Funderingsproblemen in Nederland: Risico’s, herkenning en oplossingen

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn op dit moment één van de grootste zorgen voor veel woningeigenaren in Nederland. Het fundament van een huis is de basis van de structuur, en wanneer deze basis verzwakt, kunnen er ernstige problemen ontstaan. Van scheuren in muren tot verzakte vloeren en klemmende deuren, de gevolgen van funderingsproblemen zijn zowel visueel zichtbaar als structureel belangrijk. In dit artikel worden de oorzaken, herkenningskenmerken, risicogebieden en mogelijke oplossingen voor funderingsproblemen behandeld. Daarnaast wordt ingegaan op de rol van klimaatverandering in de toename van dit probleem en op wat woningeigenaren kunnen doen om schade te voorkomen of te herstellen.

Wat zijn funderingsproblemen?

De fundering van een woning zorgt ervoor dat het gewicht van het huis en de bijbehorende krachten worden overgedragen op de ondergrond. Het is dus de basis van de woning. Als deze basis verzwakt, kunnen problemen ontstaan boven de grond, zoals scheuren in muren, verzakte vloeren en klemmende deuren.

Funderingsproblemen ontstaan meestal door veranderingen in de ondergrond of door veroudering van het funderingstype. In Nederland zijn er twee hoofdtype funderingen die het risico op schade lopen: de fundering op houten palen en de zogenaamde fundering op staal (ondiepe fundering).

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) schat dat ongeveer een half miljoen huizen in Nederland funderingsproblemen hebben of kunnen krijgen. Deze schatting kan zelfs oplopen tot 687.000 huizen bij verder klimaatverandering.

Oorzaken van funderingsproblemen

Er zijn verschillende factoren die funderingsproblemen kunnen veroorzaken. De belangrijkste zijn:

1. Bodemdaling

Bodemdaling, of inklinken, is een natuurlijke proces dat vooral voorkomt in veen- en kleigebieden. Hierbij daalt de ondergrond langzaam, waardoor houten funderingspalen droog komen te staan en gaan rotten. Ook woningen op een ondiepe fundering kunnen hierdoor problemen ondervinden, zoals verzakkingen.

2. Grondwaterproblemen

Een te lage of te hoge grondwaterstand kan schadelijk zijn voor houten funderingen. Bij een te lage grondwaterstand drogen de palen uit en beginnen ze te rotten. Bij een te hoge grondwaterstand kan de grond verzadigd raken, wat de stabiliteit ondermijnt. Beide situaties kunnen leiden tot funderingsproblemen.

3. Verouderde fundering

Voor 1970 werden veel huizen gebouwd met houten funderingspalen. Deze zijn vaak minder bestand tegen veranderingen in de ondergrond. Houten palen kunnen na verloop van tijd vergaan, wat leidt tot structurale schade. Ook woningen met een fundering op staal zijn niet volledig gevrijwaard van problemen, vooral bij bodemdaling.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om eventuele schade vroegtijdig te herkennen en te voorkomen. Hieronder worden enkele waarschuwingssignalen beschreven:

Scheuren in muren: Dit is een duidelijk teken van funderingsproblemen. Diagonale scheuren, vooral in hoeken van ramen of deuren, duiden vaak op een verstoord fundament.
Klemmende deuren en ramen: Als deuren en ramen plotseling klem raken of niet meer goed sluiten, kan dat wijzen op verplaatsing van de woning, wat vaak op funderingsproblemen duidt.
Ongelijke vloeren: Als een bal op een vloer vanzelf naar één kant rolt, is dat een teken van verzakking.
Zichtbare ruimtes tussen muren en plinten of plafonds: Dit kan het gevolg zijn van verplaatsing van de constructie.
Vocht in de kruipruimte: Vooral bij houten funderingen kan vocht de palen aantasten en rottingsprocessen versnellen.

Hoewel deze signalen subtiel kunnen beginnen, kunnen ze met de tijd aanzienlijke schade veroorzaken. Hoe eerder woningeigenaren ingrijpen, hoe beperkter de schade en de herstelkosten blijven.

