Fundering op kleihoudend zand: Bouwtechnieken, stabiliteit en keuzes voor een betrouwbare basis

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is essentieel voor de duurzaamheid en veiligheid van elk bouwproject. Bij kleihoudend zand, een mengsel van zand en klei, spelen de eigenschappen van deze grondsoort een belangrijke rol in het bepalen van de juiste fundering. Kleihoudend zand combineert de drainerende eigenschappen van zand met de samendrukbare aard van klei, wat extra uitdagingen oplevert bij het bouwen van een betrouwbare fundering. In dit artikel wordt ingegaan op de bouwtechnieken, stabiliteit, keuzes en voorzorgsmaatregelen die essentieel zijn bij funderen op kleihoudend zand, op basis van relevante praktijkgerichte informatie en adviezen.

Inleiding

Kleihoudend zand is een veelvoorkomende grondsoort in Nederland en wordt vaak gebruikt als basis voor funderingen. Het is een mengsel van zand, silt en klei, waardoor het drainerend is, maar ook gevoelig kan zijn voor vochtveranderingen. Deze eigenschappen vereisen een zorgvuldige aanpak bij het bouwen van een fundering, omdat kleihoudend zand kan inkrimpen of uitzetten bij droogte of regen. De keuze van funderingstype hangt af van factoren zoals de diepte van de zandlaag, de belasting van het gebouw en de stabiliteit van de ondergrond. In dit artikel worden de relevante bouwtechnieken, stabiliteitproblemen en praktische stappen uitgelegd om een betrouwbare fundering op kleihoudend zand te realiseren.

Bouwtechnieken voor funderingen op kleihoudend zand

Bij kleihoudend zand zijn verschillende bouwtechnieken beschikbaar om een stabiele fundering te realiseren. De keuze van de techniek hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de draagkracht van de bodem. Hieronder worden enkele van de meest gebruikte bouwtechnieken besproken.

1. Paalfundering

Een paalfundering is een veelgebruikte techniek bij kleihoudend zand, vooral wanneer de zandlaag dieper ligt. Klei en veen zijn samendrukbare grondsoorten en kunnen onder invloed van water en belasting zakken. Door middel van paalfundering wordt de belasting van het gebouw overgedragen op een diepere, draagkrachtige zandlaag. Hierbij worden schroefpalen gebruikt die in de ondergrond worden gedraaid tot ze de zandlaag bereiken. Deze palen kunnen verlengd worden met secties van 0,5 tot 2 meter, afhankelijk van de diepte van de zandlaag. Dit maakt de fundering robuuster en vermindert het risico op verzakking.

2. Schroefpalen

Schroefpalen zijn een flexibele oplossing voor funderen op kleihoudend zand. Ze kunnen zowel in klei- als veenlagen worden aangebracht, mits de vaste zandlaag onder die lagen bereikbaar is. De schroefpalen worden door de bovenste laag klei of veen geboord tot de vaste zandlaag, die doorgaans op een diepte van vijf tot vijftien meter ligt. De stabiliteit van de fundering wordt hierdoor verhoogd, omdat de palen in een stevige en draagkrachtige bodemlaag zijn verankerd. Deze methode is vooral geschikt voor zware constructies, zoals woningen en uitbouwen.

3. Strokenfundering

Bij strokenfundering wordt een continue strook beton aangebracht onder het gebouw, die de belasting gelijkmatig verdeelt over de ondergrond. Deze techniek is meestal geschikt voor zandgrond, maar kan ook worden toegepast op kleihoudend zand, mits de bodem stabiel genoeg is. Echter, bij kleihoudend zand is het belangrijk om extra voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het voorzien van extra verdichting of het uitvoeren van grondversteviging. Bij strokenfundering is een grondonderzoek verplicht om te bepalen of de bodem geschikt is voor dit type fundering.

4. Grondverstevigingstechnieken

Wanneer de ondergrond van kleihoudend zand niet voldoende draagkracht heeft, kunnen grondverstevigingstechnieken worden ingezet. Deze technieken omvatten groutinjectie, bodeminjectie of trillingstechnieken, die de stabiliteit van de bodem verhogen. Groutinjectie bestaat uit het injecteren van een mengsel van water en cement in de bodem om de samenstelling te versterken. Bodeminjectie gebruikt verschillende materialen, zoals polyurethaan of koolstofvezels, om de bodem vast te maken. Trillingsmethoden gebruiken trillingsmachines om de bodem verdichting te verhogen. Deze technieken worden vaak toegepast wanneer de bodem niet voldoet aan de vereisten voor een stabiele fundering.

Stabiliteit en risico’s bij fundering op kleihoudend zand

Kleihoudend zand heeft unieke eigenschappen die het geschikt maken voor fundering, maar ook risico’s met zich meebrengen. De combinatie van zand en klei leidt tot een grondsoort die drainerend is, maar ook gevoelig voor vochtveranderingen. Hieronder worden de belangrijkste stabiliteitsfactoren en risico’s besproken.

1. Verzakking en uitzetting

Kleihoudend zand kan inkrimpen of uitzetten bij droogte of regen. Dit gebeurt doordat de klei in de grond reageert op vochtveranderingen. Bij droogte kan de grond inkrimpen, waardoor de fundering kan verzakken. Bij regen kan de grond uitzetten en extra druk uitoefenen op de fundering. Dit kan leiden tot scheurtjes in muren of vloeren. Om dit te voorkomen, zijn extra maatregelen nodig, zoals het regelmatig sproeien van de grond rondom het gebouw bij langdurige droogte. Dit helpt om de stabiliteit van de ondergrond te behouden.

