Hoeveel Palen in een Fundering: Risico’s, Herkenning en Keuzes

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

De fundering van een huis vormt de basis voor de stabiliteit en duurzaamheid van de woning. In Nederland zijn veel huizen op houten of betonnen palen gefundeerd, vooral in gebieden met ongunstige bodems zoals veen of klei. Het aantal palen dat nodig is voor een fundering hangt af van verschillende factoren, zoals het gewicht van het bouwwerk, de draagkracht van de bodem, en het type fundering dat wordt gebruikt. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van palen in funderingen, hoeveel palen nodig kunnen zijn, en welke risico’s en oplossingen er zijn bij de keuze van een fundering.

De rol van palen in funderingen

Palen worden gebruikt in funderingen wanneer de bovenliggende bodem niet sterk genoeg is om het gewicht van het gebouw te dragen. In dergelijke gevallen moeten palen diep genoeg worden aangebracht om een stabiele ondergrond te bereiken. Deze ondergrond kan bijvoorbeeld een zandlaag zijn of een andere draagkrachtige laag die zich ver onder het maaiveld bevindt.

Een fundering op palen zorgt voor een betere stabiliteit, vooral in zachte of veenige gronden. Er zijn twee belangrijke soorten palen: heipalen en schroefpalen. Beide soorten worden in de grond geplaatst tot een stevige ondergrond is bereikt. Het aantal palen dat nodig is, hangt af van de afmetingen van het gebouw, de belasting die het moet dragen, en de stabiliteit van de ondergrond.

Hoeveel palen zijn nodig?

Er is geen standaardaantal palen dat voor elke fundering geldt. Het aantal palen wordt bepaald door een funderingsberekening die gedaan moet worden door een constructeur. Deze berekening houdt rekening met het gewicht van het bouwwerk, de draagkracht van de bodem, en eventuele specifieke kenmerken van het bouwproject.

In het algemeen geldt dat het aantal palen toeneemt met de grootte van het bouwwerk en de belasting die het moet dragen. Daarnaast beïnvloedt de stabiliteit van de bodem het aantal palen. In gebieden met een diepe zandlaag is vaak minder nodig, terwijl in gebieden met onstabiele bodems zoals veen of klei vaak meer palen nodig zijn.

Bij oudere huizen, gebouwd voordat 1970, zijn vaak houten palen gebruikt. Een bekend risico bij deze soort palen is paalrot, vooral wanneer de grondwaterstand lager is dan de paalkoppen. In dergelijke gevallen kan het huis verzakken of scheef komen te staan. Het aantal palen in oudere funderingen kan variëren, afhankelijk van de bouwtechnieken en de bodemsituatie op de bouwlocatie.

Risico’s bij funderingsproblemen

Er zijn verschillende risico’s die voorkomen bij funderingen, vooral wanneer palen worden gebruikt. Een van de bekendste is paalrot, die optreedt wanneer de houten paalkoppen niet onder water staan. In droge jaren kan het grondwaterpeil zo ver dalen dat de paalkoppen aan droogte en rotting blootstaan. Dit kan leiden tot funderingsproblemen, waarbij het huis verzakt of scheef komt te staan.

Een ander risico is het gebruik van te korte palen. In sommige gebieden zit de vaste grondslag erg diep onder het maaiveld. Wanneer palen niet voldoende diep zijn aangebracht, kan de fundering niet stevig genoeg zijn om het gewicht van het bouwwerk te dragen. Dit kan ook tot funderingsproblemen leiden.

Ook bij het aanbouwen van een huis kunnen funderingsproblemen optreden. Wanneer bijvoorbeeld een uitbouw op palen is gefundeerd, terwijl het oorspronkelijke huis op staal staat, kan er ongelijke belasting ontstaan. Dit kan leiden tot scheefstand of verzakking in het gebouw. Daarnaast kan schade veroorzaakt worden door activiteiten in de omgeving, zoals bouwactiviteiten met veel trillingen of het slaan van palen in de buurt van een bestaande fundering.

Herkenning van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen op verschillende manieren herkend worden. Een van de duidelijkste tekenen is wanneer een huis verzakt of scheef staat. Dit kan het gevolg zijn van paalrot of van te korte palen. Bij oudere huizen, vooral die vóór 1970 zijn gebouwd, is dit risico groter.

Een ander teken is wanneer er brede scheuren zijn in de gevel, binnenmuren of vloeren. Deze scheuren zijn vaak breder dan een paar millimeter en kunnen wijzen op instabiliteit in de fundering. Ook het klemmen van ramen of deuren kan wijzen op scheefstand, wat op funderingsproblemen kan duiden.

Daarnaast kan schade aan leidingen of vervormingen van leidingen wijzen op verzakking of scheefstand. Wanneer leidingen niet meebuigen met de verzakking, kunnen er lekken of andere schades ontstaan. Ook het feit dat een huis lager ligt dan het trottoir of andere huizen in de directe omgeving kan wijzen op funderingsproblemen.

Bij een bezichtiging van een huis kan het herkennen van funderingsproblemen helpen bij de evaluatie van de staat van de woning. Een eenvoudige test is om te controleren of de vloer horizontaal ligt. Dit kan gedaan worden door bijvoorbeeld een knikker op de vloer te leggen. Als deze rolt, kan dit wijzen op scheefstand. Ook het controleren van de drempels bij de deuren op horizontaal kan helpen bij de detectie van funderingsproblemen.

