Houten funderingen in kaart: Tools en inzichten voor woningeigenaren

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

In Nederland zijn veel woningen op houten paalfunderingen gebouwd, vooral in de jaren voor 1970. Deze funderingen kunnen in de loop van de jaren schade oplopen, vooral in kwetsbare bodems zoals veen- en kleigebieden. Houten palen zijn onder meer gevoelig voor paalrot, die voortkomt uit schimmel. Dit gebeurt wanneer de palen boven water komen te staan, wat bijvoorbeeld het geval is bij droogte of een lage grondwaterstand.

Tegenwoordig zijn er digitale tools en kaarten beschikbaar die woningeigenaren inzicht geven in funderingsrisico’s. Deze tools, zoals de Rotterdamse Funderingskaart, FunderMaps en de funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden, zijn ontworpen om woningeigenaren bewust te maken van eventuele funderingsproblemen en hen te ondersteunen bij het nemen van actie. In dit artikel worden deze tools en kaarten besproken, inclusief hun doel, werking en betrouwbaarheid, alsook de rol van klimaatverandering in funderingsproblematiek.

De Rotterdamse Funderingskaart: Lokale aanpak van funderingsrisico’s

De Rotterdamse Funderingskaart is een digitale tool die informatie levert over de fundering van woningen in de stad. De kaart is ontwikkeld in samenwerking met het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), een stichting die zich richt op het verzamelen, ontwirkelen en ontsluiten van kennis over funderingsproblematiek. Deze kaart geeft woningeigenaren inzicht in het type fundering van hun woning en de kwaliteit daarvan.

Naast informatie verstrekt de Rotterdamse Funderingskaart ook ondersteuning via het Funderingsloket. Het Funderingsloket helpt woningeigenaren om gericht actie te ondernemen bij vermoedelijke funderingsproblematiek. Het is een samenwerking tussen gemeente en andere betrokken partijen, en biedt een structurele aanpak gericht op preventie, onderzoek en begeleiding. Deze aanpak is vooral gericht op houten paalfunderingen, die in Rotterdam nog steeds prevalent zijn.

Deelname aan onderzoek is vrijwillig, maar wordt sterk aanbevolen, vooral in wijkgebieden die op de risicokaart staan. Door deelname aan funderingsonderzoek krijgen woningeigenaren inzicht in de staat van hun fundering en kunnen zij op tijd actie ondernemen bij eventuele problemen. Dit helpt bij het voorkomen van schade en bij het waarborgen van de veiligheid van de woning.

De Rotterdamse Funderingskaart is ook het model geweest voor het landelijke platform FunderMaps, dat inzicht biedt in funderingsrisico’s, bodemdalingen, paalrot en paalpest in het hele land. FunderMaps is ontwikkeld door het KCAF en is een datagedreven platform dat funderingsrisico’s van gebouwen inzichtelijk maakt en beheersbaar houdt.

Funderingsviewer Indicatieve Aandachtsgebieden: Een landelijke tool voor risico-identificatie

De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden is een tool die door het KCAF en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is ontwikkeld. Deze kaart geeft per postcodegebied een indicatie van het aantal woningen met een bouwjaar voor 1970, gecombineerd met de bodemsamenstelling van het betreffende gebied.

De kaart toont welke gebieden een groter risico lopen op funderingsproblemen door de combinatie van oude houten funderingspalen en kwetsbare bodems. Het is echter belangrijk om te weten dat deze kaart geen uitspraken doet over de huidige staat van funderingen in specifieke gebieden. Ze biedt slechts een eerste inzicht en dient als ondersteuning bij het nemen van beslissingen.

Er is een verband tussen het type fundering en de bodemsamenstelling. Zo lopen woningen met een houten paalfundering in veen- en kleigebieden een groter risico op funderingsproblemen dan woningen op houten palen in zandgebieden. De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden toont de gebieden waar deze combinatie voorkomt. Het geeft het aantal panden weer met een bouwjaar van vóór 1970 per postcodegebied, in combinatie met de bodemgesteldheid van het betreffende gebied.

