De rol van een fundering in de stabiliteit van een woning: Soorten, risico’s en herkenning

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een fundering vormt de basis van elk bouwwerk en speelt daarom een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van een woning. In Nederland zijn verschillende funderingsvormen gebruikelijk, waarvan de keuze afhangt van factoren zoals de bouwperiode, de ondergrond en de structuur van het huis. Het herkennen van funderingsproblemen en het begrijpen van de risico’s die daarmee gepaard gaan, is van groot belang voor woningeigenaren, zowel bij het onderhoud van een bestaande woning als bij renovaties of uitbreidingen.

In dit artikel worden de meest voorkomende soorten funderingen in Nederland besproken, worden funderingsproblemen herkend, en wordt aandacht besteed aan de risico’s die met klimaatverandering gepaard gaan. Daarnaast worden praktische stappen uitgelicht waarmee woningeigenaren hun funderingsrisico’s kunnen beoordelen en eventuele maatregelen kunnen nemen om schade te voorkomen of op tijd te herstellen.

Wat is een fundering en waarom is ze belangrijk?

Een fundering is de ondergrondse constructie waarop het gewicht van het gebouw wordt gedragen. Ze zorgt ervoor dat de krachten van het huis worden overgedragen op de ondergrond, waarbij de draagkracht van de bodem wordt benut. Zonder een goed functionerende fundering kan het huis instabiel worden, wat kan leiden tot schade aan de structuur, zoals scheuren in de muren of verzakking van de vloeren.

De kwaliteit van de fundering bepaalt dus de levensduur en veiligheid van een woning. Een goede fundering moet niet alleen sterk en stabiel zijn, maar ook bestand zijn tegen omgevingsinvloeden zoals droogte, grondwater, vorst en schimmels. In Nederland wordt meestal gewapend beton gebruikt voor funderingen, aangezien dit meestal voldoet aan alle eisen die aan een fundering worden gesteld.

Soorten funderingen in Nederland

Er zijn verschillende funderingsvormen die in Nederland worden toegepast. De keuze van het type fundering hangt af van de bouwperiode, de ondergrond en de structuur van het huis. Hieronder worden de meest voorkomende funderingstypen besproken, inclusief hun kenmerken, voordelen en eventuele nadeelen.

Fundering op staal

Een van de meest voorkomende funderingen is de zogenaamde fundering op staal. Dit betekent dat het huis direct op een zand- of kleilaag staat, zonder gebruik van heipalen. Deze funderingsvorm komt vaak voor bij oudere woningen in steden of dorpen met een relatief stevige ondergrond. De voordeel van deze fundering is dat het relatief eenvoudig en kostenefficiënt is. Echter, bij droogte of bodemdaling kan de draagkracht van de ondergrond afnemen, wat kan leiden tot verzakkingen van de fundering. Daardoor kunnen scheuren in muren ontstaan of de vloeren verzakken.

De fundering op staal wordt vaak toegepast in gebieden waar de draagkrachtige laag (zoals zand of klei) niet te diep onder het maaiveld ligt. In dergelijke gevallen wordt de slechte bovengrond verwijderd of verbeterd door verdichting of injectie. Voor de fundering op staal worden meestal drie vormen gebruikt: strokenfundering, poerenfundering en plaatfundering. Deze vormen verschijnen afhankelijk van de breedte en druk die het huis op de ondergrond uitoefent.

Paalfundering

Bij paalfundering worden palen in de ondergrond gedreven om het huis op een stabielere basis te plaatsen. Deze fundering wordt vaak gebruikt wanneer de zandlaag dieper ligt in de ondergrond. Paalfundering zorgt voor meer stabiliteit in vergelijking met fundering op staal en biedt een lagere kans op verzakking. Er zijn verschillende soorten palen die gebruikt kunnen worden, zoals houten, betonnen of stalen palen. De keuze van het materiaal hangt af van de ondergrond en de bouwperiode.

In sommige gevallen, zoals in vochtige of zachte bodems, kunnen houten palen echter gevoelig zijn voor paalrot, wat een groter risico op schade oplevert. Houten paalfunderingen zijn vooral te vinden in stedelijke gebieden zoals Rotterdam en Amsterdam, waar vroeger veel woningen zijn gebouwd op zachte ondergrond. In dit soort gebieden is het risico op funderingsproblemen groter, vooral in combinatie met klimaatverandering.

Caissonfundering

Caissonfundering is een technisch complexere vorm van fundering en wordt voornamelijk gebruikt in gebieden waar de draagkrachtige grond zeer diep ligt. Dit type fundering bestaat uit verticale gaten of buizen die in de ondergrond worden gemaakt en daarna met beton worden gevuld. Deze methode wordt vaak toegepast bij woningen in moerassen, op veengrond of in gebieden met aangevulde grond.

De voordeel van caissonfundering is dat het geschikt is voor zachte of instabiele bodems, maar de bouwkosten zijn aanzienlijk hoger dan bij fundering op staal of paalfundering. Daarnaast vereist caissonfundering meer technische expertise bij de constructie en onderhoud.

