Kan een Gebouw Instorten als de Fundering niet Goed is?

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Funderingen zijn de basis van elke constructie en dragen het gewicht van het gebouw. Als deze fundering beschadigd raakt of niet correct ontworpen is, kan het leiden tot funderingsproblemen. Deze problemen kunnen zich uiten in scheuren, scheve deuren en ramen, of zelfs tot een volledige instorting van het gebouw. De betrouwbaarheid en stabiliteit van de fundering zijn dus van het grootste belang, zowel voor de veiligheid van de bewoners als voor de levensduur van het gebouw.

In dit artikel bespreken we hoe funderingsproblemen ontstaan, welke symptomen er op problemen duiden, en welke gevolgen funderingsproblemen kunnen hebben. Daarnaast geven we een overzicht van mogelijke herstelmethoden en voorkomende scenario's waarbij instortingsrisico's voorkomen. Het artikel is gebaseerd op feiten uit betrouwbare bronnen en biedt inzicht in hoe funderingsproblemen geïdentificeerd, voorkomen en opgelost kunnen worden.

Wat zijn funderingsproblemen?

Funderingsproblemen zijn problemen die ontstaan als een bouwwerk begint te verzakken. Dit kan gebeuren bij alle soorten gebouwen, ongeacht de grootte of leeftijd. Het verzakken van gebouwen levert op den duur ernstige schade op, zoals scheuren in muren, klemmende deuren, en in extreme gevallen zelfs instorting.

Funderingen kunnen worden opgedeeld in twee hoofdtypes: funderingen op diepe palen en funderingen zonder diepe palen, ook wel bekend als funderingen ‘op staal’. Funderingen op diepe palen staan met palen op een stevige diepe zandlaag. Deze methode werd massaal toegepast vanaf 1850 in West- en Noord-Nederland. Tot 1950 waren de palen vaak van hout, later werden er steeds meer betonpalen gebruikt. Sinds 1970 komen houten palen vrijwel niet meer voor. Veel oudere gebouwen, vooral op klei- en veengrond, hebben geen diepe paalfundering. De fundering bestaat dan vaak uit een betonnen of gemetselde rand van ongeveer een meter diep.

Het type fundering dat het beste is, hangt af van de bodemstructuur en de omgeving waar het gebouw is geplaatst. Een fundering op ‘staal’ is vaak goedkoper en kan bij bodemdaling minder snel leiden tot hoogteverschillen in het gebouw. Echter, funderingen op diepe palen kunnen nodig zijn op losse of weinig draagkrachtige grondlagen.

Hoe ontstaan funderingsproblemen?

Funderingsproblemen kunnen ontstaan door een combinatie van factoren. De bouwtechniek, de grondsoort, en het klimaat spelen allemaal een rol in de stabiliteit van een fundering. Een veelvoorkomende oorzaak is de verandering in vochtigheid van de bodem. Tijdens droge perioden kan de grond krimpen, terwijl het in natte tijden juist uitzet. Deze bewegingen kunnen de fundering onder druk zetten en uiteindelijk leiden tot een instortend huis.

Dalende grondwaterstand

Een dalende grondwaterstand is een van de belangrijkste oorzaken van funderingsproblemen, vooral bij funderingen met houten palen. Houten palen moeten onder het grondwater staan om te voorkomen dat ze rotten. Als het waterpeil daalt, kunnen schimmels en bacteriën het hout aantasten, wat leidt tot paalrot. Dit is een van de belangrijkste oorzaken van verzakking in gebouwen. Symptomen van paalrot zijn verzakking van het gebouw, zichtbare rotting van houten palen, en scheefstaande deuren en ramen.

Bouwfouten

Bouwfouten, zoals verkeerde plaatsing van palen of onnauwkeurige metingen, kunnen de stabiliteit van de fundering aantasten. Dit kan leiden tot een onevenwichtige drukverdeling op de fundering, wat op lange termijn kan resulteren in scheuren of zelfs instorting.

Wateroverlast

Overmatige waterbelasting verzwakt de bodem, wat leidt tot een instabiele fundering. Symptomen zijn verzakking van de fundering, schimmelgroei in kelders, en verweking van de bodem rondom het gebouw. Wateroverlast kan ontstaan door verkeerd geplaatste afvoerleidingen, lekkages in de buizen of een verhoogde grondwaterstand. Het is belangrijk om waterafvoer systematisch te beheren en eventuele lekkages direct te herstellen.

Trillingen

Trillingen door bouwwerkzaamheden of verkeer kunnen de bodemstructuur verstoren, met funderingsproblemen tot gevolg. Symptomen zijn scheuren in muren en vloeren, verzakking van de fundering, en losrakende dakpannen. Deze trillingen kunnen de structuur van de bodem veranderen en de stabiliteit van de fundering ondermijnen.

