Inzicht in funderingsrisico’s: De rol van de KCAF en funderingskaarten in het beheersen van grondproblematiek

Inleiding

De fundering van een woning is een essentieel onderdeel van de constructie. Zij zorgt ervoor dat het bouwwerk stabiel blijft op de bodem. In Nederland is funderingsproblematiek echter een toenemend concern, aangezien droge zomers en klimaatverandering de grondstructuur beïnvloeden. Dit heeft geleid tot een toename van verzakkingen en andere funderingsgerelateerde schades. Voor woningeigenaren, bouwbedrijven en gemeenten is het dus belangrijk om risico’s op vroegtijdige herkenning en beheersing.

De Stichting Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) speelt een centrale rol in het verzamelen, onderzoeken en ontsluiten van kennis rondom funderingsproblematiek. Het KCAF is verantwoordelijk voor het landelijk funderingsloket en ontwikkelt funderingskaarten om risicogebieden in kaart te brengen. Deze kaarten, zoals de Funderingsviewer en de Funderingsrisicoviewer, bieden inzicht in de geografische verdeling van funderingsrisico’s en helpen bij het nemen van beslissingen voor kopers, verkopers en bouwprofessionals.

In dit artikel worden de toepassingen en betrouwbaarheid van funderingsrisicokaarten van het KCAF besproken, evenals de maatregelen die beschikbaar zijn voor woningeigenaren. Ook wordt ingegaan op de technologische ontwikkelingen zoals AI en satellietdata, die worden ingezet om patronen en toekomstige risico’s te identificeren.

De rol van het KCAF in het opsporen en beheersen van funderingsproblematiek

De Stichting Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) is een onafhankelijke organisatie met als doel het verzamelen en verwerken van kennis over funderingsproblematiek. Het KCAF richt zich op preventie, onderzoek en informatievoorziening. Het landelijke funderingsloket van het KCAF helpt woningeigenaren bij het signaleren van funderingsproblemen en biedt ondersteuning bij mogelijke herstelmaatregelen.

Een van de kernactiviteiten van het KCAF is het in kaart brengen van funderingsrisico’s. Dit gebeurt door middel van een landelijke database genaamd FunderMaps, waarin informatie over funderingen, schade en herstelmaatregelen is opgenomen. Deze database is essentieel voor het opbouwen van een landelijke overzicht van funderingsproblematiek. Het KCAF werkt samen met gemeenten, funderingsherstelbedrijven en pandeigenaren om dit overzicht zo compleet mogelijk te maken.

Het KCAF biedt ook publicaties, richtlijnen en informatiebrochures aan via de website, nieuwsbrieven en LinkedIn. Daarnaast organiseert het een jaarlijks landelijk congres voor professionals en geïnteresseerden in funderingsproblematiek. Dit maakt het KCAF tot een belangrijke kenniscentrale in de bouwsector en voor woningeigenaren die risico’s op hun fundering willen begrijpen.

Funderingsrisicokaarten en hun toepassing

De funderingskaarten van het KCAF zijn ontworpen om risicogebieden in kaart te brengen. Een voorbeeld hiervan is de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden. Deze kaart toont gebieden waar een combinatie van een houten paalfundering en een kwetsbare bodemsamenstelling voorkomt. Zoals vermeld in de bronnen, is het risico op funderingsproblemen groter in veen- en kleigebieden dan in zandgebieden. De kaart geeft het aantal panden weer met een bouwjaar van vóór 1970 per postcodegebied, in combinatie met de bodemgesteldheid. Hierdoor wordt duidelijk waar funderingsproblemen mogelijk op kunnen treden.

De kaart dient echter als een eerste indicatie en maakt geen uitspraken over de huidige staat van funderingen in specifieke gebieden. Het doel is om bewustwording te creëren over mogelijke problemen en om eigenaren en professionals in staat te stellen om vroegtijdig actie te ondernemen. Voor een diepgaand onderzoek is een QuickScan of een volledig funderingsonderzoek nodig.

De Indicatieve Funderingsrisicoviewer Houten palen is een verouderde kaartlaag. Deze viewer is ontworpen als voorloper van het huidige funderingsrisicorapport en is niet geschikt voor gebruik in taxaties onder validatie van het NWWI. Toch kan deze kaart nog dienen als indicatief uitgangspunt voor andere doeleinden.

Funderingsproblematiek in cijfers

Volgens de beschikbare gegevens lopen momenteel 487.000 tot 537.000 panden in Nederland verzakkingsgevaar na droogte. Dit aantal kan oplopen tot 687.000 panden wanneer rekening wordt gehouden met klimaatverandering. De droge zomers van 2018, 2019, 2020 en 2022 hebben geleid tot een toename van het aantal funderingsschademeldingen. Tussen 2017 en 2018 steeg het aantal meldingen van 1 tot 3 per week naar 5 per dag, en in 2019 zelfs tot tientallen per dag. De media-aandacht en het fonds voor Duurzaam Funderingsherstel hebben een rol gespeeld in deze toename, omdat deze meer huiseigenaren hebben aangemoedigd om melding te doen, ondanks eventuele financiële zorgen.

