Hoe breed en diep moet de fundering voor een muur zijn? Richtlijnen en aanbevelingen

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is van essentieel belang voor elke bouw- of verbouwproject. In het geval van het plaatsen van een muur, zoals een tuinmuur, spouwmuur of wand van een woning, speelt de breedte en diepte van de fundering een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van de constructie. In dit artikel geven we een overzicht van de aanbevolen afmetingen voor funderingen van muren, het bepalen van de juiste diepte en breedte, en de invloed van de bodemgesteldheid en constructietype. De informatie is gebaseerd op richtlijnen en aanbevelingen van betrouwbare bronnen binnen de bouwsector, zoals bouwkundigen en constructiebedrijven.

Inleiding

Een fundering is de basis van elke bouwconstructie. Zonder een goed ontworpen en uitgevoerde fundering lopen projecten het risico op verzakkingen, scheuren of zelfs instorting. Voor het leggen van een muur is het belangrijk om rekening te houden met zowel de breedte als de diepte van de fundering. Deze afmetingen worden bepaald door verschillende factoren, zoals het type muur, de belasting, de bodemgesteldheid en de bouwvoorschriften.

In dit artikel wordt nader ingegaan op de richtlijnen voor funderingen van muren, het bepalen van de juiste afmetingen, en de invloed van de omgeving en constructie. Ook wordt uitgelegd hoe een fundering wordt uitgevoerd en welke aandachtspunten er zijn bij het uitvoeren van het werk.

Factoren die bepalen hoe breed en diep een fundering moet zijn

De breedte en diepte van een fundering zijn niet willekeurig gekozen, maar worden bepaald door een aantal technische en praktische factoren. Deze factoren zijn cruciaal om te begrijpen voordat er begonnen wordt met de uitvoering van de fundering. Hieronder worden de belangrijkste factoren toegelicht.

1. Type muur

Het type muur bepaalt in grote mate de vereiste afmetingen van de fundering. De volgende soorten muren komen vaak voor en hebben elk hun eigen eisen:

Enkele muur: Dit is een eenvoudige muur, meestal van baksteen of betonblok, die weinig gewicht draagt. Voor een enkele muur is een fundering met een breedte van 25 cm aanbevolen. Deze breedte is voldoende om de lichte belasting te dragen en de stabiliteit van de muur te waarborgen. Echter, het is verstandig om te controleren of deze breedte voldoet aan de lokale bouwvoorschriften en de omstandigheden van de ondergrond.
Spouwmuur: Een spouwmuur bestaat uit twee wanden met een lege ruimte ertussen. Deze constructie is gebruikelijk in woningbouw en biedt extra isolatie en stabiliteit. Voor een spouwmuur is een breedte van 40 cm aanbevolen. Deze breedte zorgt ervoor dat de muur goed op de fundering rust en de belasting gelijkmatig wordt verdeeld.
Vrije muur: In sommige gevallen is er sprake van een vrije muur, zoals een tuinmuur of een afzetmuur. Deze muren zijn meestal lichter en hebben een andere belasting dan een muur die onderdeel is van een woning. Voor een vrije muur is een fundering met een breedte van 30 cm vaak voldoende. Ook hier is het belangrijk om rekening te houden met de bodemgesteldheid en eventuele belastingen.

2. Belasting

De belasting die op de fundering wordt uitgeoefend, heeft een grote invloed op de vereiste breedte en diepte. De belasting kan variëren afhankelijk van het gewicht van de muur en eventuele structuren die erop worden gebouwd. Voor een lichte muur, zoals een tuinmuur, is een lage belasting aanwezig, terwijl een muur die onderdeel is van een woning meestal een hogere belasting heeft.

Bij het berekenen van de belasting is het belangrijk om rekening te houden met zowel statische belastingen (het gewicht van de muur zelf) als dynamische belastingen (zoals winddruk of trillingen). In complexe situaties kan het nodig zijn om een bouwkundige of constructeur te raadplegen voor een nauwkeurige berekening.

3. Bodemgesteldheid

De bodemgesteldheid is een van de belangrijkste factoren die bepalen hoe breed en diep een fundering moet zijn. In Nederland komen verschillende bodemtypen voor, zoals zand, klei, veen en leem. Elk type bodem heeft andere draagkrachtige eigenschappen en vereist daarom verschillende afmetingen voor de fundering.

