Kaart van fundering en bodemdaling in Gouda: Inzichten en acties voor woningeigenaren en gemeente

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Inleiding

In de stad Gouda treedt een complexe uitdaging op: bodemdaling en funderingsproblematiek. De oude stadsgezichten, gecombineerd met een veenbodem en een langdurige verlaging van het grondwaterpeil, leiden tot verzakkingen en mogelijke schade aan woningen. In dit artikel worden de huidige situatie, toepassing van kaarten en tools, en de acties van de gemeente en haar partners onder de loep genomen. Op basis van de beschikbare data, zoals de Bodemdalingskaart 2.0, FunderMaps en het Funderingsloket Groene Hart, geven we een overzicht van de actuele kennis en tools voor het beheersen van funderingsrisico’s in Gouda.

De problematiek: bodemdaling en funderingsproblemen in Gouda

Oorzaken van bodemdaling

Gouda ligt op een veenbodem, die over de afgelopen decennia is uitgedroogd. Door de verlaging van het grondwaterpeil is de veenbodem inklinkend geworden. Dit heeft geleid tot bodemdaling, een proces waarbij de ondergrond langzaam maar zeker ineenzakt. De combinatie van oude woningen (veelal vooroorlogse gebouwen) en een slappe bodem verergert de kwetsbaarheid van funderingen. Gebouwen zijn vaak gefundeerd op houten palen of direct op de bodem, wat in de loop der tijd kan leiden tot stabiliteitsproblemen.

Funderingsproblemen zijn vooral zichtbaar in de wijken Kadenbuurt, Korte Akkeren, Kort Haarlem, Ouwe Gouwe, Nieuwe Park en de binnenstad. In deze gebieden zijn er duidelijke tekenen van verzakkingen of scheefstanden van gebouwen.

Gevolgen van bodemdaling

De gevolgen van bodemdaling zijn zowel direct als indirect. Directe schade kan zich uiten in kelderafzettingen, scheuren in muren, dichte deuren en ramen, en scheefstanden van het gebouw. Indirecte effecten zijn onder andere kosten voor inspectie, herstel, en mogelijk verlaging van de woningwaarde. Bovendien kunnen bodemdaling en funderingsproblemen ook leiden tot verhoogde onderhoudskosten en risico's op gevaarlijke situaties.

Kaarten en tools voor het inzichtelijk maken van funderingsrisico’s

Bodemdalingskaart 2.0

De Bodemdalingskaart 2.0, ontwikkeld door SkyGeo, biedt een overzicht van de landelijke bodemdalingssituatie op basis van InSAR-technologie (Interferometric Synthetic Aperture Radar). Deze kaart is van generieke aard, maar kan met behulp van specifieke configuraties aangepast worden voor lokale toepassingen. In Gouda is de kaart geoptimaliseerd door gebruik te maken van hogere resolutie SAR-beelden en specifieke verwerking om zoveel mogelijk meetpunten per pand te genereren.

De kaart toont verzakkingen landelijk en op gemeentelijke schaal en helpt bij het bepalen van risicogebieden. Ze kan gebruikt worden voor beleidsplanvorming, zoals grondwaterbeheer, en als instrument voor inspectie en prioritering. De kaart is een waardevol hulpmiddel om inzicht te krijgen in de stabiliteit van gebouwen en om acties te plannen.

FunderMaps

FunderMaps is een speciaal ontwikkelde tool, gemaakt door het KCAF (Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek), om funderingsrisico’s in kaart te brengen op pandniveau. De tool combineert landelijke en lokale data om gedetailleerde informatie te geven over funderingstypes, risicogebieden en herstelkosten. In het Groene Hart – een regio die Gouda omvat – wordt FunderMaps actief ingezet, aangevuld met lokale informatie.

De tool beantwoordt vragen zoals: - Welk funderingstype heeft een pand? - Zijn er archiefdocumenten of onderzoeksstukken beschikbaar? - Waar bevinden zich risicogebieden? - Welke panden zijn kwetsbaar? - Wat zijn de herstelkosten per pand? - Hoe beïnvloeden klimaateffecten de funderingskwaliteit?

