Kalkzandsteen in fundering: toepassing, voordelen en uitvoering

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Een betrouwbare fundering is een essentieel onderdeel bij de bouw of renovatie van een woning of bouwwerk. Het bepaalt niet alleen de stabiliteit van de constructie, maar ook de duurzaamheid en veiligheid in de loop van de jaren. In Nederland is het gebruik van kalkzandsteen in funderingen een gevestigde techniek, vooral in zanderige, draagkrachtige grond. Deze methode wordt vaak toegepast als een brug tussen de funderingsstrook en de onderkant van de begane grondvloer. Het metselen of lijmen van kalkzandsteenblokken boven op een fundering vormt een duurzame en efficiënte oplossing die goed aansluit bij diverse bouwmethoden en materialen.

In dit artikel bespreken we de toepassing van kalkzandsteen in funderingen, de voordelen van het gebruik van dit materiaal, de uitvoeringsmethoden, en belangrijke aandachtspunten. Het artikel richt zich zowel tot professionals in de bouwsector als tot eigenaars en DIY’ers die betrokken zijn bij renovatieprojecten of nieuwbouw. De informatie is gebaseerd op relevante bronnen en ervaringen uit praktijkprojecten.

Toepassing van kalkzandsteen in funderingen

Kalkzandsteen wordt vaak gebruikt in combinatie met een gestorte betonplaat of funderingsstrook, en is een geschikt materiaal voor opgaand funderingswerk tot onderkant begane grondvloer. Deze techniek staat ook bekend als "fundering op staal" en is een traditionele aanpak die in vele delen van Nederland nog steeds wordt toegepast. Het metselen of lijmen van kalkzandsteenblokken boven op een funderingsstrook vormt een overgang tot de bovenliggende bouwconstructie.

De toepassing is vooral geschikt in omgevingen waar de grond relatief droog is en waar de grondwaterstand ver genoeg ligt. In dergelijke situaties is het niet nodig om met gewapend beton te werken, wat kost- en tijdspaarzaam kan zijn. Kalkzandsteen is goed geschikt voor zowel schoonwerk als vuilwerk in funderingen en is makkelijk te stapelen en te verwerken. Het is bovendien een vochtbestendig materiaal, wat essentieel is in funderingen waar water en vocht een grote rol spelen.

In de praktijk wordt vaak een laag kalkzandsteen opgemetseld of opgelijmd vanaf de funderingsstrook, waarna de constructievloer of de resterende muren bovenop worden aangebracht. De blokken worden meestal twee lagen onder het maaiveld gelegd, en daarna wordt overgegaan op baksteen of andere bouwmaterialen. Het gebruik van kalkzandsteen als onderdeel van de fundering helpt bij het verdelen van de muurbelasting over een grotere breedte en voorkomt ongewenste schuifspanningen in het metselwerk.

Voordelen van kalkzandsteen in funderingen

De keuze voor kalkzandsteen in funderingen biedt verschillende voordelen:

1. Duurzaamheid en betrouwbaarheid

Kalkzandsteen is een duurzaam materiaal dat goed bestand is tegen vocht en eventuele vorstschade, zolang het voldoende gronddekking heeft. Het is in staat om de belastingen van het bovenliggende bouwwerk te dragen en het verloop van de fundering te stabiliseren. In combinatie met een gestorte betonplaat of funderingsstrook vormt het een betrouwbare brug tot de begane grondvloer.

2. Lichte bouw en makkelijk verwerken

Tegenover gewapend beton in funderingen heeft kalkzandsteen het voordeel dat het lichter is, wat het transport en de opslag vereenvoudigt. Bovendien is het materiaal goed te stapelen en eenvoudig te verwerken. Voor een snelle en efficiënte uitvoering kan men bijvoorbeeld kiezen voor lijmblokken in plaats van metselstenen. Deze kunnen sneller worden geplaatst en vereisen minder droogtijd.

3. Snellere uitvoering

Het gebruik van kalkzandsteenlijmblokken biedt de mogelijkheid om het werk sneller uit te voeren. In de praktijk wordt vaak de eerste laag van de fundering met cement gemetseld, terwijl de rest verlijmd wordt. Dit is vooral gunstig in periodes waarin de uitvoering afhankelijk is van het weer, zoals in de wintermaanden. Lijmblokken kunnen bovendien bij lagere temperaturen worden verwerkt, wat de planning positief beïnvloedt.

4. Kostenbesparing

Hoewel kalkzandsteenlijmblokken iets duurder zijn dan metselblokken, kunnen ze in combinatie met korte droogtijd en snellere uitvoering leiden tot kostenbesparing. Daarnaast hoeft men in vele gevallen niet te werken met gewapend beton, wat ook kosten en tijd kan besparen.

Uitvoering van kalkzandsteen in funderingen

De uitvoering van kalkzandsteen in funderingen vereist een zorgvuldige aanpak om zowel de stabiliteit als de duurzaamheid van het bouwwerk te waarborgen.

