Koudebruggen in bestaande funderingen: oorzaken, gevolgen en oplossingen

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Bij de isolatie van woningen wordt vaak aandacht besteed aan muren, daken en vloeren, maar koudebruggen vormen een vaak onderschat probleem, vooral in bestaande funderingen. Een koudebrug is een punt in de constructie waar warmte sneller verloren gaat, waardoor koude oppervlakken ontstaan. Deze koude oppervlakten kunnen leiden tot condensatie en schimmelvorming, wat zowel de gezondheid als de duurzaamheid van een woning negatief beïnvloedt. In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen van koudebruggen in bestaande funderingen, met nadruk op de technische aspecten en praktische toepassingen.

Wat is een koudebrug?

Een koudebrug is een onderdeel van een gebouwconstructie waar warmte sneller ontsnapt van binnenuit naar buiten. Hierdoor ontstaan aan de binnenzijde koude oppervlakten, die als gevolg van de luchtvochtigheid in de woning onderhevig zijn aan condensatie. De warmteweerstand is op deze plekken lager dan elders in de constructie. De koudebrug fungeert dan als een “brug” voor warmte, waardoor energie verloren gaat.

In bestaande funderingen ontstaat een koudebrug vaak doordat de fundering direct contact heeft met de buitenlucht of omdat de fundering niet goed geïsoleerd is. In dergelijke gevallen leidt de warmtegeleiding van de funderingsconstructie (meestal beton) tot een lokale afkoeling van de inwendige ruimte. Dit kan het risico op schimmelvorming vergroten, vooral in natte ruimtes zoals badkamers en keukens.

Oorzaken van koudebruggen in bestaande funderingen

1. Geometrische en constructieve bruggen

Koudebruggen in funderingen kunnen zowel geometrisch als constructief ontstaan. Geometrische bruggen zijn het gevolg van detailleringen in de bouwconstructie, zoals hoeken of overgangen tussen verschillende bouwdelen. Constructieve bruggen worden veroorzaakt door gebruik van materialen met een hoge warmtegeleidingscoëfficiënt, zoals beton of staal, die warmte sneller doorgeven dan isolatiematerialen.

In bestaande funderingen is het gebruikelijk dat de funderingsconstructie direct in contact staat met de omgeving, wat leidt tot verhoogde warmteverliezen. Ook kan het ontbreken van isolatiemateriaal op bepaalde plekken in de fundering de oorzaak zijn van koudebruggen. Een typisch voorbeeld is een fundering die niet geïsoleerd is langs de buitenkant of waarbij de isolatie niet voldoende is aangebracht.

2. Slechte of ontbrekende isolatie

In bestaande funderingen is het vaak moeilijk om isolatie correct aan te brengen, zeker als de fundering al jaren geleden is aangelegd. De isolatie is meestal ontbrekend of slecht aangebracht op punten waar de fundering in contact staat met de buitenlucht. Dit kan het geval zijn bij de aansluiting van de fundering met de muren of bij het overgangsgebied tussen de fundering en de vloer.

In sommige gevallen is de fundering volledig geïsoleerd, maar zijn er gaten of onjuiste aansluitingen in de isolatie, waardoor koudebruggen ontstaan. Dit kan vooral optreden bij oude woningen waar de isolatie niet volgens de huidige normen is aangebracht.

3. Contact tussen binnen- en buitenmuur

Een andere oorzaak van koudebruggen in funderingen is wanneer de binnenmuur direct contact heeft met de buitenmuur. Dit komt vaak voor bij binnenisolatie van gevelwanden, waarbij de binnenmuur en buitenmuur op een bepaalde plek met elkaar in contact komen, bijvoorbeeld bij de aansluiting van de fundering. Hierdoor ontstaat een directe thermische verbinding, waarbij warmte sneller ontsnapt naar buiten.

Gevolgen van koudebruggen in bestaande funderingen

1. Warmteverlies en energiekosten

Een van de directe gevolgen van koudebruggen is warmteverlies. Omdat de warmteweerstand in de koudebrug lager is dan elders in de constructie, verliest de woning aan die locaties meer warmte. In de winter is dit vooral merkbaar, maar ook in de zomer kan het een probleem vormen. In warme periodes kan warme lucht via de koudebrug naar binnenstromen, wat leidt tot overlast en verhoogde airco-gebruik.