Keuze tussen fundering op staal en fundering op palen

Bij de keuze voor een fundering is het belangrijk om rekening te houden met de bodemsituatie en de belasting van het bouwwerk. Een fundering op staal wordt meestal gekozen wanneer de bodem stabiel genoeg is om de belasting van het bouwwerk te dragen. Deze methode is meestal goedkoper dan een fundering op palen, omdat minder werkzaamheden nodig zijn. Echter, het is van groot belang dat een constructeur een funderingsberekening uitvoert om zeker te zijn van de stabiliteit en het ontwerp van de fundering.

Een fundering op palen is nodig wanneer de zandlaag diep ligt of wanneer de bodem niet sterk genoeg is om het gewicht van het bouwwerk te dragen. Dit komt vaak voor in het Westen en Noorden van Nederland, waar de zandlagen ver onder de oppervlakte zitten. Bij een fundering op palen worden paalconstructies – zoals heipalen of schroefpalen – in de grond geplaatst tot een stevige ondergrond is bereikt. Dit zorgt voor een betere stabiliteit, vooral in zachte of veenige gronden.

Het gebruik van een fundering op staal of op palen hangt dus af van de bodemsituatie en de belasting. In gebieden met een stabiele bodem is een fundering op staal vaak voldoende, terwijl in onstabiele gebieden een fundering op palen beter is. Het aantal palen dat nodig is, wordt bepaald door een funderingsberekening die gedaan moet worden door een constructeur.

Risicogebieden voor funderingsproblemen

In Nederland zijn er verschillende risicogebieden waar funderingsproblemen voorkomen. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een kaart gemaakt die aangeeft waar in Nederland funderingsproblemen voorkomen. Op deze kaart is te zien hoeveel woningeigenaren de afgelopen vijf jaar een melding deden over funderingsschade. Hoe donkerder de kleur van de gemeente, hoe meer meldingen er zijn geweest.

Het KCAF maakt ook een funderingsviewer beschikbaar, die indicatieve aandachtsgebieden toont. Deze kaart geeft het aantal panden weer met een bouwjaar van vóór 1970 per postcodegebied, in combinatie met de bodemgesteldheid van het betreffende gebied. Dit geeft een eerste inzicht in waar funderingsproblemen mogelijk kunnen opspelen.

Het KCAF schat dat ongeveer een half miljoen woningen in Nederland funderingsproblemen kunnen hebben of hebben gehad. Dit aantal kan nog toenemen door klimaateffecten, zoals langdurige droogte of veranderingen in de grondwaterstand. Het is daarom belangrijk om voor woningen in risicogebieden goed onderzoek te doen naar de fundering voordat een aankoop of aanbouw wordt gedaan.

Duurzame alternatieven en maatregelen

Er zijn verschillende duurzame alternatieven en maatregelen die kunnen worden genomen om funderingsproblemen te voorkomen of te beheersen. Een van de maatregelen is het regelmatig sproeien van de grond rond een huis in droge perioden. Dit kan helpen om de grond niet te laten inklinken, wat kan leiden tot zakking of scheefstand bij funderingen op staal.

Een andere maatregel is het gebruik van duurzamere materialen bij de constructie van een fundering. Bijvoorbeeld het gebruik van betonnen palen in plaats van houten palen kan de levensduur van de fundering verlengen en funderingsproblemen voorkomen. Ook het gebruik van moderne bouwtechnieken, zoals schroefpalen of heipalen, kan helpen om de stabiliteit van de fundering te vergroten.

Daarnaast is het belangrijk om historische registraties bij te houden over het type en de kwaliteit van een fundering. Op landelijk niveau ontbreekt het echter aan een dergelijke registratie, wat maakt dat het moeilijk is om de staat van funderingen in specifieke gebieden te beoordelen. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek probeert dit aan te vullen met de FunderMaps-database, waarin zo veel mogelijk informatie over funderingen wordt bijgehouden.

Conclusie

De keuze voor het aantal palen in een fundering hangt af van verschillende factoren, zoals de bodemsituatie, het gewicht van het bouwwerk en het type fundering. Het is belangrijk om een funderingsberekening te laten uitvoeren door een constructeur, om ervoor te zorgen dat de fundering stabiel en duurzaam is. In risicogebieden, zoals veen- en kleigebieden, is het gebruik van palen vaak noodzakelijk om funderingsproblemen te voorkomen.

Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel bij de aankoop of bezichtiging van een woning. Tekenend voor funderingsproblemen zijn brede scheuren in muren, scheefstand van vloeren of deuren, en schade aan leidingen. Het gebruik van moderne bouwtechnieken en duurzame materialen kan helpen om funderingsproblemen te beheersen of te voorkomen.

Voor woningen in risicogebieden is het belangrijk om goed onderzoek te doen naar de fundering en eventuele maatregelen te nemen. Het gebruik van moderne funderingsmethoden, zoals schroefpalen of heipalen, en het regelmatig sproeien van de grond rond een huis in droge perioden zijn enkele maatregelen die kunnen helpen bij het voorkomen van funderingsproblemen.