Kaart van funderingsrisico’s in Nederland: inzicht, tools en actieplanning voor woningeigenaren

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen vormen een toenemend risico in Nederland, vooral in het licht van klimaatverandering, veranderende bodemomstandigheden en het oude bouwarsenaal. Door middel van funderingsrisicokaarten wordt geprobeerd inzicht te geven in de kwetsbaarheid van woningen, het risicoprofiel per regio en mogelijke maatregelen die kunnen worden genomen. Voor woningeigenaren, bouwbedrijven en gemeenten is het essent om deze kaarten en tools goed te begrijpen, zodat verantwoord besloten kan worden over onderhoud, renovatie of verkoop.

In dit artikel wordt ingegaan op de beschikbare funderingsrisicokaarten, de aard van funderingsproblemen in kwetsbare gebieden, de invloed van houten paalfunderingen en het effect van klimaatverandering op funderingsschade. Daarnaast worden tools zoals de Funderingsviewer, KCAF-meldingskaart en FunderMaps besproken, evenals het belang van vroegtijdige actie en samenwerking.

Funderingsrisicokaarten: een overzicht van kwetsbare gebieden

Definities en doelstellingen

Funderingsrisicokaarten zijn tools die inzicht geven in de mate waarin gebieden en woningen vatbaar zijn voor funderingsproblemen. Deze kaarten zijn gebaseerd op gegevens over bouwjaar, bodemsamenstelling, funderingstype en in sommige gevallen zelfs satellietgegevens over verzakking. Het doel van deze kaarten is niet om een diagnose te stellen, maar om een eerste indicatie te geven van het risico op funderingsproblemen.

In Nederland zijn verschillende kaarten beschikbaar, zoals de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden en de KCAF-meldingskaart. Deze worden ontwikkeld door onder andere het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, en Sweco. De kaarten helpen bij het identificeren van gebieden waar aandacht voor funderingsproblemen op zijn plaats kan zijn, maar geven geen uitspraken over de huidige staat van een fundering in een specifiek pand.

Kwetsbare bodems en funderingstypen

Funderingsproblemen treden meestal op in gebieden met kwetsbare bodems, zoals veen, klei, rivierengebieden, getijdengebieden en kunstmatige wateren. In deze gebieden is de ondergrond minder draagkrachtig, wat leidt tot een verhoogd risico op verzakkingen en funderingsschade.

Een van de meest kwetsbare funderingstypen is de houten paalfundering. Deze was in de jaren 60 en 70 veel gebruikt, vooral in regio’s met veen- of kleibodem. Houten palen zijn kwetsbaar voor verrotting, vooral als het grondwaterpeil daalt, wat bijvoorbeeld kan gebeuren tijdens droge periodes. Als de palen verzwakken of rotten, kan dit leiden tot verzakkingen en schade aan de woning.

Naast houten paalfunderingen zijn er ook gebieden waar huizen rechtstreeks op de ondergrond zijn gefundeerd (meestal op staal of beton). Deze funderingstypen zijn relatief sterker, maar ook hier kan schade optreden in kwetsbare bodems, vooral als de bodem onder de fundering zakt of de ondergrond verandert.

Aandachtsgebieden en indicatieve risico’s

De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden is een tool die gebaseerd is op data over het aantal woningen met een bouwjaar voor 1970, gecombineerd met bodemsamenstelling. Deze kaart geeft per postcodegebied een indicatie van het risico op funderingsproblemen. Ze helpt bij het identificeren van gebieden waar aandacht voor funderingsproblematiek op zijn plaats kan zijn, maar dient niet als diagnostische tool.

De kaart is ontwikkeld door het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Ze is bedoeld als ondersteuning bij het nemen van beslissingen, bijvoorbeeld bij de aankoop van een woning of bij de planning van onderhoud. Het is belangrijk om te weten dat de kaart geen uitspraken doet over de huidige staat van funderingen in specifieke gebieden. Ze biedt slechts een eerste inzicht.

De KCAF-meldingskaart is een aanvullende tool die meldingen van funderingsproblemen in kaart brengt. Deze kaart is gebaseerd op meldingen van woningeigenaren, woningcorporaties en gemeenten. De kaart helpt om patronen en trends te herkennen, en kan dienen als basis voor actieplannen op lokaal en landelijk niveau.

