Kerndoelen in het funderend onderwijs op Curaçao: Uitdagingen en de noodzaak van structurele verbetering

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Inleiding

Het funderend onderwijs op Curaçao, dat de basis vormt voor zowel het voortgezet onderwijs als toekomstige beroepskeuzes, heeft al jaren te kampen met zorgwekkende tekortkomingen. In verschillende onderwijsexpertise-rapporten, zoals het recente rapport van de Inspectie van het Onderwijs, komen structurele problemen aan het licht, waaronder het onvoldoende behalen van kerndoelen, de afwezigheid van uniforme evaluatieprocessen en het ontbreken van een duidelijke implementatie van aanbevelingen. Deze tekortkomingen hebben geleid tot een langdurig discussiepunt over de kwaliteit van het onderwijs en de noodzaak van ingrijpen.

Kerndoelen vormen een centrale component van het onderwijsstelsel. Ze geven richting aan wat leerlingen aan het einde van het funderend onderwijs moeten beheersen in de vorm van kennis, vaardigheden, attitudes en inzichten. Hoewel kerndoelen in wetgeving zijn vastgelegd, blijkt uit de analyse van meerdere documenten dat de uitvoering, evaluatie en monitoring van deze kerndoelen niet voldoende zijn. Daardoor ontstaat een situatie waarin leerlingen minder goed zijn voorbereid op vervolgonderwijs of beroepsuitoefening.

In dit artikel worden de kerndoelen in het funderend onderwijs op Curaçao onder de loep genomen. We analyseren de huidige staat van zaken, bekijken de wettelijke kaders, en bespreken de uitdagingen die scholen en het onderwijsstelsel tegenwoordig moeten en kunnen aangaan.

De rol en betekenis van kerndoelen in het funderend onderwijs

Kerndoelen vormen de kern van het onderwijsbeleid en dienen als richtlijnen voor het behalen van onderwijsteksten. In het kader van het funderend onderwijs op Curaçao zijn kerndoelen wettelijk vastgelegd en gericht op het ontwikkelen van essentiële kwaliteiten die leerlingen in staat stellen om zowel op school als in de maatschappij functioneel en betrokken te zijn.

Volgens artikel 11 van de Landelijke Wet Funderend Onderwijs (LvFO), zijn kerndoelen wettelijk vastgelegd voor verschillende educatiegebieden. Deze kerndoelen vormen het kader waarbinnen leerkrachten lesgeven en leerlingen evalueren. Ze geven aan wat leerlingen aan het einde van het funderend onderwijs moeten kunnen, zowel in kennis als in praktische vaardigheden. De kerndoelen zijn dus niet alleen leerdoelen, maar ook maatstaven voor kwaliteit en uitkomsten.

Een belangrijk aspect is dat kerndoelen ook dienen als basis voor het ontwikkelen van schoolplannen en evaluatieprocedures. Scholen moeten deze kerndoelen omzetten in leertrajecten en toetsingssystemen die gericht zijn op het behalen van die doelen. De Raad van Advies (RvA) heeft in het afgelopen decennium herhaaldelijk opgemerkt dat het vaststellen en monitoren van kerndoelen onvoldoende is gebeurd, wat heeft geleid tot inconsistenties in de toetsing en het ontbreken van een uniforme rapportage.

Huidige staat van kerndoelen en evaluatieprocedures

Uit de beschikbare documenten blijkt dat de implementatie van kerndoelen in de praktijk niet uniform is. In 2007 is er opdracht gegeven aan een bedrijf om de kerndoelen voor de educatiegebieden te reviseren, maar de resultaten zijn tot op heden niet voorhanden. De Raad van Advies heeft in zijn advies No. RA-28-08-LB geopperd dat de evaluatie van kerndoelen veel eerder had moeten plaatsvinden. Hierbij benadrukt de Raad de noodzaak van een systematische evaluatie om te beoordelen of aanpassing van kerndoelen noodzakelijk is.

Een van de grootste uitdagingen is het ontbreken van een uniforme evaluatieformulering. Elke school heeft namelijk haar eigen rapportagesysteem ontwikkeld, wat leidt tot verschillen in hoe leerlingen worden beoordeeld. Deze situatie maakt het moeilijk om het behalen van kerndoelen consistent te meten en te vergelijken tussen scholen.

Daarnaast is het ook duidelijk dat het ontbreken van een wettelijke regeling heeft bijgedragen aan deze inconsistentie. Artikel 11 van de LvFO legt vast dat kerndoelen moeten worden vastgesteld, maar de tijdslijn en de implementatie van die vaststelling zijn niet duidelijk. Dit heeft geleid tot vertragingen in het opstellen en uitvoeren van kerndoelen, en als gevolg daarvan een gebrekkige evaluatie van het onderwijssysteem.

Het educatiegebied "taal, geletterdheid en communicatie"

Een van de kerneducatiegebieden die in de documenten genoemd wordt, is "taal, geletterdheid en communicatie". Dit gebied is van essentieel belang, omdat taalvaardigheden niet alleen essentieel zijn voor het behalen van andere kerndoelen, maar ook voor het functioneren in de maatschappij.

Volgens de LvFO is dit educatiegebied gewijzigd in "taal, geletterdheid en communicatie, betrekking hebbend op het Engels, het Nederlands, het Papiamentu en het Spaans". Deze wijziging benadrukt de multiculturele context van Curaçao en de noodzaak om leerlingen in staat te stellen om in meerdere talen te communiceren.

De Raad van Advies stelt voor dat dit kerndoel samen met de overige kerndoelen geëvalueerd wordt. Dit zou inhouden dat de taalvaardigheden van leerlingen in meerdere talen als een geheel worden beoordeeld, en niet per taal los van elkaar. De Raad benadrukt hierbij dat een evaluatie van de kerndoelen belangrijk is om aan te tonen of aanpassingen nodig zijn.