1. Voorbereiding

Voor de uitgraving tot de harde laag wordt een bekisting aangelegd volgens de specificaties van de constructeur. Deze bekisting wordt voorzien van betonnetten en wordt nadien gevuld met beton. Vanaf deze strook wordt een laag kalkzandsteen opgemetseld of opgelijmd tot onderkant begane grondvloer.

2. Gronddekking en waterdichtheid

Een belangrijk aandachtspunt bij de uitvoering is de gronddekking van de blokken. De leverancier van kalkzandsteen adviseert bij toepassing onder het buitenspouwblad een gronddekking van 150 tot 250 mm. Deze dekking is nodig om de blokken te beschermen tegen vocht en eventuele vorstschade. Daarnaast dient men rekening te houden met de waterdichtheid van de funderingsconstructie. De blokken moeten goed zijn afgedekt met een waterdicht membraan of worden verwerkt in een constructie die vochtbestendig is.

3. Metselen versus lijmen

Bij de keuze voor metselen of lijmen moet rekening worden gehouden met de omstandigheden van het project. Kalkzandsteenlijmblokken zijn sneller te verwerken, maar vereisen een grotere aandacht voor vochtbestendigheid. In de praktijk wordt vaak de eerste laag met cement gemetseld, terwijl de rest van de blokken verlijmd worden. De droogtijd van lijmblokken is korter, wat het werk sneller maakt en de planning positief beïnvloedt.

4. Constructieve overwegingen

De aanlegbreedte van de funderingsconstructie speelt een rol bij de stabiliteit van de fundering. Een vuistregel die vaak wordt gehanteerd is dat de aanlegbreedte 2 tot 3 maal de dikte van het opgaand muurwerk bedraagt. Deze vuistregel is echter geen wetenschappelijk onderbouwde methode en kan bij grote muurbelastingen en een lage toelaatbare gronddruk tot onjuiste resultaten leiden. Het is daarom verstandig om rekening te houden met een constructieve berekening die op maat is afgestemd op de belastingen en grondomstandigheden van het project.

Aandachtspunten bij de toepassing van kalkzandsteen in funderingen

Tijdens de uitvoering van een fundering met kalkzandsteen zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten die moeten worden genomen:

1. Grondwaterstand en vochtbestendigheid

Kalkzandsteen is een vochtbestendig materiaal, maar het moet wel voldoende worden beschermd tegen vocht en grondwater. Dit wordt gedaan door voldoende gronddekking te waarborgen en eventueel een waterdicht membraan aan te brengen. Bij lage grondwaterstanden is het mogelijk om zonder extra waterdichtheid te werken, maar bij hoge grondwaterstand is het verstandig om extra voorzichtigheden te nemen.

2. Temperatuur en weersomstandigheden

Het gebruik van kalkzandsteenlijmblokken is gunstig bij lagere temperaturen, maar het is belangrijk om te rekening te houden met de invloed van het weer op het verlijmen en het droogproces. In de wintermaanden is het verstandig om extra aandacht te besteden aan de temperatuur van de blokken en het lijm.

3. Type en kwaliteit van kalkzandsteen

Het is belangrijk om kalkzandsteenblokken te kiezen die voldoen aan de eisen van de constructieberekening. De breedte, hoogte en sterkte van de blokken moeten overeenkomen met de specificaties van de constructeur. In sommige gevallen is het verstandig om kalkzandsteenblokken van klinkerkwaliteit te gebruiken, omdat deze betrouwbaarder zijn in funderingsconstructies.

Toepassing onder het maaiveld

Het gebruik van kalkzandsteen in funderingen onder het maaiveld vereist extra aandacht. Onder het buitenspouwblad moeten de blokken voldoende gronddekking hebben om bescherming te bieden tegen vocht en vorst. Het is raadzaam om kalkzandsteenblokken te gebruiken die speciaal zijn ontworpen voor ondergrondse toepassingen. Deze blokken zijn vaak versterkt en hebben een hogere vochtbestendigheid.

In de praktijk wordt vaak een combinatie van metselen en lijmen gebruikt voor funderingen onder het maaiveld. De onderste laag wordt met cement gemetseld, terwijl de rest van de blokken verlijmd worden. Deze aanpak helpt bij het verhogen van de stabiliteit van de fundering en zorgt voor een betere waterdichtheid.

Conclusie

Fundering metselen met kalkzandsteen is een betrouwbare en efficiënte methode die in vele delen van Nederland wordt toegepast. Het materiaal combineert duurzaamheid, vochtbestendigheid en draagkracht, en is daarom goed geschikt voor opgaand funderingswerk. Kalkzandsteen is vooral geschikt in zandige en draagkrachtige grond, waar het niet nodig is om met gewapend beton te werken.

De uitvoering van kalkzandsteen in funderingen vereist een zorgvuldige aanpak, waarbij aandacht wordt besteed aan gronddekking, waterdichtheid, temperatuur en kwaliteit van het materiaal. Het is verstandig om de keuze voor het materiaal en de uitvoeringsmethode te bespreken met een constructeur of bouwprofessional, zodat de juiste beslissing kan worden genomen op basis van de specifieke omstandigheden van het project.