Risico’s en herkenning van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren en zijn vaak het gevolg van veranderingen in de ondergrond of het verouderen van de funderingsconstructie. De meest voorkomende tekenen van funderingsproblemen zijn:

Scheuren in muren of daken: Dit kan wijzen op verplaatsing of verzakking van de fundering.
Verzakking van vloeren of plafonds: Dit duidt op een instabiele ondergrond of een verzwakte fundering.
Deuren en ramen die niet goed sluiten: Dit kan het gevolg zijn van veranderingen in de structuur van het huis door funderingsverzakking.
Hoorbare geluiden zoals knallen of kraken in de wanden of vloeren.

Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) lopen tussen de 487 duizend en 537 duizend panden momenteel verhoogd risico op verzakking door droogte. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687 duizend. Het risico op funderingsproblemen is afhankelijk van de bodem waarop het huis staat en het type fundering dat is gebruikt.

Risicogebieden

In Nederland zijn bepaalde regio’s bekend om een verhoogd risico op funderingsproblemen. Gebieden zoals Rotterdam, Amsterdam en andere stedelijke gebieden waar veel woningen zijn gebouwd op houten paalfunderingen, zijn vooral gevoelig voor schade. Hier is de ondergrond vaak zacht of instabiel, wat bij droogte of bodemdaling kan leiden tot verzwakking van de fundering.

Het landelijk loket funderingsproblematiek van het KCAF maakt inzichtelijk waar in Nederland funderingsproblemen voorkomen. Woningeigenaren kunnen meldingen doen over funderingsschade, waardoor het kenniscentrum een kaart kan maken die het risicoprofiel van een regio toont. Hoe donkerder de kleur van de gemeente in deze kaart is, hoe meer meldingen zijn gedaan over funderingsproblemen in de afgelopen vijf jaar.

Klimaataanpassing en funderingsproblemen

Klimaatverandering heeft een directe invloed op de stabiliteit van funderingen in Nederland. Droogte, bodemdaling en veranderingen in het grondwaterpeil kunnen leiden tot verzwakking van de ondergrond en daarmee tot funderingsproblemen. Dit is vooral het geval in stedelijke gebieden waar oudere woningen vaak op zachte ondergrond zijn gebouwd.

In het verleden was paalfundering een veelgebruikte methode, maar houten palen zijn gevoelig voor paalrot, vooral bij veranderingen in het grondwaterpeil. In combinatie met droogte en bodemdaling kan dit leiden tot instabiele funderingen en schade aan de woning.

Klimaataanpassing is daarom essentieel bij het beheren van funderingsrisico’s. Huiseigenaren en bouwprofessionals moeten rekening houden met veranderingen in het klimaat bij het nemen van beslissingen over funderingskeuze, renovatieprojecten of uitbreidingen. In risicogebieden kan het nodig zijn om maatregelen te nemen zoals het versterken van de fundering, het verbeteren van de ondergrond of het uitvoeren van groutinjectie.

Hoe herken je het type fundering van je woning?

Het weten van het type fundering van je woning is van groot belang voor de beoordeling van eventuele risico’s. Er zijn verschillende manieren waarop woningeigenaren het type fundering van hun woning kunnen achterhalen:

Bij de gemeente vragen: Veel gemeenten hebben digitale inventarisaties van funderingsgegevens van woningen. Huiseigenaren kunnen hier informatie over het type fundering van hun woning opvragen.
Postcodecheck uitvoeren: Sommige websites en diensten bieden een postcodecheck waarmee woningeigenaren snel kunnen zien welke soort fundering gebruikelijk is in hun regio.
Inspectie door een professional: Een bouwkundig deskundige of funderingsexpert kan het type fundering vaststellen door inspectie van de ondergrond en eventuele tekenen van schade.

Het is belangrijk om zowel de bouwperiode als de ondergrond in overweging te nemen bij de beoordeling van het type fundering. In oudere stadsdelen zijn houten paalfunderingen vaak gebruikelijk, terwijl fundering op staal vaker voorkomt in stedelijke of dorpsomgevingen met stevige ondergrond.

Conclusie

De fundering van een woning vormt de basis van de gehele structuur en speelt daarom een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van het huis. In Nederland zijn verschillende funderingsvormen gebruikelijk, waarvan de keuze afhangt van de bouwperiode, de ondergrond en de structuur van het huis. Het herkennen van funderingsproblemen en het begrijpen van de risico’s die daarmee gepaard gaan, is van groot belang voor woningeigenaren, zowel bij het onderhoud van een bestaande woning als bij renovaties of uitbreidingen.

Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren, zoals scheuren in muren, verzakking van vloeren of problemen met het sluiten van deuren en ramen. In risicogebieden zoals Rotterdam en Amsterdam is het risico op funderingsproblemen groter, vooral in combinatie met klimaatverandering. Klimaataanpassing is daarom essentieel bij het beheren van funderingsrisico’s.

Huiseigenaren kunnen het type fundering van hun woning achterhalen door bij de gemeente te vragen, een postcodecheck uit te voeren of een inspectie door een professional uit te voeren. Het weten van het type fundering is essentieel voor de beoordeling van eventuele risico’s en het nemen van noodzakelijke maatregelen om schade te voorkomen of op tijd te herstellen.