Deze tool is ontworpen om woningeigenaren bewust te maken van eventuele problematiek met houten funderingspalen en hen te helpen beslissingen te nemen. Het is echter geen diagnosticum van de huidige staat van funderingen, maar dient als een hulpmiddel om mogelijke risico’s in kaart te brengen.

KCAF-meldingskaart: Inzicht in verleden meldingen

Een andere tool is de meldingskaart van het KCAF, die gebaseerd is op meldingen uit de afgelopen vijf jaar. Deze kaart geeft per gemeente aan hoe groot de kans is op funderingsproblemen, waarbij een donkere kleur aangeeft dat er meer meldingen zijn gedaan. Deze kaart is van groot belang voor woningeigenaren die willen weten of hun woning zich in een risicogebied bevindt.

De meldingskaart maakt gebruik van data die is verzameld door woningeigenaren, experts en andere betrokken partijen. Het doel is om patronen in funderingsproblematiek zichtbaar te maken en zo mogelijke risico’s voor vroegtijdige actie te signaleren. De kaart is geen absolute indicator van funderingsproblemen, maar biedt een indicatie van gebieden waar funderingsproblematiek voorkomt.

Funderingsrisico’s en klimaatverandering: Nieuwe uitdagingen

Klimaatverandering heeft invloed op funderingsrisico’s, vooral in kwetsbare gebieden. In veen- en kleigebieden kan een lage grondwaterstand leiden tot het uittreden van houten palen boven water, wat leidt tot paalrot. Dit proces wordt versneld bij droogteperiodes. Gebieden waar zout- en gaswinning is, zijn bovendien gevoeliger voor bodeminklinking en dus voor funderingsproblemen.

In West- en Noord-Nederland zijn ongeveer 750.000 gebouwen op houten funderingspalen gebouwd, vooral in de jaren vóór 1970. Deze gebieden lopen een groter risico op funderingsproblemen vanwege de combinatie van oude houten palen en kwetsbare bodems. De kaarten en tools die hierboven zijn besproken, geven een inzicht in deze risico’s en helpen bij het nemen van actie.

De rol van FunderMaps in het beheren van funderingsrisico’s

FunderMaps is een landelijk platform dat funderingsrisico’s inzichtelijk maakt. Het is onderdeel van het KCAF en maakt gebruik van data over bouwjaar, bodemsamenstelling en funderingstype om risicogebieden te identificeren. Het doel van FunderMaps is om woningeigenaren, experts en andere betrokken partijen te ondersteunen bij het beheren van funderingsrisico’s.

De kaart ‘Gebieden met kwetsbare fundering door droogte’ is een voorbeeld van hoe FunderMaps samenwerkt met de Atlas Leefomgeving om risico’s zichtbaar te maken. Deze kaart toont gebieden waar houten funderingspalen in gevaar kunnen komen door een combinatie van droogte, lage grondwaterstand en kwetsbare bodems. In de Rijnmond en de Zaanstreek zijn dergelijke situaties al opgetreden, met funderingsproblemen die leiden tot kosten van honderdduizenden euro’s per woning.

Op deze kaart is te zien hoe het bouwjaar van panden gecombineerd wordt met de bodemsamenstelling om een eerste beeld te geven van mogelijke funderingsproblemen. Huizen gebouwd voor 1970 hebben een groter risico dan huizen die na 1970 zijn gebouwd, omdat houten funderingspalen na die tijd niet meer vaak werden gebruikt. De kaart geeft dus een inzicht in welke gebieden het risico op paalrot groter is.

Toepassing van de kaarten en tools in de praktijk

De beschikbare kaarten en tools zijn bedoeld om woningeigenaren bewust te maken van funderingsrisico’s. Het is echter belangrijk om te beseffen dat deze tools geen diagnose van funderingsproblemen zijn. Ze geven slechts een indicatie van mogelijke risico’s en moeten worden gebruikt als ondersteunende informatie bij het nemen van beslissingen.