Zandgrond: Zandgrond heeft een relatief hoge draagkracht en is daarom geschikt voor funderingen met een lagere breedte en diepte. In zandige grond kan een fundering vaak met een breedte van 25 of 30 cm worden aangelegd.
Klei: Kleigrond heeft een lagere draagkracht en is gevoelig voor vochtige omstandigheden. In kleigrond is het vaak nodig om de fundering breder en dieper aan te leggen, omdat de bodem gemakkelijk kan verzakken of uitdunnen. Voor kleigrond wordt vaak een breedte van 40 cm en een diepte van 60 cm of dieper aanbevolen.
Veen: Veen is een zeer instabiele bodem en heeft een zeer lage draagkracht. In veengrond is het vaak nodig om een diepere fundering aan te leggen of om een fundering op palen te kiezen. In veengrond is een fundering op palen vaak de beste oplossing, omdat deze het gewicht van de muur kan dragen zonder te verzakken.
Leem: Leemgrond heeft een gematigde draagkracht en is vergelijkbaar met kleigrond. In leemgrond is het vaak nodig om de fundering breder aan te leggen dan in zandgrond, maar het is meestal niet nodig om een fundering op palen te kiezen.

4. Bouwvoorschriften en normen

In Nederland zijn er bouwvoorschriften en normen die bepalen hoe breed en diep een fundering moet zijn. Deze voorschriften zijn bedoeld om de veiligheid en duurzaamheid van bouwconstructies te waarborgen.

Volgens de Nederlandse bouwvoorschriften moet een fundering minimaal 80 centimeter diep zijn om onder de vorstgrens te komen. Dit is belangrijk omdat grond in de winter kan bevriezen en uitzetten, wat kan leiden tot het opheffen van de fundering en structurele schade. Voor sommige bodemtypen en situaties kan deze diepte echter aanzienlijk groter zijn.

Bij de breedte van de fundering zijn er ook richtlijnen. Voor een enkele muur is een breedte van 25 cm aanbevolen, terwijl voor een spouwmuur een breedte van 40 cm aanbevolen wordt. Deze richtlijnen zijn afgeleid uit de meest voorkomende constructies en technieken.

5. Type fundering

Er zijn verschillende typen funderingen die kunnen worden gebruikt, afhankelijk van de omstandigheden. De keuze voor een type fundering hangt af van de bodemgesteldheid en de benodigde stabiliteit van het gebouw. In losse of zachte bodems is een fundering op palen vaak de beste oplossing.

De drie hoofdtype funderingen zijn:

Fundering op staal (ondiep aangelegde fundering): Deze fundering wordt vaak gebruikt in stedelijke gebieden waar een draagkrachtige zandlaag aanwezig is. Het is een goedkope en eenvoudige oplossing, maar het is niet geschikt voor alle bodemtypen.
Fundering op palen (diep aangelegde fundering): Deze fundering wordt gebruikt in losse of zachte bodems, zoals veen of klei. Het is een stabiele oplossing die het gewicht van de muur kan dragen zonder te verzakken.
Tussenvormen, zoals fundering op putten of grondverbetering: Deze funderingen worden gebruikt in complexe situaties waarbij een standaard fundering op staal of op palen niet voldoet. Fundering op putten is bijvoorbeeld geschikt in gebieden waar het grondoppervlak onregelmatig is of waar er grillige muren zijn.

Hoe bereken je de juiste breedte en diepte van de fundering?

Bij het bepalen van de breedte en diepte van de fundering zijn er een aantal stappen die kunnen worden gevolgd. Deze stappen helpen om een nauwkeurige berekening te maken en ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de eisen.

1. Bepalen van het type fundering

De eerste stap is om te bepalen welk type fundering wordt gebruikt. De keuze hangt af van de bodemgesteldheid en de benodigde stabiliteit van de muur. In losse of zachte bodems is een fundering op palen vaak de beste oplossing, terwijl in stabiele bodems een fundering op staal voldoet.

2. Bepalen van de breedte van de fundering

De breedte van de fundering wordt bepaald door de belasting die op de muur uitgeoefend wordt. Voor een enkele muur is een fundering van 25 cm breed voldoende, terwijl voor een spouwmuur een breedte van 40 cm aanbevolen wordt. In complexe situaties, zoals bij hoge belastingen of grillige muren, kan het nodig zijn om de fundering breder te maken.

3. Bepalen van de diepte van de fundering

De diepte van de fundering moet minimaal 60 cm zijn om onder de vorstgrens te blijven. In sommige situaties kan deze diepte groter zijn, afhankelijk van de bodemgesteldheid en de belasting. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de fundering onder de vorstgrens ligt, omdat grond in de winter kan bevriezen en uitzetten, wat kan leiden tot het opheffen van de fundering en structurele schade.

4. Wapening en constructie

Bij een betonnen fundering is het belangrijk om rekening te houden met de wapening. Afhankelijk van de belastingen en de dikte van de fundering kan de wapening in verschillende posities variëren. Een constructeur kan hier een nauwkeurige berekening en wapeningstekening voor maken.

5. Poeren in complexe situaties

Bij lokaal hoge belastingen, zoals bij liftschachten of zware machines, kan het nodig zijn om palen te groeperen onder één funderingselement. Dit noemt men een poer. Poeren zijn vaak breder en hoger dan standaard funderingen en bevatten meestal 2 tot 4 palen. In uitzonderlijke gevallen kunnen er zelfs 8 of meer palen in een poer worden aangebracht.