Oudere funderingen

Funderingen van oudere gebouwen kunnen ook kwetsbaar zijn, vooral als deze gebouwen zijn opgeleverd op bodems met een hoge risicostand. De kerk in Overschild zweeft bijvoorbeeld anderhalve meter boven de grond, omdat de fundering vervangen moet worden en het gebouw aardbevingsbestendig moet worden gemaakt. In dergelijke gevallen is een grondige inspectie en eventueel een herstelproject nodig.

Symptomen van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel om schade te beperken en instortingsrisico’s te vermijden. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste symptomen die kunnen wijzen op funderingsproblemen:

1. Scheuren in muren en vloeren

Scheuren in muren en vloeren zijn een van de duidelijkste symptomen van funderingsproblemen. Deze scheuren kunnen zowel binnen als buiten voorkomen. Ze kunnen zich verticaal, horizontaal of diagonaal voordoen. Als de scheuren groeien of verder uitzetten, is dat een teken dat de fundering in problemen is.

2. Vastzittende deuren en ramen

Scheefstaande of vastzittende deuren en ramen zijn ook een veelvoorkomend teken. Als het gebouw verzakt of scheefstaat, kan de opening van deuren en ramen verstoord raken, waardoor ze niet meer goed functioneren.

3. Ongelijkmatige vloeren

Ongelijkmatige vloeren kunnen wijzen op verzakking van het gebouw. Dit is vaak het gevolg van een instabiele fundering. Ongelijke vloeren kunnen leiden tot problemen met meubels, kasten en andere voorwerpen, die scheef of onstabiel kunnen staan.

4. Waterophoping rond de fundering

Waterophoping rond de fundering is een ander teken van funderingsproblemen. Dit kan wijzen op een verlaagde grondwaterstand of een defecte afvoer. Als water zich rond de fundering ophoopt, kan dat de bodem verzwakken en de stabiliteit van de fundering ondermijnen.

5. Verzakking van vloeren of muren

Verzakking van vloeren of muren is een van de ernstigste symptomen. Als het gebouw begint te verzakken, is er gevaar voor instorting. In ernstige gevallen kunnen muren of delen van het gebouw volledig instorten.

6. Losrakende of beschadigde dakpannen

Trillingen of beweging in het gebouw kunnen leiden tot losrakende of beschadigde dakpannen. Dit is een teken dat de structuur van het gebouw verstoord is.

Gevolgen van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen ernstige gevolgen hebben, zowel voor het gebouw als voor de veiligheid van de bewoners. Hieronder worden de belangrijkste gevolgen besproken.

1. Structurale schade

Structurale schade is een van de belangrijkste gevolgen van funderingsproblemen. Scheuren in muren en vloeren, scheve deuren en ramen, en ongelijke vloeren zijn allemaal tekenen van een instabiele fundering. Deze schade kan de levensduur van het gebouw beïnvloeden en leiden tot een volledige herstel- of sloopproject.

2. Veiligheidsrisico’s

Veiligheidsrisico’s zijn ook een belangrijk gevolg. Als de fundering niet stabiel is, kan het leiden tot instorting van het gebouw. Dit is vooral het geval bij gebouwen met houten palen die zijn geïnfecteerd met paalrot. In ernstige gevallen kan dit leiden tot dodelijke slachtoffers, zoals beschreven in het scenario van een instortende parkeergarage in Eindhoven.

3. Financiële schade

Funderingsproblemen kunnen ook leiden tot aanzienlijke financiële schade. De kosten voor inspectie, herstel en eventuele sloperie kunnen flink oplopen. Daarnaast kan het onroerend goed aan waarde verliezen als gevolg van funderingsproblemen.

4. Maatschappelijke impact

De maatschappelijke impact van funderingsproblemen kan ook groot zijn. Als een gebouw instort, kan dat leiden tot paniek en onrust in de omgeving. Bovendien kan het leiden tot het sluiten van straten of gebieden, wat de dagelijkse leefomgeving van inwoners negatief beïnvloedt. Na een instorting kan er ook onrust ontstaan over andere gebouwen die met dezelfde constructie zijn gerealiseerd, wat tot verdere inspecties en eventuele sluiting van gebouwen kan leiden.

Herstelmethoden voor funderingsproblemen

1. Paalkopverlaging met betonnen opzetstuk

Bij paalfunderingen worden paalkoppen afgezaagd en vervangen door betonnen opzetstukken. Dit brengt de paal op de juiste hoogte en versterkt de fundering. Deze methode is vooral geschikt voor gebouwen met houten of betonpalen die zijn beschadigd of verlaagd.

