Kalkzandsteenlijmen in Fundering: Toepassing, Risico’s en Alternatieven

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Inleiding

De toepassing van kalkzandsteen in funderingswerk is een onderwerp dat regelmatig discussie oproept binnen de bouwsector. Kalkzandsteen wordt traditioneel gebruikt voor metselwerk en interieurbouw, maar wordt steeds vaker overwogen voor ondergrondse constructies, zoals funderingen. De vraag die vaak ontstaat is of kalkzandsteen, en met name kalkzandsteenlijm, geschikt is voor gebruik in funderingen en of dit een betrouwbare en duurzame oplossing biedt.

In dit artikel bespreken we op basis van actuele discussies, praktijkvoorbeelden en technische gegevens de toepassing van kalkzandsteenlijm in funderingen. We analyseren de mogelijke risico’s, zoals vochtgevoeligheid en vorstschade, en beoordelen of dit een betrouwbare methode is. Daarnaast bespreken we alternatieven, zoals het gebruik van grindbeton of traditionele gestorte betonnen funderingen.

Wat is Kalkzandsteen en Kalkzandsteenlijm?

Kalkzandsteen is een bouwmateriaal dat gemaakt wordt uit zand, kalk en water. Het ontstaat door deze materialen onder druk en in een vacuümtechniek te mengen, waardoor een poreus maar stevig materiaal ontstaat. Kalkzandsteen is vooral geschikt voor droge omgevingen en wordt vaak gebruikt voor binnenmuren, metselwerk en scheidingswanden.

Kalkzandsteenlijm is een speciaal ontwikkelde lijm die specifiek wordt gebruikt voor het verlijmen van kalkzandsteenblokken. Deze lijm vormt een sterke en duurzame verbinding en wordt vaak toegepast in droge en stabiele omgevingen. Een voorbeeld van een commercieel beschikbare lijm is VARISTONE PU Fix ECO (zie bron 2), een polyurethaan-gebaseerde lijm die bestand is tegen water en kalkwater.

De lijm is ontworpen voor het snel en eenvoudig verlijmen van stapelmuren in de tuinbouwbranche, maar is ook geschikt voor diverse ondergronden. Toch moet men oppassen met de toepassing in vochtige omgevingen, zoals ondergrondse funderingen.

Toepassing van Kalkzandsteen in Funderingen

Voor- en Nadelen

De toepassing van kalkzandsteen in funderingen is geen gebruikelijke praktijk. In de meeste gevallen wordt een gestorte gewapende betonnen fundering gebruikt, omdat deze beter bestand is tegen vocht, vorst en druk. Kalkzandsteen is echter een lichter en makkelijker te bewerken materiaal, wat het in theorie aantrekkelijk maakt voor kleinere projecten of aanbouwen.

Een voorbeeld van een discussie hierover is te vinden in een klusidee-forum (zie bron 1 en 3), waar een gebruiker vraagt of kalkzandsteenlijm geschikt is voor gebruik onder de grond. De aannemer wil namelijk kalkzandsteenblokken gebruiken in de fundering van een aanbouw, in plaats van een traditionele gestorte betonnen fundering. Dit is een ongebruikelijke aanpak, aangezien veel metselaars en bouwprofessionals dit niet kennen of aanraden.

Gronddekking en Constructieve Veiligheid

Een belangrijk aspect van funderingswerk is de gronddekking. Volgens de leverancier van kalkzandsteen (zie bron 4) is een gronddekking van 150 tot 250 mm aanbevolen wanneer kalkzandsteen wordt gebruikt in de fundering onder het buitenspouwblad. In een praktijkgeval was de kalkzandsteen op 90 tot 115 mm onder het maaiveld geplaatst, wat binnen de aanbevolen tolerantie viel.

Toch leidde dit tot een discussie tussen aannemer en opdrachtgever, waarbij de opdrachtgever vreesde voor vorstschade. De arbiter concludeerde echter dat de constructie in goede staat bleef en dat er geen schade was opgetreden na meerdere vorstperioden. Dit suggereert dat kalkzandsteen, onder de juiste omstandigheden, mogelijk geschikt is voor gebruik in funderingen.

Risico’s van Vocht en Vorst

Een van de grootste zorgen bij het gebruik van kalkzandsteen in funderingen is de vochtgevoeligheid. Kalkzandsteen is een poreus materiaal en kan dus vocht opnemen, wat leidt tot afbraak of verminderde stabiliteit. In een vochtige omgeving, zoals ondergrondse funderingen, is dit een serieuze beperking.