Funderingsproblemen in Nederland: huidige situatie en voorspellingen

Aantal woningen met funderingsrisico

Volgens beschikbare data lopen momenteel ongeveer 487.000 tot 537.000 panden in Nederland verhoogd risico op verzakking. Dit aantal kan op lange termijn stijgen tot 687.000 panden, vooral als klimaatverandering en veranderende bodemomstandigheden doorzetten. In de meest zettingsgevoelige gebieden, zoals veengebieden, lopen huizen die op houten palen staan een verhoogd risico op schade. Het aantal woningen in dit zogenaamde rode gebied dat risico loopt op funderingsschade bedraagt tussen 750.000 en 1 miljoen.

Buiten het rode gebied zijn ook huizen in minder zettingsgevoelige gebieden (blauw en geel) kwetsbaar. Deze gebieden hebben vaak kleibodem, en huizen die hier op staal of beton staan lopen een lager risico. Echter, als een aanbouw anders is gefundeerd dan het hoofdgebouw, kan dit leiden tot ongelijke belasting en funderingsschade.

Invloed van klimaatverandering

Klimaatverandering heeft een directe invloed op funderingsproblematiek, vooral in regio’s met houten paalfunderingen. Door droogte zakt het grondwaterpeil, waardoor houten palen droogvallen en rotten. Dit leidt tot verzwakking van de fundering en eventueel tot schade aan de woning. In combinatie met veranderende weersomstandigheden en groeiende verduurzamingsmaatregelen wordt het risico op funderingsproblemen in Nederland steeds groter.

Volgens de beschikbare data lopen circa 487.000 tot 537.000 panden in Nederland momenteel verhoogd risico op verzakking. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs stijgen tot 687.000. Het is daarom belangrijk dat woningeigenaren en gemeenten zich bewust zijn van de kwetsbaarheid van hun woning en passende maatregelen nemen.

Meldingen en lokale funderingsloketten

Funderingsproblemen worden steeds vaker gemeld, zowel door woningeigenaren als door woningcorporaties en gemeenten. Daarom zijn lokale funderingsloketten opgericht om klachten en meldingen te verwerken en passende maatregelen te nemen. Deze lokale locaties helpen bij het identificeren van funderingsproblemen, het bepalen van de oorzaak en het opstellen van een actieplan.

Meldingenkaarten zijn een belangrijk onderdeel van deze aanpak. Ze geven een overzicht van de locaties waar funderingsproblemen zijn opgetreden, en helpen bij het herkennen van patronen. Dit is van groot belang voor gemeenten en woningcorporaties, die op basis van deze data prioriteiten kunnen stellen voor onderhoud en herstel.

Tools en platforms voor funderingsanalyse

FunderMaps: geavanceerde funderingsdata in kaart

FunderMaps is een innovatief platform dat funderingsdata verzamelt, verwerkt en visualiseert. Het biedt gemeenten, woningcorporaties en andere partijen inzicht in het funderingsrisico per woning en per regio. Het platform is van groot belang, omdat Nederland momenteel geen centrale registratie heeft van funderingstypen en -kwaliteit per pand. FunderMaps vult deze leemte door betrouwbare en gedetailleerde data te verzamelen en te analyseren.

Het platform bevat drie hoofdcomponenten:

Map-app: Een interactieve kaartviewer die funderingstypes, funderingsrisico’s en andere relevante gegevens inzichtelijk maakt. Deze kaart geeft een overzicht van de kwetsbaarheid per woning en regio.
Admin-app: Een Asset Management Systeem waarmee funderingsdata kan worden geregistreerd, verwerkt en beheerd. Het is bedoeld voor professionele onderzoekers en gemeenten.
FunderScan-app: Een applicatie die gebruikers ondersteunt bij het uitvoeren van een QuickScan. Deze app is uitgerust met richtlijnen en instructies om het onderzoek snel en efficiënt uit te voeren.

FunderMaps helpt bijvoorbeeld woningcorporaties om hun portfolio te analyseren en prioriteiten te stellen voor onderhoud of verbeteringen. Het is ook een waardevolle tool voor woningeigenaren die willen weten hoe kwetsbaar hun woning is en welke maatregelen mogelijk zijn.

QuickScan: een snelle en efficiënte methode

Een QuickScan is een snelle en efficiënte manier om een eerste onderzoek te doen naar funderingsrisico’s. Deze methode wordt vaak aanbevolen voor woningen in risicogebieden of wanneer zichtbare tekens van schade zoals scheuren in muren optreden. Een QuickScan levert meer gedetailleerde informatie dan een funderingsrisicorapport, maar is minder uitgebreid dan een volledige funderingsinspectie. Het is een tussenoplossing die woningeigenaren helpt om het funderingsrisico in kaart te brengen zonder direct een dure inspectie te moeten betalen.