Kerndoelen per vak: het voorbeeld van het vak Nederlands

Om inzicht te geven in de werking van kerndoelen, is het vak Nederlands genoemd in de documenten. Het onderwijs in Nederlands is gericht op het verdere ontwikkelen van de taalvaardigheden die leerlingen op de basisschool al hebben verworven. Het doel is om leerlingen in staat te stellen om zowel receptief als productief in het Nederlands te communiceren, zowel mondeling als schriftelijk.

De kerndoelen voor Nederlands zijn onderverdeeld in domeinen en subdomeinen. Een van de kernactiviteiten is het omgaan met informatiebronnen en communicatiemiddelen, en het ontwikkelen van een inzicht in de rol van taal in de cultuur. Deze doelen zijn essentieel voor de leerling om in de maatschappij betrokken en beter begrip te kunnen tonen van de wereld om hen heen.

De kerndoelen voor Nederlands zijn in de documenten duidelijk uitgewerkt, maar ook hier blijkt dat de evaluatie van deze kerndoelen niet uniform is. De Raad benadrukt opnieuw dat de evaluatie van kerndoelen moet worden versterkt, zodat het behalen van deze doelen beter kan worden gemeten en gemonitord.

De rol van scholen en bevoegde gezegheden

De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van kerndoelen ligt bij de scholen en hun bevoegde gezegheden. Artikel 12 van de LvFO stelt dat het bevoegde gezag verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het onderwijs. Dit omvat onder andere het uitvoeren van het beleid dat in het schoolontwikkelingsplan is vastgelegd. Dit plan moet gericht zijn op het behalen van wettelijke opdrachten en eigen doelen van de school.

Het bevoegde gezag kan, op basis van godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuigingen, eigen kerndoelen voorstellen. Deze kerndoelen moeten echter minstens op gelijk niveau zijn met de wettelijk vastgestelde kerndoelen. De voorgestelde kerndoelen moeten aan de Minister worden voorgelegd voor goedkeuring.

Hoewel dit een mogelijkheid biedt voor scholen om aanpassingen te doen, is het belangrijk dat deze aanpassingen niet leiden tot afwijkingen in de kwaliteit van het onderwijs. De Raad benadrukt dat de evaluatie en monitoring van kerndoelen in alle scholen moet worden versterkt, ook waar eigen kerndoelen zijn aangenomen.

De noodzaak van actie en verbetering

De situatie van het funderend onderwijs op Curaçao toont aan dat er dringend actie nodig is. In meerdere documenten wordt genoemd dat er een patroon is van rapporten zonder actie. Dit betekent dat kritische observaties, zoals die van Miguel Goede, vaak niet leiden tot concrete maatregelen of verbeteringen.

Goede benadrukt dat er veel geld wordt besteed aan onderzoek en evaluatie, maar te weinig wordt gedaan om aanbevelingen daadwerkelijk uit te voeren. Dit leidt tot een gevoel van frustratie onder experts en betrokkenen, en vooral bij ouders en leerlingen.

De Raad van Advies heeft in haar adviezen reeds aangestippte dat de evaluatie van kerndoelen en het ontwikkelen van uniforme evaluatieinstrumenten essentieel zijn. Bovendien benadrukt de Raad dat er behoefte is aan een duidelijkere wetgeving, die het wettelijk kader voor kerndoelen en evaluatie versterkt. Hierdoor zou het onderwijssysteem transparanter en consistenter worden, en zou het behalen van kerndoelen beter kunnen worden gemeten en gemonitord.

De toekomst van het funderend onderwijs

Om de kwaliteit van het funderend onderwijs op Curaçao te verbeteren, zijn meerdere stappen nodig. Allereerst is het essentieel dat de kerndoelen worden geëvalueerd en eventueel aangepast. Dit zou inhouden dat scholen en bevoegde gezegheden duidelijke richtlijnen krijgen voor de implementatie van deze doelen.

Daarnaast is het van groot belang dat er uniforme evaluatie- en rapportagesystemen worden ontwikkeld. Dit zou het mogelijk maken om leerlingen consistent te beoordelen en de voortgang van het onderwijssysteem te meten. Deze systemen zouden ook moeten worden verbonden met het schoolontwikkelingsplan, zodat de kerndoelen een integraal deel van het beleid vormen.

Ten slotte is het van belang dat er een maatschappelijk debat ontstaat over de staat van het onderwijs. Dit debat zou moeten leiden tot een bredere bewustwording van de noodzaak van investeringen en verbeteringen. Het is niet genoeg dat experts en scholen deze problemen signaleren; er moet ook een maatschappelijke druk worden opgelegd om concrete acties te stimuleren.

Conclusie

De kerndoelen in het funderend onderwijs op Curaçao vormen een essentieel kader voor het behalen van onderwijsteksten. Echter, de huidige situatie toont aan dat deze kerndoelen niet uniform worden uitgevoerd of geëvalueerd. Het ontbreken van een wettelijk kader, de inconsistentie in evaluatieprocedures en het ontbreken van actie op basis van rapporten zijn de belangrijkste uitdagingen.

Om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, is het essentieel dat kerndoelen worden geëvalueerd, aangepast indien nodig, en uniform worden uitgevoerd. Daarnaast is het belangrijk dat er duidelijke evaluatieinstrumenten worden ontwikkeld en dat scholen en bevoegde gezegheden actief meebewegen aan het verbeteringsproces. De noodzaak van actie en maatschappelijk debat kan niet langer worden uitgesteld, want de toekomst van jongeren op Curaçao hangt ervan af.