Daarnaast is kalkzandsteen gevoelig voor vorst. Bij het vriezen van opgenomen vocht kan het materiaal uitslaan of zelfs verpulveren. In de praktijk is echter nog geen breed opgetreden voorbeeld van vorstschade in funderingswerk met kalkzandsteen geconstateerd. Wel zijn er discussies geweest, zoals in bron 4, waarbij de opdrachtgever eist dat de kalkzandsteenblokken moeten worden vervangen door gevelstenen.

De arbiter in dat geval concludeerde echter dat de aannemer correct had gehandeld door kalkzandsteen te gebruiken, omdat de tekening en het bestek dit toestonden. Bovendien waren er geen schadeverschijnselen opgetreden, zelfs na meerdere vorstperioden.

Kalkzandsteenlijm in Funderingen

Gevoeligheid voor Vocht

Hoewel kalkzandsteenlijm zoals VARISTONE PU Fix ECO bestand is tegen water, kalkwater en verdunde zuren (zie bron 2), is de combinatie van kalkzandsteen en lijm in vochtige omgevingen nog steeds problematisch. De lijm zelf is waterbestendig, maar de kalkzandsteenblokken zijn gevoelig voor vocht, wat de duurzaamheid van de constructie kan ondermijnen.

Een gebruiker in het klusidee-forum (zie bron 1) vraagt expliciet of kalkzandsteenlijm geschikt is voor gebruik onder de grond, bijvoorbeeld in een fundering. Er is geen duidelijke bevestiging in de bronnen dat dit een aanbevolen of standaard methode is.

Constructieve Veiligheid

De constructieve veiligheid van een fundering is van het grootste belang. Kalkzandsteen is lichter en minder sterk dan gewapend beton, wat betekent dat het minder geschikt is voor het dragen van zware belastingen. In een fundering is het dus cruciaal om een materiaal te kiezen dat zowel duurzaam als sterk is.

In het geval van een aanbouw aan een bestaand huis (zie bron 3) wilde de aannemer geen gestorte betonnen fundering uitvoeren, maar wilde kalkzandsteenblokken gebruiken. Dit is een ongebruikelijke en risicovolle keuze, aangezien de blokken dubbel worden neergelegd en vermoedelijk verlijmd. De gebruiker vraagt of dit een betrouwbare methode is, maar er is geen consensus in de bouwsector over de geschiktheid van deze aanpak.

Alternatieven voor Kalkzandsteen in Funderingen

Grindbeton

Een veelvoorkomend alternatief voor kalkzandsteen in funderingen is grindbeton. Grindbeton is een mengsel van cement, zand, grind en water, en biedt een hogere druksterkte dan kalkzandsteen. Het is ook beter bestand tegen vocht en is daarom geschikt voor gebruik onder de grond.

In een artikel op Bouwtotaal.nl (zie bron 5) wordt het gebruik van BIA grindbetonblokken besproken. Deze blokken hebben een druksterkte van 20 N/mm², wat hen geschikt maakt voor zowel schoonwerk als vuilwerk, inclusief funderingen en kelders. Grindbeton is dus een betere keuze voor funderingswerk dan kalkzandsteen.

Gewapend Beton

Traditioneel wordt een gestorte gewapende betonnen fundering gebruikt. Dit is een betrouwbare en duurzame methode die goed bestand is tegen vocht, vorst en zware belastingen. Gewapend beton bestaat uit cement, zand, grind en stalen armering, wat de sterkte en stabiliteit van de fundering verhoogt.

Hoewel gewapend beton duurder is dan kalkzandsteen of grindbeton, is het de aanbevolen keuze voor zware of duurzame constructies. Het biedt een hogere structuurveiligheid en minder risico op schade door vocht of vorst.

Conclusie

De toepassing van kalkzandsteenlijm in funderingen is een controversieel onderwerp. Hoewel kalkzandsteenlijm zelf bestand is tegen water en kalkwater, is kalkzandsteen zelf gevoelig voor vocht en vorst, wat de duurzaamheid van de constructie ondergronds in twijfel trekt. In praktijkvoorbeelden is er geen breed opgetreden voorbeeld van schade, maar er zijn ook geen duidelijke aanbevelingen van de bouwsector om kalkzandsteen in funderingen te gebruiken.

Alternatieven zoals grindbeton of gewapend beton zijn beter geschikt voor funderingswerk, omdat ze sterker zijn en beter bestand zijn tegen vocht en vorst. Voor kleinere projecten of aanbouwen kan kalkzandsteen in theorie overwogen worden, maar dit vereist zorgvuldige planning en toezicht.

Voor zowel huiseigenaren als bouwprofessionals is het belangrijk om de juiste keuze te maken op basis van de specifieke eisen van het project en de omgeving. Kalkzandsteenlijm in funderingen is dus mogelijk toepasbaar, maar niet zonder risico’s.