten van een technische schouw of inspectie.

Een technische schouw wordt uitgevoerd door een adviseur of metselaar die het terrein onderzoekt en bepaalt welke soort fundering het beste geschikt is. Dit proces is essentieel om mogelijke overlast voor buren of voetgangers zo ver mogelijk te beperken.

2. Funderingsherstel

Bij het stellen van de conclusie dat funderingsherstel nodig is, zijn er verschillende opties beschikbaar. Een veelgebruikte methode is het plaatsen van Sobu-palen®. Deze palen zijn ontwikkeld door Revac Specialistische Technieken BV en worden gebruikt om woningen opnieuw een stevige fundering te geven.

In een straat in Haarlem werd funderingsherstel uitgevoerd met deze Sobu-palen®. Door middel van een flexibele bekisting zijn de oude palen vervangen en de woningen weer stabiel gemaakt. Deze oplossing werd als succesvol ervaren door de bewoners.

3. Subsidies en Financiële Hulp

De gemeente Haarlem ondersteunt woningeigenaren met mogelijke funderingsproblemen sinds 2017. De subsidie voor funderingsonderzoek is een van de beschikbare maatregelen. Daarnaast is er ook het Fonds Duurzaam Funderingsherstel waarin Haarlem sinds 2019 lid is. Dit fonds biedt maatwerkleningen aan voor woningeigenaren die funderingsherstel nodig hebben.

De gemeente scheldt bovendien de leges voor de omgevingsvergunning voor funderingsherstel. Dit betekent dat woningeigenaren deze vergunning kunnen ontvangen zonder extra kosten.

4. Ondersteuning via het Funderingsloket

Sinds 2018 is er een funderingsloket ingesteld in Haarlem. Dit loket helpt woningeigenaren met vragen, begeleiding en informatie. Het aantal vragen is gestegen van 35 in 2018 naar 352 in 2020, en wordt verwacht om in 2024 op 800 vragen te komen.

Het funderingsloket is een waardevolle hulp voor woningeigenaren die onzeker zijn over de staat van hun fundering. Het loket werkt samen met het KCAF en biedt zowel online als fysieke begeleiding via een digitaal loket en een inloopspreekuur.

Praktische Tips voor Woningeigenaren

Voor woningeigenaren die mogelijk funderingsproblemen hebben, zijn er een aantal praktische tips die nuttig kunnen zijn:

Gebruik van het funderingsloket: Dit is een essentieel contactpunt voor vragen en begeleiding.
Subsidie aanvragen: De gemeente biedt een subsidie voor onderzoek en herstel.
Onderzoek uitvoeren: Een technische schouw of inspectie is essentieel om de staat van de fundering te bepalen.
Informatieavonden: Deze worden georganiseerd voor particuliere eigenaren in wijkken zoals het Rozenprieel.
Kaarten raadplegen: Via de gemeentelijke website zijn kaarten beschikbaar die informatie geven over het type fundering en de vermoedelijke staat ervan.

Conclusie

Funderingsproblematiek is in Haarlem een serieuze uitdaging die al jaren aan de orde is. De combinatie van houten funderingspalen, veranderende grondwaterstanden en oude bouwmethoden leidt tot risico’s op verzakkingen en instortingen. Voor woningeigenaren en professionals is het belangrijk om de oorzaken, gevolgen en beschikbare oplossingen goed te begrijpen.

De gemeente Haarlem heeft verschillende maatregelen genomen om woningeigenaren te ondersteunen, zoals het funderingsloket, subsidies voor onderzoek en herstel, en samenwerking met het KCAF en Revac Specialistische Technieken BV. Deze samenwerking leidt tot innovatieve oplossingen zoals het gebruik van Sobu-palen®.

Hoewel de funderingsproblematiek in Haarlem ingewikkeld is, zijn er duidelijke stappen die woningeigenaren kunnen ondernemen om de staat van hun fundering te beoordelen en eventueel herstel te laten uitvoeren. Voor professionals in de bouw- en renovatiesector is het essentieel om deze kennis te gebruiken om duurzame en veilige oplossingen te bieden.