Het warmteverlies heeft ook gevolgen voor de energiekosten van de woning. Het verwarmen van een woning met koudebruggen kost meer energie dan een woning zonder koudebruggen. In bestaande funderingen kan dit verlies aanzienlijk zijn, vooral als de koudebruggen zich op strategische punten bevinden, zoals bij de aansluiting van de fundering met de muren of vloeren.

2. Condensatie en schimmelvorming

Een veelvoorkomend gevolg van koudebruggen is condensatie. Aan de binnenzijde van de constructie is de lucht meestal vochtiger dan aan de buitenzijde. Wanneer de temperatuur aan een bepaalde plek onder de dauwpunttemperatuur van de lucht komt, condenseert het vocht en ontstaat er schimmel. Dit is een ernstig probleem, zowel voor de gezondheid van de bewoners als voor de duurzaamheid van het bouwmateriaal.

In funderingen is het risico op condensatie vooral groot bij natte ruimtes, zoals badkamers en keukens. Hier is de luchtvochtigheid hoger, waardoor condensatie sneller kan ontstaan. Ook in de overgangsgebieden tussen de fundering en de muren of vloeren is het risico op schimmelvorming groter.

3. Bouwkundige schade

Een langdurige koudebrug kan ook leiden tot bouwkundige schade. Het vocht dat ontstaat door condensatie kan in de materialen treden en leiden tot vervorming of verzwakking van de constructie. In betonconstructies kan dit bijvoorbeeld leiden tot aanswellende zoutdepositie of corrosie van de wapening.

In bestaande funderingen is het risico op schade groter als de koudebruggen al jaren bestaan en niet zijn opgelost. Het kan dan noodzakelijk worden om herstelmaatregelen te nemen, zoals isolatie of herconstructie van bepaalde onderdelen van de fundering.

Detectie van koudebruggen in bestaande funderingen

Het detecteren van koudebruggen in bestaande funderingen is belangrijk om eventuele problemen op tijd op te lossen. Er zijn verschillende methoden om koudebruggen te identificeren.

1. Thermografie

Een van de meest betrouwbare methoden om koudebruggen te detecteren is thermografie. Hierbij wordt met een infraroodcamera een thermografische afbeelding gemaakt van de woning. Op deze afbeelding zijn warme en koude zones zichtbaar. Koudebruggen zijn vaak te herkennen aan de blauwe of koude kleurtinten in het beeld.

In bestaande funderingen is het aan te raden om thermografie toe te passen bij de aansluiting van de fundering met de muren en vloeren. Ook bij de overgang tussen binnen- en buitenmuren kan thermografie helpen bij het detecteren van koudebruggen.

2. Handmatige detectie

Een eenvoudige methode om koudebruggen te detecteren is door met de hand te voelen of er een temperatuursverschil is tussen verschillende onderdelen van de fundering. Als een bepaalde plek aanzienlijk kouder is dan de rest, kan dat wijzen op een koudebrug.

Schimmelvorming is ook een duidelijke indicator voor koudebruggen. Als schimmel op bepaalde plekken in de fundering of de aansluiting van de fundering met andere bouwdelen voorkomt, is het waarschijnlijk dat er een koudebrug aanwezig is.

3. Thermische kwaliteit

De thermische kwaliteit van een koudebrug kan worden bepaald met de zogenaamde f-factor of oppervlakte temperatuurfactor. Deze factor geeft aan hoeveel de temperatuur in een koudebrug afwijkt van de omgeving. De f-factor wordt berekend met de formule:

$$ f = \frac{To - Te}{Ti - Te} $$

Hierbij is $ To $ de buitenluchttemperatuur, $ Te $ de binnentemperatuur en $ T_i $ de temperatuur van het oppervlak in de koudebrug. Een lage f-factor geeft aan dat de koudebrug een aanzienlijke warmteverliezen veroorzaakt.

Oplossingen voor koudebruggen in bestaande funderingen

Het oplossen van koudebruggen in bestaande funderingen is vaak een complexe klus, die in sommige gevallen alleen door een professional kan worden uitgevoerd. Er zijn verschillende methoden om koudebruggen in bestaande funderingen op te lossen, afhankelijk van de oorzaak en de toegankelijkheid van de betreffende plek.

1. Isolatie van de fundering

Een veelvoorkomende oplossing voor koudebruggen in funderingen is het isoleren van de fundering. In bestaande funderingen moet de isolatie vaak vanuit de buitenkant worden aangebracht, omdat de fundering vrij moet worden gegraven voordat isolatiemateriaal kan worden geplaatst.

