Informatieve kaarten en tools voor het beheren van funderingsproblematiek in Nederland

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Funderingsproblematiek in Nederland is in de afgelopen jaren steeds vaker in het nieuws geweest. Oude bouwmethoden, kwetsbare bodems en veranderende klimatologische omstandigheden hebben geleid tot toenemende funderingsrisico’s voor woningen en andere bouwconstructies. Voor woningeigenaren en bouwbedrijven is het daarom belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de risico’s en beschikbare tools om deze in kaart te brengen en te beheren. In dit artikel geven we een overzicht van de huidige kaarten en tools voor het beheren van funderingsproblematiek in Nederland, en leggen we uit waarom het gebruik van deze tools van groot belang is voor de duurzaamheid en veiligheid van woningen.

Funderingsproblematiek in kaart brengen: de rol van kaarten en data

Funderingsproblematiek ontstaat doordat de funderingen van gebouwen niet meer goed functioneren. Dit kan gebeuren als gevolg van verouderde funderingstechnieken, zoals houten paalfunderingen, die in sommige gebieden al decennia geleden zijn gebruikt. Deze funderingen kunnen in kwetsbare bodems, zoals laagveen, rivierengebieden, zeekleigebieden en afgesloten zeearmen, schade oplopen. Dit gebeurt met name wanneer de grondwaterstand daalt, waardoor de bodem inklinkt en de houten palen kunnen rotten. De gevolgen hiervan kunnen ernstig zijn: verzakkingen, scheuren in muren, daken of vloeren, en in het ergste geval een volledige instorting van delen van een woning.

Om deze risico’s in te schatten, zijn in Nederland verschillende kaarten en tools ontwikkeld. Deze kaarten geven indicatieve aandachtsgebieden aan waar funderingsproblematiek kan opspelen, en ze helpen woningeigenaren, gemeenten en bouwbedrijven om actie te ondernemen op tijd.

Indicatieve aandachtsgebieden: funderingsviewer en meldingskaart

Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden

De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden is een tool die is ontwikkeld door het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze kaart is bedoeld om gebieden te identificeren waar funderingsproblematiek op zijn plaats kan zijn. Het is geen diagnostische tool, maar biedt een eerste indicatie van gebieden die aandacht verdienen.

De kaart is gebaseerd op twee kernfactoren:

Het aantal woningen met een bouwjaar vóór 1970.
De bodemsamenstelling van het betreffende gebied.

Houten paalfunderingen werden met name gebruikt tot 1970, en deze funderingen zijn in kwetsbare bodems zoals laagveen, rivierengebieden en zeekleigebieden gevoelig voor schade. Door deze twee factoren te combineren, geeft de Funderingsviewer een eerste indruk van welke gebieden in Nederland het meeste risico lopen.

De kaart is dus een ondersteunend instrument bij beslissingen die woningeigenaren of gemeenten nemen. Ze geeft geen uitspraken over de huidige staat van funderingen, maar richt aandacht op gebieden waar verdere inspectie en beoordeling op zijn plaats kunnen zijn.

De kaart is te vinden op de website van KCAF, en er wordt gewerkt aan de opname in PDOK, de landelijke website met publieke dienstverlening op de kaart.

KCAF-meldingskaart

Neben de Funderingsviewer is de KCAF-meldingskaart een andere tool die de funderingsproblematiek in kaart brengt. Deze kaart is bedoeld om schadegevallen aan te melden en te volgen. Eigenaars van woningen met funderingsproblemen kunnen hun situatie via deze kaart melden. Hierdoor worden landelijke trends in kaart gebracht, wat onder andere helpt bij het voorspellen van toekomstige risico’s en het ontwikkelen van maatregelen.

De meldingskaart is ook een waardevolle bron van informatie voor de overheid en bouwbedrijven. De gegevens kunnen worden gebruikt om trends te herkennen, bijvoorbeeld door middel van AI-algoritmes die patronen herkennen in meldingen en satellietdata. Dit maakt de kaart niet alleen een middel voor individuele eigenaren, maar ook een belangrijk instrument voor beleidsvorming en preventie.

De toekomst van funderingskaarten: Fundermaps en AI

Op dit moment is Fundermaps, een initiatief van het KCAF, aan de slag met het ontwikkelen van een nieuwe kaart die meer informatie bevat over de fundering van individuele woningen. Tot nu toe richtten funderingskaarten zich op gebieden, maar de nieuwe kaart zal op individueel niveau inzicht geven in de funderingsconstructie van een woning. Bijvoorbeeld:

Hoe hoog is de fundering aangelegd?
Is er sprake van een combinatie van houten en betonnen palen?
Welke bodemomstandigheden zijn van toepassing?

