Huisfundering en waterproblemen: Oorzaken, gevolgen en oplossingen

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Inleiding

De fundering van een huis speelt een cruciale rol in de stabiliteit en levensduur van een woning. In Nederland, waar de meeste woningen op veengebieden of in laaggelegen streek zijn gebouwd, is de interactie tussen fundering en grondwater een veelvoorkomend probleem. Door hoge grondwaterstanden, nat weer en onvoldoende afdichting kunnen funderingsschades ontstaan, waardoor vochtproblemen, scheuren in muren en zelfs onderbouwverzakkingen het gevolg kunnen zijn. In dit artikel bespreken we hoe water invloed heeft op de fundering, welke technische en bouwkundige oplossingen beschikbaar zijn, en waarom het belangrijk is om dit probleem tijdig te herkennen en aan te pakken. Op basis van actuele informatie uit vertrouwbare bronnen zoals Revac, Carebrick, Waternatuurlijk, Schrijversysteem en De Margaretha, worden zowel de oorzaken als de gevolgen van waterproblemen in de fundering beschreven, evenals mogelijke oplossingen.

De rol van grondwater in de fundering

Wat is grondwater?

Grondwater is water dat zich onder de grond bevindt en zich in de poriën van de bodem of gesteente ophoudt. Het ontstaat doordat regenwater in de aarde sijpelt en zich uiteindelijk verzamelt in een niet-waterdoorlatende laag. De hoogte van het grondwater wordt het grondwaterpeil genoemd, en dit peil kan variëren afhankelijk van seizoenen, weersomstandigheden en de bodemstructuur. In Nederland, vooral in veengebieden zoals Schieland en de Krimpenerwaard, is het grondwaterpeil vaak hoger dan in andere landen, wat het risico op funderingsproblemen verhoogt.

Invloed van grondwater op houten palen

Veel oude huizen in Nederland zijn gefundeerd op houten palen, die diep in de grond zijn gedreven om de woning op een stabiele ondergrond te plaatsen. Deze palen zijn ontworpen om constant in contact te blijven met water, wat voorkomt dat het hout droog raakt en rot. Wanneer het grondwaterpeil echter sterk daalt – bijvoorbeeld door droogte of veranderingen in de omgeving – kunnen de palen droog komen te staan. Dit leidt tot houtrot en barsten in de fundering, wat op de lange termijn kan resulteren in stabiliteitsproblemen en zelfs in onderbouwverzakkingen.

Fundering op beton en stabiliteit

In nieuwbouw wordt vaak gekozen voor funderingen van beton, die minder gevoelig zijn voor grondwater dan houten palen. Toch is het belangrijk dat deze funderingen goed zijn afgewerkt en afgedicht, vooral in gebieden met hoge grondwaterstanden. In sommige gevallen wordt het metselwerk al onder het grondwaterpeil geplaatst om de palen constant in water te houden. Dit zorgt voor een gelijk peil en voorkomt dat het hout droog raakt.

Hydrostatische druk en funderingsproblemen

Wat is hydrostatische druk?

Bij hoge grondwaterstanden ontstaat er hydrostatische druk op de fundering. Dit is de druk die het water uitoefent op de muren van de fundering. Deze druk kan ervoor zorgen dat water via kleine scheurtjes of poriën in de fundering naar binnen sijpelt. Zelfs zonder zichtbare scheuren kan water onder hoge druk in de muren terechtkomen, wat op lange termijn kan leiden tot vochtproblemen, schimmelvorming en structuurversterking.

Gevolgen van hydrostatische druk

De gevolgen van hydrostatische druk zijn vaak niet direct zichtbaar, maar kunnen zich op de lange termijn opbouwen tot ernstige schade. Vooral tijdens natte seizoenen, wanneer het grondwaterpeil hoog is, wordt de druk op de fundering verder verhoogd. Dit kan leiden tot:

Scheuren in muren en vloeren
Verzakking van de fundering
Opstijgend vocht in de muren
Schimmelvorming
Muffe geur in de woning
Lagere woningwaarde

In stedelijke gebieden, waar regenwater niet goed kan infiltreren, kunnen deze problemen verergeren, vooral wanneer er sprake is van slechte drainage. Gebieden zonder voldoende afvoer van regenwater zijn bijzonder gevoelig voor wateroverlast, wat op zijn beurt het grondwaterpeil verder verhoogt en de druk op de fundering vergroot.

Optrekkend vocht in de fundering

Wat is optrekkend vocht?

Optrekkend vocht is een veelvoorkomend probleem waarbij water vanuit de grond omhoog trekt in de muren van een woning. Dit gebeurt vooral in oude huizen, waar de muren gemaakt zijn van poreuze materialen zoals bakstenen of mortel. Deze materialen kunnen water als een spons opnemen en verder transporteren naar boven. Na verloop van tijd kunnen vochtige plekken ontstaan op de muren, die op de lange termijn kunnen leiden tot grotere schade.