Daarnaast biedt FunderMaps ook analysefunctionaliteiten voor specifieke risico’s zoals: - Droogstand – risico op paalrot door lage grondwaterstand - Ontwateringsdiepte – risico op vochtige ondergrond - Negatieve kleef – risico op schade door ophoging van buitenruimtes - Palenpest – bacteriële aantasting van houten palen - Pandzakking en scheefstand – InSAR-gegevens - Risicokaarten – visualisatie in vijf categorieën - Herstelkosten – schattingen per pand - QuickScan resultaten – individuele metingen

De tool is bedoeld voor gebruik door gemeenten, woningbouwcorporaties en onderzoeksbureaus. De Admin-app van FunderMaps maakt het mogelijk om lokale data toe te voegen en te beheren, wat de kwaliteit van de analyses verder verhoogt.

Het Funderingsloket Groene Hart

Doel en uitvoering

Het Funderingsloket Groene Hart is een initiatief van de vier gemeenten Alphen aan den Rijn, Gouda, Woerden en Oudewater. Het loket is vanaf 1 januari 2022 operationeel en wordt gefinancierd door de Regio Deal Bodemdaling Groene Hart. Het initiatief biedt woningeigenaren in het Groene Hart toegang tot expertbegeleiding en informatie over funderingsproblematiek.

Het loket functioneert als eerste hulp bij funderingsvragen en biedt een handelingsperspectief. Eigenaars kunnen hier onderzoeken laten uitvoeren, advies ontvangen over herstelopties en toegang krijgen tot de FunderMaps-tool. De samenwerking tussen gemeenten en het KCAF zorgt voor een consistente aanpak en betere informatievoorziening.

Rol van FunderMaps

FunderMaps speelt een centrale rol in het Funderingsloket. De tool wordt gebruikt om inzicht te krijgen in de funderingsrisico’s en om acties prioriterend in te richten. Aan de tool is lokale data toegevoegd, waardoor de kwaliteit van de analyses toegenomen is. De gemeenten hebben zelf de regie over de lokale toepassing van de tool, zodat ze aansluiten bij de specifieke situatie in hun regio.

Funderingsherstel en inspectie

Belang van funderingsonderzoek

Voor vele woningeigenaren is het niet duidelijk welk funderingstype onder hun woning zit of in welke staat deze zich bevindt. Dit is een probleem, omdat funderingsproblemen schade kunnen veroorzaken die duur zijn en gevaarlijk kunnen zijn. In Gouda wordt daarom geadviseerd om funderingsonderzoek uit te voeren, vooral in kwetsbare gebieden.

Funderingsonderzoek kan worden uitgevoerd met behulp van de FunderScan-app, die is ontworpen om snel, efficiënt en betrouwbaar onderzoek uit te voeren. De app volgt de QuickScan-methodiek en biedt onderzoekers een eenvoudig te hanteren tool om gegevens vast te leggen en risico’s te identificeren.

Herstelopties

Als funderingsproblemen worden geconstateerd, zijn er verschillende herstelopties beschikbaar. Deze variëren afhankelijk van het type fundering en de mate van schade. Mogelijke herstelmaatregelen zijn:

Paalversterking: het versterken of vervangen van houten palen
Grondwaterbeheer: het herstellen van het grondwaterpeil om verdere bodemdaling te voorkomen
Funderingsverdieping: het verlagen van de fundering om extra stabiliteit te bieden
Bouwversterking: het versterken van de bovenbouw om de belasting op de fundering te verdelen

De herstelkosten kunnen per pand verschillen, afhankelijk van de omvang van de schade en de gekozen maatregel. FunderMaps biedt schattingen van herstelkosten per pand, zodat woningeigenaren en gemeenten een beter beeld hebben van de vereiste investeringen.

Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen

Locatie en doel

Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen komt terecht in Gouda, in het gebouw van Arti Legi. Dit is een logische keuze, gezien de urgente situatie in de stad en de regio. Het Kenniscentrum is bedoeld om kennis en oplossingen op het gebied van bodemdaling en funderingen te bundelen en beschikbaar te maken voor woningeigenaren, gemeenten en bedrijven.

Het Kenniscentrum sluit aan op de ambities van Campus Gouda, een initiatief dat gericht is op de versterking van het onderwijs- en bedrijfsleven. Het Living Lab Bodem & Technologie van Campus Gouda zet in op innovaties en proeftuinen rondom bodem en technologie. Hier wordt onderzoek gedaan naar nieuwe oplossingen voor bodemdaling en funderingsproblemen.

Internationale relevantie

Bodemdaling is niet alleen een probleem in Nederland, maar een mondiaal fenomeen. Het Kenniscentrum wil Nederland op de kaart zetten als land dat innovaties en kennis op dit vlak heeft. Daarom worden ook internationale partners betrokken bij het Kenniscentrum, en worden de oplossingen en ervaringen uitgewisseld met andere landen.

Samenwerking en toekomstige acties

Belang van samenwerking

De samenwerking tussen gemeenten, kennisorganisaties en woningeigenaren is essentieel voor het beheersen van funderingsproblemen en bodemdaling. In het Groene Hart is dit al goed te zien, waar de vier gemeenten samenwerken onder leiding van het Funderingsloket. Deze samenwerking zorgt voor een consistente aanpak en betere informatievoorziening.

Bovendien is samenwerking belangrijk voor het ontwikkelen en toepassen van nieuwe tools en oplossingen. De FunderMaps-tool is een goed voorbeeld van een tool die is ontwikkeld in samenwerking met verschillende partijen. Door lokale data toe te voegen en de tool te optimaliseren, is de kwaliteit van de analyses verder verbeterd.

Toekomstige acties

In de toekomst zijn er verschillende acties mogelijk om funderingsproblemen en bodemdaling te beheersen. Deze acties kunnen gericht zijn op zowel woningeigenaren als gemeenten:

Informatievoorziening: Het Funderingsloket en het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen blijven woningeigenaren en gemeenten informeren over funderingsrisico’s en herstelopties.
Funderingsonderzoek: Het uitvoeren van funderingsonderzoek wordt aangemoedigd, zowel voor individuele woningen als op gemeentelijke schaal.
Grondwaterbeheer: Het herstellen en reguleren van het grondwaterpeil is essentieel om verdere bodemdaling te voorkomen.
Technologieontwikkeling: Het Kenniscentrum en Campus Gouda werken aan innovaties en proeftuinen om nieuwe oplossingen te ontwikkelen.
Financiële steun: Het Funderingsloket en de Regio Deal Bodemdaling Groene Hart bieden financiële steun voor herstelmaatregelen.

Conclusie

Bodemdaling en funderingsproblemen zijn complexe uitdagingen voor woningeigenaren en gemeenten in Gouda. De combinatie van oude woningen, veenbodem en verlaagd grondwaterpeil leidt tot verzakkingen en risico’s voor de stabiliteit van gebouwen. Echter, met behulp van tools zoals de Bodemdalingskaart 2.0 en FunderMaps, en initiatieven zoals het Funderingsloket Groene Hart en het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen, is het mogelijk om deze uitdagingen aan te pakken.

De beschikbaarheid van gedetailleerde kaarten en analyses helpt bij het inzichtelijk maken van funderingsrisico’s en het prioriteren van acties. De samenwerking tussen gemeenten, kennisorganisaties en woningeigenaren is essentieel voor een consistente en effectieve aanpak. In de toekomst is het belangrijk om verder te investeren in informatievoorziening, funderingsonderzoek, grondwaterbeheer en technologieontwikkeling om funderingsproblemen en bodemdaling te beheersen.

Bronnen

kaart