De FunderScan-app ondersteunt het uitvoeren van een QuickScan. De app bevat richtlijnen en instructies om het onderzoek snel en efficiënt uit te voeren. Het is een handig hulpmiddel voor woningeigenaren die snel inzicht willen krijgen in het funderingsrisico van hun woning.

Actieplanning en maatregelen voor woningeigenaren

Herkennen van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk voor woningeigenaren. Zichtbare tekens van funderingsproblemen zijn onder andere:

Scheuren in muren (vooral op hoeken)
Kanteleffecten bij deuren en ramen
Nauwelijks merkbare verplaatsingen in het plafond of vloeren
Problemen met deuren en ramen (bijvoorbeeld dat ze niet goed sluiten)
Onverwachte veranderingen in de vloerhoogte

Als deze tekens zich voordoen, is het verstandig om een QuickScan te laten uitvoeren of contact op te nemen met een lokale funderingsloket.

Herstelmaatregelen en preventie

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen worden genomen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen. Deze maatregelen variëren afhankelijk van de ernst van de schade en het type fundering. Enkele veelvoorkomende maatregelen zijn:

Verdieping van de fundering: In sommige gevallen kan de fundering verder worden verankerd om extra stabiliteit te geven.
Injecteren van cement of andere stoffen in de bodem: Dit kan helpen om de draagkracht van de bodem te vergroten en verder zetting te voorkomen.
Aanleg van nieuwe fundering: In ernstige gevallen is het nodig om de oude fundering te vervangen.
Verbetering van het grondwaterpeil: Door het grondwaterpeil te verhogen kan droogvallen van houten paal worden voorkomen.
Verduurzamen van de woning: In combinatie met funderingsmaatregelen kan verduurzaming bijdragen aan langdurige stabiliteit.

Het is belangrijk om vroegtijdig actie te nemen bij funderingsproblemen, omdat schade zich vaak verslechtert als er niets wordt gedaan. Een professionele inspectie is meestal het beste beginpunt om de schade te bepalen en passende maatregelen te nemen.

Samenwerking en toekomstige ontwikkelingen

De rol van gemeenten en woningcorporaties

Gemeenten en woningcorporaties spelen een belangrijke rol bij het beheersen van funderingsproblematiek. Door middel van lokale funderingsloketten, meldingskaarten en samenwerking met woningeigenaren en bouwbedrijven kan het risico op funderingsproblemen worden verminderd. Deze partijen kunnen ook actieplannen opstellen en prioriteiten bepalen voor onderhoud en herstel.

Daarnaast is het belangrijk dat gemeenten en woningcorporaties kiezen voor duurzame oplossingen bij het oplossen van funderingsproblemen. Dit helpt om de impact op de omgeving te beperken en de levensduur van woningen te verlengen.

Innovaties en toekomstige kaarten

Er zijn plannen om de beschikbare funderingsrisicokaarten uit te breiden en te verbeteren. Zo wil FunderMaps binnenkort een nieuwe kaart lanceren die meer informatie biedt per pand in plaats van per gebied. Deze kaart zal bijvoorbeeld gegevens bevatten over de hoogte van de fundering, de samenstelling van de bodem en de aanwezigheid van schade. Daarnaast wordt er gewerkt met satellietdata en AI om verzakkingen op landelijk niveau te visualiseren.

De toekomstige kaarten zullen waarschijnlijk ook rekening houden met klimaatverandering en andere veranderende omstandigheden. Dit is van groot belang, omdat klimaatverandering de risico’s op funderingsproblemen verder kan vergroten.

Conclusie

Funderingsproblemen vormen een reëel en toenemend risico voor woningeigenaren in Nederland. De combinatie van oude funderingstechnieken, kwetsbare bodems en klimaatverandering maakt het belangrijk om funderingsrisico’s goed in kaart te brengen en te beheren. Beschikbare tools zoals de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden en de KCAF-meldingskaart zijn waardevolle hulpmiddelen voor woningeigenaren om funderingsrisico’s in te schatten.

Daarnaast zijn platforms zoals FunderMaps en QuickScan-mogelijkheden nuttig voor het anticiperen op funderingsproblemen en het beheren van risicogebieden. Het is essentieel dat woningeigenaren, gemeenten en bouwbedrijven samenwerken om funderingsproblemen op een duurzame manier aan te pakken. Door vroegtijdige actie en slimme beheerstrategieën kan het risico op funderingsproblemen worden verminderd, zodat woningen veilig en leefbaar blijven.

Bronnen

kaart
risico