Daarnaast wordt AI ingezet om patronen te herkennen en risico’s te voorspellen op basis van satellietdata en meldingen van woningeigenaren. Deze technologie kan helpen bij het detecteren van veranderingen in de funderingsstructuur van een woning, bijvoorbeeld door verzakkingen of veranderingen in de grondwaterstand.

Deze nieuwe kaart kan een waardevolle hulp zijn voor woningeigenaren die overwegen om te kopen of te verkopen in een kwetsbaar gebied. Het geeft een duidelijker beeld van het funderingsrisico van een specifieke woning, waardoor transacties beter geïnformeerd kunnen worden.

Funderingsproblematiek en klimaatverandering

Een belangrijk aandachtsgebied is de rol van klimaatverandering in funderingsproblematiek. In Nederland zien we steeds vaker extreem weer, zoals langdurige droge periodes of hevige regenval. Deze extreme omstandigheden hebben directe gevolgen voor de grondwaterstand en de stabiliteit van de bodem.

Bijvoorbeeld in het Rijnmondgebied en de Zaanstreek ontstonden funderingsproblemen door een combinatie van kwetsbare bodems en een lage grondwaterstand. Door het ontbreken van voldoende grondwater kunnen houten funderingspalen gaan rotten, wat leidt tot verzakkingen en schade aan woningen. De kosten voor herstelmaatregelen kunnen in sommige gevallen oplopen tot meer dan 100.000 euro, wat een aanzienlijk financieel risico is voor woningeigenaren.

Het is daarom essent dat funderingskaarten en tools niet alleen op historische data gebaseerd zijn, maar ook rekening houden met de toekomstige invloed van klimaatverandering. Daarom zijn initiatieven zoals Fundermaps en de nieuwe kaarten die AI gebruiken, van groot belang voor het beheren van funderingsrisico’s in de toekomst.

Aanpassing van funderingsconstructies en herstelmaatregelen

Voor woningeigenaren die funderingsproblematiek herkennen, zijn er verschillende herstelmaatregelen mogelijk. Het type maatregel hangt af van de oorzaak van de schade, de bouwjaar van de woning, en de bodemsituatie.

Een mogelijke maatregel is de vervanging van houten paalfunderingen door betonnen of stalen palen. Deze materialen zijn duurzamer en minder gevoelig voor rotting. In sommige gevallen is het ook mogelijk om de grondwaterstand kunstmatig te verhogen om de bodemstabiliteit te behouden.

Bij de keuze voor herstelmaatregelen is het belangrijk om advies in te winnen van een kwalificerde bouwdeskundige of funderingsadviseur. Deze deskundigen kunnen een inspectie uitvoeren en een rapport opstellen met aanbevelingen voor het beheer van funderingsproblematiek.

Samenwerking tussen partijen: essentieel voor een duurzame aanpak

Funderingsproblematiek is geen probleem dat opgelost kan worden door één partij alleen. Het vraagt om samenwerking tussen woningeigenaren, gemeenten, en bouwbedrijven. Door vroegtijdige actie en slimme beheerstrategieën kan het risico op funderingsproblemen worden verminderd. Dit helpt bijvoorbeeld bij het voorkomen van duurzame schade aan woningen, en het zorgt ervoor dat woningen veilig en leefbaar blijven voor toekomstige generaties.

Gemeenten kunnen bijvoorbeeld funderingskaarten gebruiken om risicogebieden te identificeren en preventieve maatregelen te nemen. Bouwbedrijven en adviseurs kunnen helpen bij het uitvoeren van inspecties en herstelmaatregelen. En woningeigenaren kunnen hun rol spelen door vroegtijdig signalen van funderingsproblematiek te herkennen en actie te ondernemen.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een complex en toenemend probleem in Nederland. Door oude funderingstechnieken, kwetsbare bodems en klimaatverandering is het aantal woningen met funderingsrisico’s gestegen. Het gebruik van kaarten en tools is daarom essent om risico’s in kaart te brengen en te beheren.

De beschikbare kaarten, zoals de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden en de KCAF-meldingskaart, zijn waardevolle hulpmiddelen voor woningeigenaren om funderingsrisico’s in te schatten. De komende jaren zullen nieuwe kaarten, zoals die van Fundermaps en AI-gestuurde systemen, extra inzicht bieden op individueel niveau. Dit maakt het voor eigenaren en professionals mogelijk om funderingsproblematiek op een slimme en duurzame manier aan te pakken.

Het is belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de risico’s en beschikbare tools. Door vroegtijdige actie en samenwerking met experts kan funderingsproblematiek worden beheerst, zodat woningen veilig en leefbaar blijven.