Oorzaken van optrekkend vocht

Optrekkend vocht kan ontstaan door verschillende factoren, waaronder:

Hoge grondwaterstand: Wanneer het grondwaterpeil hoog is en de fundering of muren onvoldoende beschermd zijn, kan water via de poriën in het bouwmateriaal omhoog trekken.
Verouderde of beschadigde waterkering: In het verleden werd bij de bouw vaak onvoldoende rekening gehouden met grondvocht, wat het risico op vochtproblemen in oudere huizen vergroot.
Beschadigde buitenmuren of fundering: Gaten of scheurtjes in de buitenmuur of fundering kunnen ervoor zorgen dat water makkelijker in de woning sijpelt.

Gevolgen van optrekkend vocht

Optrekkend vocht is niet alleen een bouwkundig probleem, maar ook een gezondheidsrisico. Vochtige muren kunnen leiden tot:

Muffe geuren
Loslatend stucwerk of behang
Schimmelvorming
Aantasting van de constructie
Gezondheidsklachten zoals hoofdpijn en verhoogde astma-klachten

Het probleem is vaak moeilijk op te sporen bij de aankoop van een woning, omdat de schade pas na verloop van tijd zichtbaar wordt. Een woning met optrekkend vocht kan ook een lager marktwaarde hebben dan een vergelijkbare woning zonder vochtproblemen.

Voorkomen en oplossen van funderingsproblemen

1. Goed grondonderzoek uitvoeren

Voorafgaand aan het bouwen of renoveren van een woning is het essentieel om een grondonderzoek te laten uitvoeren. Dit onderzoek geeft inzicht in de bodemstructuur, het grondwaterpeil en eventuele risico’s voor funderingsproblemen. In veengebieden is dit extra belangrijk, omdat de grond instabiel kan zijn en funderingsverzakkingen kan veroorzaken.

2. Goede afdichting van de fundering

Zowel bij nieuwbouw als bij renovatie is het belangrijk om de fundering goed te afdichten. Dit kan gedaan worden door:

Waterdicht beton te gebruiken
Waterkeringssystemen toe te passen
Een dichte laag op de fundering aan te brengen

Bij oude huizen kan het nodig zijn om de fundering te laten controleren en eventueel te vernieuwen. Als optrekkend vocht aanwezig is, is het aan te raden om een professionele vochtbestrijding te laten uitvoeren.

3. Drainagesystemen en afvoer

Slechte drainage rondom een woning kan het grondwaterpeil verder verhogen en de druk op de fundering versterken. Het is daarom belangrijk om:

Een goed regenwaterafvoer te ontwerpen
Afwateringskanalen aan te leggen
Zo veel mogelijk regenwater te infiltreren in de bodem

In stedelijke gebieden is het vaak lastig om regenwater goed te infiltreren, maar het is mogelijk om dit te verbeteren met behulp van ondergrondse afvoersystemen of groene daken.

4. Ventilatieplan opstellen

In oude woningen kan het vochtprobleem ook ontstaan door een gebrek aan ventilatie. In het verleden was ventilatie vaak het gevolg van kieren en spleten in het gebouw, maar bij renovatie wordt dit vaak weggelaten. Het is daarom belangrijk om een goed ventilatieplan op te stellen, zodat er voldoende luchtcirculatie is en vocht niet kan opstijgen of opstapelen in de muren.

Conclusie

De fundering van een woning speelt een kritieke rol in de stabiliteit en levensduur van een gebouw. In Nederland, waar de meeste woningen op veengebieden of in laaggelegen streek zijn gebouwd, is de interactie tussen fundering en grondwater een veelvoorkomend probleem. Door hoge grondwaterstanden, nat weer en onvoldoende afdichting kunnen funderingsproblemen ontstaan, waardoor vochtproblemen, scheuren in muren en zelfs onderbouwverzakkingen het gevolg kunnen zijn. Het is daarom belangrijk om tijdens de bouw van een woning een goed afdichte fundering aan te leggen en bij renovatie eventuele vochtproblemen aan te pakken. Door een combinatie van waterdicht afdichten, drainagesystemen en een goed grondonderzoek kan de fundering veilig en duurzaam blijven, ook bij ongunstig weer.

Het begrijpen van de interactie tussen nat weer en funderingen is essentieel voor bouwers, aannemers en eigenaren. Proactieve planning en het toepassen van bewezen bouwtechnieken zorgen ervoor dat funderingsproblemen voorkomen of efficiënt opgelost worden. Door het juiste kennisgebaseerde aanpakken van funderingsstructuren kan het risico op schade worden verminderd, wat leidt tot een betere prestatie en langer gebruik van de woning.

Bronnen

huis