Voor woningeigenaren die vermoeden dat hun fundering in het risico is, is het aan te raden om contact op te nemen met experts of een funderingsonderzoek in te huren. De Rotterdamse Funderingskaart biedt bijvoorbeeld ook ondersteuning via het Funderingsloket, dat gerichte actie helpt bepalen en begeleidt bij het voorkomen van schade. In andere gebieden zijn vergelijkbare structuren niet beschikbaar, wat betekent dat woningeigenaren daar zelf actie moeten ondernemen.

De kaarten zijn ook handig bij het kopen of verkopen van een woning. Kopers en verkopers kunnen gebruik maken van deze tools om funderingsrisico’s in kaart te brengen en eventuele onderzoek of maatregelen te plannen. Bijvoorbeeld: als een woning in een risicogebied staat, kan het verstandig zijn om een funderingsonderzoek in te huren vooraleer de aankoop te beklaren.

Beperkingen en betrouwbaarheid van de tools

Hoewel de beschikbare kaarten en tools nuttig zijn, is het belangrijk om te beseffen dat ze geen absolute waarheid geven. Ze geven slechts een indicatie van mogelijke risico’s en zijn gebaseerd op historische data, bouwjaar, bodemsamenstelling en meldingen. De huidige staat van funderingen kan sterk variëren, afhankelijk van onderhoud, grondwaterstanden en andere factoren.

De kaarten zijn ontworpen als hulpmiddelen voor woningeigenaren en kunnen worden gebruikt om beslissingen te nemen, maar moeten niet worden gezien als een vervanging voor een expertonderzoek. De Rotterdamse Funderingskaart en de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden zijn bijvoorbeeld gemaakt in samenwerking met betrouwbare partijen zoals het KCAF en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, wat de betrouwbaarheid van deze tools ondersteunt.

De meldingskaart van het KCAF is gebaseerd op meldingen uit de afgelopen vijf jaar, wat betekent dat ze een historisch beeld geeft van funderingsproblematiek. Het is mogelijk dat in de toekomst nieuwe ontwikkelingen optreden die niet in deze kaart zijn verwerkt.

Conclusie

Houten funderingen zijn nog steeds prevalent in Nederland, vooral in West- en Noord-Nederland, waar veel panden voor 1970 zijn gebouwd. Deze funderingen lopen risico op paalrot, bodemdaling en andere problemen, vooral in kwetsbare bodems zoals veen- en kleigebieden. Klimaatverandering verergert dit risico, doordat droogte leidt tot een lage grondwaterstand en daarmee houten palen boven water komen te staan.

Daarom zijn er digitale tools en kaarten beschikbaar die woningeigenaren helpen bij het beoordelen van funderingsrisico’s. De Rotterdamse Funderingskaart, FunderMaps, de funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden en de KCAF-meldingskaart geven inzicht in mogelijke risico’s en dienen als ondersteuning bij het nemen van beslissingen. Deze tools zijn echter geen vervanging voor een expertonderzoek en moeten als aanvullende informatie worden gebruikt.

Voor woningeigenaren die vermoeden dat hun fundering in het risico is, is het aan te raden om contact op te nemen met experts of een funderingsonderzoek in te huren. In Rotterdam is het Funderingsloket beschikbaar voor gerichte begeleiding, maar in andere gebieden moet de eigenaar zelf actie ondernemen. De beschikbare kaarten en tools zijn vooral handig bij het kopen of verkopen van een woning, omdat zij funderingsrisico’s in kaart brengen en eventuele onderzoek of maatregelen kunnen plannen.

Door bewustwording en vroegtijdige actie kan schade worden voorkomen en de veiligheid van de woning worden gewaarborgd. De beschikbare tools en kaarten helpen bij deze proces en maken funderingsrisico’s zichtbaar voor woningeigenaren en professionals.

Bronnen

kaart
houten