2. Grondwaterstand

De grondwaterstand speelt een grote rol bij funderingen op kleihoudend zand. Als de grondwaterstand hoog ligt, kan de grond verzadigd raken en minder draagkrachtig worden. Dit verhoogt het risico op verzakking en schade aan de fundering. Het is daarom belangrijk om de grondwaterstand te bepalen via een grondonderzoek. Op basis van deze informatie kunnen maatregelen genomen worden, zoals het aanleggen van een drainage systeem of het verhogen van de funderingsdiepte.

3. Bodemverontreiniging

Bodemverontreiniging is een mogelijke factor die invloed kan hebben op de keuze van funderingstype. Als de ondergrond verontreinigd is, kan dit extra risico’s met zich meebrengen, zoals chemische reacties met de funderingsmaterialen of verhoogde druk op de grond. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met eventuele bodemverontreiniging bij het kiezen van een funderingstype. In dergelijke gevallen kunnen extra maatregelen worden genomen, zoals het voorzien van een isolatielaag of het uitvoeren van bodemsanering.

Keuzes bij fundering op kleihoudend zand

De keuze van funderingstype bij kleihoudend zand hangt af van verschillende factoren, zoals de diepte van de zandlaag, de belasting van het gebouw en de stabiliteit van de ondergrond. Hieronder worden enkele richtlijnen gegeven voor het kiezen van de juiste fundering.

1. Kleihoudend zand en paalfundering

Wanneer de zandlaag dieper ligt, is een paalfundering meestal de beste keuze. Klei en veen zijn samendrukbare grondsoorten en kunnen onder invloed van water en belasting zakken. Door middel van paalfundering wordt de belasting van het gebouw overgedragen op een diepere, draagkrachtige zandlaag. Hierbij worden schroefpalen gebruikt die in de ondergrond worden gedraaid tot ze de zandlaag bereiken. Deze palen kunnen verlengd worden met secties van 0,5 tot 2 meter, afhankelijk van de diepte van de zandlaag. Dit maakt de fundering robuuster en vermindert het risico op verzakking.

2. Kleihoudend zand en schroefpalen

3. Kleihoudend zand en strokenfundering

Voorzorgsmaatregelen en aanbevelingen

Om een betrouwbare fundering op kleihoudend zand te realiseren, zijn verschillende voorzorgsmaatregelen en aanbevelingen van belang. Deze maatregelen helpen om potentiële problemen te voorkomen en de duurzaamheid van de fundering te verhogen.

1. Grondonderzoek en funderingsadvies

Een grondonderzoek is essentieel bij funderen op kleihoudend zand. Het geeft inzicht in de draagkracht van de bodem, eventuele risico’s en welke bouwtechniek het meest geschikt is. Door middel van een grondonderzoek kan worden bepaald of de zandlaag bereikbaar is en of extra maatregelen nodig zijn. Het is verstandig om een grondmechanisch adviseur te raadplegen om een gedetailleerde analyse te krijgen van de ondergrond en de juiste fundering aan te bevelen.

2. Bestaande bodemkaarten en geologische kaarten

Nebijpassende methoden voor het bepalen van de ondergrond zijn het raadplegen van bestaande bodemkaarten, geologische kaarten of het vragen van informatie bij de gemeentelijke instanties. Deze bronnen kunnen gegevens verstrekken over de gesteldheid van de bodem, de grondwaterstand en eventuele variaties in de ondergrond. Het is echter belangrijk om deze informatie te verifiëren, omdat kaarten en archieven soms onvolledig of algemeen zijn. Daarnaast is het verstandig om rekening te houden met het milieu en eventuele bodemverontreiniging, die ook invloed kunnen hebben op de keuze van funderingstype.

3. Grondversteviging

Wanneer de ondergrond van kleihoudend zand niet voldoet aan de vereisten voor een stabiele fundering, kunnen grondverstevigingstechnieken worden ingezet. Deze technieken omvatten groutinjectie, bodeminjectie of trillingstechnieken, die de stabiliteit van de bodem verhogen. Groutinjectie bestaat uit het injecteren van een mengsel van water en cement in de bodem om de samenstelling te versterken. Bodeminjectie gebruikt verschillende materialen, zoals polyurethaan of koolstofvezels, om de bodem vast te maken. Trillingsmethoden gebruiken trillingsmachines om de bodem verdichting te verhogen. Deze technieken worden vaak toegepast wanneer de bodem niet voldoet aan de vereisten voor een stabiele fundering.

Conclusie

Funderen op kleihoudend zand vereist een zorgvuldige aanpak en een duidelijke kennis van de bouwtechnieken, stabiliteit en risico’s. Kleihoudend zand combineert de eigenschappen van zand en klei, wat extra uitdagingen oplevert bij het bouwen van een betrouwbare fundering. Door middel van paalfundering, schroefpalen en strokenfundering kan een stabiele fundering gerealiseerd worden, mits de ondergrond geschikt is. Het is essentieel om een grondonderzoek uit te voeren en eventuele voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals grondversteviging of het aanleggen van een drainage systeem. Met de juiste aanpak en adviezen kan een betrouwbare en duurzame fundering op kleihoudend zand gerealiseerd worden, die het bouwproject langdurig ondersteunt.