2. Nieuwe palen naast de oude palen plaatsen

Nieuwe palen worden naast oude palen geplaatst en met de oude verbonden via injectie. Deze methode kan helpen bij verzakking of rotting van oude palen. Door de nieuwe palen naast de oude te plaatsen, kan het gebouw opnieuw worden ondersteund en de stabiliteit worden hersteld.

3. Grondversterking

Grondversterking is een methode waarbij de bodem rondom het gebouw wordt versterkt. Dit kan gedaan worden door materialen zoals zand, kiezel of beton in de bodem aan te brengen. Deze methoden helpen om de stabiliteit van de fundering te verbeteren en verdere verzakking te voorkomen.

4. Drukverlaging

Drukverlaging is een methode die wordt gebruikt om de druk op de fundering te verlagen. Dit kan gedaan worden door water te evacueren of zand aan te brengen onder de fundering. Deze methode is vooral geschikt voor gebouwen met wateroverlast of een instabiele bodem.

5. Structuurversterking

Structuurversterking houdt in dat het gebouw opnieuw wordt ondersteund met extra constructie. Dit kan gedaan worden door stalen balken of betonconstructies aan te brengen. Deze methode helpt om de stabiliteit van het gebouw te herstellen en verdere schade te voorkomen.

Preventie en onderhoud

Het voorkomen van funderingsproblemen is essentieel om schade en risico’s te vermijden. Hieronder volgt een overzicht van enkele preventieve maatregelen en onderhoudstips.

1. Regular inspectie

Regelmatige inspectie van de fundering is belangrijk om vroege symptomen van funderingsproblemen te herkennen. Dit kan gedaan worden door een bouwkundige keuring of een inspectie door een funderingsdeskundige. Bij het eerste teken van problemen is het verstandig om actie te ondernemen.

2. Waterbeheer

Waterbeheer is een essentiële maatregel om funderingsproblemen te voorkomen. Het is belangrijk om afvoerleidingen te onderhouden en lekkages direct te herstellen. Bovendien is het verstandig om een correcte afwatering rond het gebouw aan te brengen om waterophoping te voorkomen.

3. Bouwcontrole

Bouwcontrole is een belangrijke maatregel om funderingsproblemen te voorkomen bij nieuwbouwprojecten. Het is belangrijk om ervaren bouwprofessionals in te schakelen en ervoor te zorgen dat de fundering correct wordt gelegd. Dit helpt om problemen met verkeerde plaatsing van palen of onnauwkeurige metingen te voorkomen.

4. Onderhoud van houten palen

Voor gebouwen met houten palen is het belangrijk om ervoor te zorgen dat deze palen onder het grondwater staan. Als het grondwaterpeil daalt, is het verstandig om dit te corrigeren om paalrot te voorkomen. Dit kan gedaan worden door het grondwaterpeil te reguleren of door de palen te vervangen.

5. Bewustwording van bouwrisico’s

Bewustwording van bouwrisico’s is belangrijk voor zowel bouwprofessionals als huisbezitters. Het is verstandig om kennis te maken met de risico’s van funderingsproblemen en maatregelen te nemen om deze te voorkomen. Door bewust te bouwen en te onderhouden, kan men funderingsproblemen voorkomen.

Conclusie

Funderingsproblemen kunnen ernstige gevolgen hebben, zowel voor de structuur van een gebouw als voor de veiligheid van de bewoners. Funderingen zijn de basis van elke constructie en moeten daarom stabiel en sterk zijn. Funderingsproblemen kunnen ontstaan door verschillende oorzaken, zoals dalende grondwaterstand, bouwfouten, wateroverlast en trillingen. Het herkennen van symptomen zoals scheuren in muren, scheve deuren en ramen, en ongelijke vloeren is belangrijk om problemen vroegtijdig te ontdekken.

Als funderingsproblemen worden geïdentificeerd, zijn er verschillende herstelmethoden beschikbaar. De keuze van de methode hangt af van de oorzaak van de problemen en de structuur van het gebouw. Preventie en onderhoud zijn essentieel om schade en risico’s te vermijden. Door regelmatige inspectie, correcte waterbeheer, bouwcontrole en bewustwording van bouwrisico’s, kunnen funderingsproblemen voorkomen worden.

Het is verstandig om bij het eerste teken van problemen een deskundige in te schakelen. Een funderingsdeskundige kan de situatie beoordelen en adviseren over de beste manier om de fundering te herstellen. Door actie te ondernemen op tijd, kunnen schade en risico’s beperkt worden.