Er zijn verschillende isolatiematerialen beschikbaar, zoals polystyreen, polyurethaan of mineralen wol. De keuze van het materiaal hangt af van de toepassing en de toegankelijkheid van de fundering. In sommige gevallen is het ook mogelijk om Aerogel-dekens te gebruiken, die een hoge isolatieprestatie bieden en goed passen bij dunne constructies.

2. Breukvrije isolatie

Een andere oplossing is het gebruik van breukvrije isolatie, die in de spouw of op het oppervlak van de fundering kan worden aangebracht. Deze isolatie vult eventuele gaten of onjuiste aansluitingen op in de fundering en vermindert zo het warmteverlies.

In sommige gevallen is het ook mogelijk om een dampdicht laag aan te brengen, die voorkomt dat vocht in de isolatie treedt. Dit is vooral belangrijk in natte ruimtes, zoals badkamers en keukens, waar het risico op condensatie hoog is.

3. Constructieve verbeteringen

In sommige gevallen is het noodzakelijk om constructieve verbeteringen door te voeren om koudebruggen in bestaande funderingen op te lossen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij funderingen die direct contact hebben met de buitenlucht of bij overgangsgebieden tussen de fundering en andere bouwdelen.

Een mogelijke oplossing is het gebruik van thermisch isolerende bouwelementen, zoals de Schöck Isokorf of de Schöck Novomur. Deze elementen zijn ontworpen om koudebruggen te voorkomen in dragende constructies en kunnen in bestaande funderingen worden toegepast.

4. Aerogel-dekens

Aerogel-dekens zijn een speciale vorm van isolatiemateriaal die een zeer hoge isolatieprestatie bieden. Ze zijn ideaal voor het oplossen van koudebruggen in dunne constructies of bij complexe aansluitingen. In bestaande funderingen kunnen Aerogel-dekens worden toegepast om het warmteverlies te verminderen en condensatie te voorkomen.

Een voordeel van Aerogel-dekens is dat ze makkelijk te verwerken zijn in bestaande constructies en goed passen bij stucadoorsarbeid. Ze zijn beschikbaar in verschillende uitvoeringen, waaronder dampopen en dampdichte varianten, afhankelijk van de toepassing.

Kosten en opbrengst

Het oplossen van koudebruggen in bestaande funderingen kan aanzienlijke kosten met zich meebrengen, vooral als de fundering niet makkelijk toegankelijk is of als constructieve verbeteringen nodig zijn. De kosten hangen af van de omvang van de werken, de toegankelijkheid van de fundering en het type isolatiemateriaal dat wordt gebruikt.

In sommige gevallen is het oplossen van koudebruggen in bestaande funderingen niet opbrengstgevend, vooral als de woning in goede staat is en de koudebruggen geen directe schade veroorzaken. In dergelijke gevallen is het aan te raden om de koudebruggen in de gaten te houden en eventuele herstelmaatregelen pas te nemen als de problemen zich voordoen.

Conclusie

Koudebruggen in bestaande funderingen zijn een veelvoorkomend probleem dat kan leiden tot warmteverlies, condensatie en schimmelvorming. Het detecteren van koudebruggen is belangrijk om eventuele problemen op tijd op te lossen. Er zijn verschillende methoden beschikbaar, zoals thermografie, handmatige detectie en het berekenen van de thermische kwaliteit.

Het oplossen van koudebruggen in bestaande funderingen is vaak een complexe klus die in sommige gevallen alleen door een professional kan worden uitgevoerd. Er zijn verschillende oplossingen beschikbaar, afhankelijk van de oorzaak en de toegankelijkheid van de betreffende plek. Deze oplossingen omvatten isolatie, constructieve verbeteringen en het gebruik van speciale isolatiematerialen zoals Aerogel-dekens.

De kosten van het oplossen van koudebruggen kunnen aanzienlijk zijn, maar het is belangrijk om te overwegen of de opbrengst in termen van energiebesparing en voorkomen van schade het uitmaakt. In sommige gevallen is het aan te raden om de koudebruggen in de gaten te houden en herstelmaatregelen pas te nemen als de problemen zich voordoen.

Het belangrijkste is om koudebruggen in bestaande funderingen niet te negeren, want ze kunnen zowel de gezondheid van de bewoners als de duurzaamheid van de woning negatief beïnvloeden. Door op tijd maatregelen te nemen, kan men het risico op schimmelvorming en bouwkundige schade verminderen en het energieverbruik van de woning verlagen.