Uitvoering van de fundering

Na het bepalen van de breedte en diepte van de fundering is het tijd om met de uitvoering te beginnen. De uitvoering van de fundering is een belangrijk onderdeel van het bouwproces en moet worden uitgevoerd met aandacht voor de technische details.

1. Graven van de funderingsplek

Het eerste wat gedaan moet worden, is het graven van de funderingsplek. De sleuf moet worden gegraven in de juiste breedte en diepte. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de sleuf waterpas is en dat de randen strak zijn. Dit helpt bij het uitvoeren van de fundering en zorgt voor een stabiele basis.

2. Leggen van een zandbed

Na het graven van de sleuf wordt een zandbed aangebracht. Dit zandbed helpt om de grond te verdichten en zorgt voor een stabiele basis voor de fundering. Het zandbed moet waterpas zijn en goed worden verdicht om ervoor te zorgen dat de fundering gelijkmatig steunt op de ondergrond.

3. Storten van het beton

Als het zandbed klaar is, kan het beton worden gestort. Het beton moet worden gestort in de juiste dikte en breedte, en moet worden uitgevoerd met aandacht voor de technische details. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het beton goed wordt verwerd en dat er geen luchtbellen in zitten.

4. Verweren van de fundering

Na het storten van het beton is het belangrijk om de fundering te verweren. Dit zorgt ervoor dat de fundering glad en waterpas wordt, en dat de betonlaag voldoende versterkt is. Het verweren moet zorgvuldig worden uitgevoerd om schade aan de fundering te voorkomen.

5. Afwachten tot het beton is uitgehard

Na het verweren van de fundering moet er worden gewacht tot het beton is uitgehard. Het duurt meestal 28 dagen voordat het beton volledig is uitgehard en klaar is voor gebruik. Tijdens deze periode moet de fundering worden beschermd tegen natte omstandigheden en externe invloeden.

Invloed van omgevingsfactoren

Bij het bepalen van de breedte en diepte van de fundering moeten ook omgevingsfactoren worden meegenomen. Deze factoren kunnen de stabiliteit en duurzaamheid van de fundering beïnvloeden en moeten daarom goed worden beoordeeld.

1. Weersinvloeden

Weersinvloeden, zoals regen, sneeuw en wind, kunnen de fundering beïnvloeden. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de fundering goed is geïsoleerd en beschermd tegen natte omstandigheden. Dit helpt om ervoor te zorgen dat de fundering niet verzakt of scheurt.

2. Grondwater

Grondwater kan ook een invloed hebben op de fundering. In gebieden met hoge grondwaterstand is het vaak nodig om extra maatregelen te nemen, zoals het aanbrengen van een drensysysteem. Dit helpt om ervoor te zorgen dat de grond niet verzadigt en dat de fundering stabiel blijft.

3. Trillingen en bewegingen

Trillingen en bewegingen kunnen ook een invloed hebben op de fundering. In gebieden waar er veel verkeer is of waar zware machines worden gebruikt, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de fundering goed is ontworpen en uitgevoerd. Dit helpt om ervoor te zorgen dat de fundering niet knapt of breidt.

Conclusie

De breedte en diepte van de fundering voor een muur zijn cruciale aspecten van het bouwproces. Deze afmetingen worden bepaald door verschillende factoren, zoals het type muur, de belasting, de bodemgesteldheid, de bouwvoorschriften en het type fundering. Het is belangrijk om deze factoren goed te begrijpen en te beoordelen voordat er begonnen wordt met de uitvoering van de fundering.

Voor een enkele muur is een fundering met een breedte van 25 cm aanbevolen, terwijl voor een spouwmuur een breedte van 40 cm aanbevolen wordt. De diepte van de fundering moet minimaal 60 cm zijn om onder de vorstgrens te blijven. In complexe situaties, zoals bij hoge belastingen of grillige muren, kan het nodig zijn om de fundering breder en dieper aan te leggen of om een fundering op palen te kiezen.

Bij het uitvoeren van de fundering is het belangrijk om aandacht te besteden aan de technische details, zoals het graven van de sleuf, het leggen van een zandbed, het storten van het beton, het verweren van de fundering en het afwachten tot het beton is uitgehard. Ook is het belangrijk om omgevingsfactoren zoals weersinvloeden, grondwater en trillingen mee te nemen in het ontwerp en de uitvoering van de fundering.

Een goed ontworpen en uitgevoerde fundering zorgt voor stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van de muur. Door de juiste breedte en diepte te kiezen en de juiste bouwmethoden toe te passen, kan een fundering jaren meegaan zonder problemen. Het is daarom verstandig om advies in te winnen bij een bouwkundige of professional om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de eisen en dat er geen problemen ontstaan in de toekomst.