Typen funderingen en hun risico’s

In Nederland zijn er verschillende typen funderingen in gebruik, elk met hun eigen kwetsbaarheden. De belangrijkste zijn:

Houten paalfunderingen: Deze funderingen werden veel gebruikt vóór 1970 en zijn gevoelig voor veranderingen in de grondwaterstand. Als paalkoppen droog komen te staan, kunnen ze gaan rotten.
Fundering op staal (ondiepe fundering): Deze fundering is minder gevoelig voor rotting, maar kan problemen ondervinden bij bodemdaling. Bij afbrokkeling van de ondergrond kan de woning scheef wegzakken.
Pijlerfundering: Dit type fundering is relatief stabiel, maar kan ook risico’s lopen bij bodemdaling.
Caissonfundering: Vaak gebruikt in gebieden met weinig stevige ondergrond.
Puttenfundering en algemene funderingsplaat: Deze zijn over het algemeen beter bestand tegen veranderingen in de ondergrond.

Risicogebieden in Nederland

Funderingsproblemen komen vooral voor in gebieden met een zachte ondergrond. In Nederland zijn dit vooral gebieden met veen- of kleigrond. In het verleden lagen de problemen vooral op veengrond, maar sinds de jaren 2000 is er ook een toename van funderingsproblemen in kleigebieden.

Het landelijk loket funderingsproblematiek van het KCAF heeft een kaart gemaakt waarop wordt aangegeven waar in Nederland funderingsproblemen voorkomen. Op deze kaart is te zien hoe groot het risico is per gemeente. Hoe donkerder de kleur, hoe meer meldingen van funderingsproblemen zijn gedaan in de afgelopen vijf jaar.

Woningeigenaren kunnen deze kaart raadplegen om te zien of hun woning in een risicogebied ligt. Daarnaast is het verstandig om een funderingsonderzoek te laten uitvoeren, vooral bij woningen die vóór 1970 zijn gebouwd of op een kwetsbare bodem staan.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol in de toename van funderingsproblemen. Meer droge perioden zorgen voor een lager grondwaterpeil, waardoor houten funderingspalen droog komen te staan en gaan rotten. Ook droge zomers kunnen leiden tot bodemdaling, wat weer zorgt voor verplaatsing van woningen.

Daarnaast kan een te hoge grondwaterstand, bijvoorbeeld door regenachtige winters, ook schadelijk zijn voor funderingen. De grond wordt verzadigd, wat de stabiliteit ondermijnt. Klimaatverandering zorgt dus voor een tweeledig probleem dat funderingsproblemen verergert.

Wat kun je doen als je funderingsproblemen hebt?

Als je vermoedt dat je woning funderingsproblemen heeft, zijn er verschillende stappen die je kunt ondernemen:

1. Funderingsonderzoek

Het beste eerste stappenplan is een funderingsonderzoek laten uitvoeren. Dit onderzoek wordt meestal uitgevoerd door een bouwkundig expert of een funderingsdeskundige. Ze bepalen of er sprake is van funderingsproblemen en wat de oorzaak is.

2. Melden bij KCAF

Als er sprake is van funderingsproblemen, kun je dit melden bij het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Ze houden een overzicht bij van alle meldingen en kunnen je helpen bij het vinden van een oplossing.

3. Herstel en versterking

Afhankelijk van de aard van het probleem, kunnen er verschillende herstelmethoden worden toegepast. Dit kan variëren van het aanbrengen van extra funderingspalen tot het opnieuw funderen van het hele huis. De keuze hangt af van de mate van schade en de type fundering.

4. Preventie

Voor woningen die nog geen funderingsproblemen hebben, is het verstandig om voorzorgsmaatregelen te nemen. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het regelmatig controleren van de grondwaterstand of het uitvoeren van een funderingsonderzoek bij het kopen van een woning.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn een serieuze aangelegenheid voor woningeigenaren in Nederland. Het fundament van een woning is de basis van de structuur, en wanneer deze basis verzwakt, kunnen er ernstige gevolgen ontstaan. Funderingsproblemen ontstaan door veroudering van funderingen, veranderingen in de ondergrond en klimaatverandering. Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om eventuele schade vroegtijdig te detecteren en te voorkomen.

Woningeigenaren die vermoeden dat ze funderingsproblemen hebben, moeten een funderingsonderzoek laten uitvoeren en eventueel contact opnemen met KCAF. Daarnaast is het verstandig om voorzorgsmaatregelen te nemen om schade te voorkomen. Met de juiste maatregelen kan worden voorkomen dat funderingsproblemen leiden tot aanzienlijke schade en hoge herstelkosten.