De schade neemt vooral toe in bekende risicogebieden zoals veen- en houten palen, maar ook op zandgronden en in rivierengebieden. Lage grondwaterstanden maken zowel ondiepe funderingen als houten palen kwetsbaar. Het KCAF registreert en verwerkt deze meldingen vertrouwelijk en deelt deze anoniem op gemeenteniveau, zodat trends kunnen worden geïdentificeerd en maatregelen genomen.

De QuickScan en andere onderzoeksfasen

De QuickScan is een standaardprocedure van het KCAF om een eerste inschatting te doen van mogelijke funderingsproblemen. Deze methode is gebaseerd op gevelmetingen en bestaande gegevens. Het is bedoeld als een verkennend onderzoek dat woningeigenaren helpt om inzicht te krijgen in mogelijke risico’s, zonder direct een volledig en kostbaar funderingsonderzoek uit te voeren. Voor makelaars en taxateurs is de QuickScan een waardevol hulpmiddel bij aan- of verkoop, taxaties en als onderbouwing voor nader onderzoek.

Naast de QuickScan zijn er ook fase 0-, fase 1- en fase 2-onderzoeken, die commerciële varianten van funderingsonderzoek zijn. Deze fasen worden niet formeel erkend door het KCAF of de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Meer informatie over de onderlinge verhouding tussen richtlijnen en onderzoek is te vinden op de website van het KCAF.

De invloed van klimaatverandering en droogte

Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol in de toename van funderingsproblematiek. Droge zomers zorgen voor een stijging van de grondwaterstand en droogstand, wat leidt tot slijtage van houten funderingspalen. Door blootstelling aan zuurstof gaat het hout schimmelen en rotten, wat resulteert in verlies van draagkracht. Ook bacteriële aantasting van houten palen kan optreden, waarbij het hout van binnenuit wordt aangetast.

Niet onderhouden funderingen kunnen ook problemen veroorzaken. Een hoge grondwaterstand kan bijvoorbeeld leiden tot vochtopbouw in de constructie, wat schimmelvorming en constructieve schade kan veroorzaken. Het is daarom van belang om funderingen regelmatig te controleren, vooral in kwetsbare gebieden.

Technologische ontwikkelingen in funderingskaarten

Momenteel werkt het KCAF aan een nieuwe funderingskaart die meer informatie bevat over individuele woningen in plaats van alleen gebieden. Deze kaart zal bijvoorbeeld aangeven hoe hoog een fundering is aangelegd en of het gaat om een combinatie van houten en betonnen palen. Daarnaast zal AI worden ingezet om patronen te herkennen en risico’s te voorspellen op basis van satellietdata en meldingen van woningeigenaren. Deze technologische ontwikkelingen kunnen leiden tot een beter inzicht in funderingsrisico’s en een snellere respons op schademeldingen.

De nieuwe kaart kan een waardevolle hulp zijn voor woningeigenaren die overwegen om te kopen of te verkopen in een kwetsbaar gebied. Het biedt een duidelijker beeld van het funderingsrisico van een specifieke woning, waardoor transacties beter geïnformeerd kunnen worden.

Acties voor woningeigenaren bij funderingsproblemen

Wanneer woningeigenaren funderingsproblemen constateren, is het belangrijk om terecht te komen bij het KCAF of een erkend funderingsherstelbedrijf. Het KCAF biedt een landelijk loket waarbij pandeigenaren gratis ondersteuning en informatie kunnen krijgen. Meldingen worden vertrouwelijk behandeld en kunnen helpen bij het opsporen van trends en het nemen van maatregelen op gemeentelijk niveau.

De KCAF ondersteunt ook in het aanmelden van herstelde funderingen in het Nationaal Funderingsherstel Register. Dit register bevat informatie over alle panden in Nederland met een herstelde fundering. Het aanmelden van herstelde funderingen is eenvoudig te regelen via de website en er zijn geen kosten aan verbonden. Deze informatie is van belang voor toekomstige kopers en voor het beheersen van funderingsproblematiek.

Transparantie op de woningmarkt

Transparantie op de woningmarkt is een ander belangrijk doel van het KCAF. Bij aan- en verkoop van een woning is inzicht in mogelijke funderingsproblemen essentieel, zowel voor de koper als de verkoper. Funderingsrisicokaarten en meldingen kunnen hierbij helpen om risico’s eerder te herkennen. Dit zorgt voor eerlijkere marktsituaties en vermindert het risico op onverwachte kosten bij verkoop of aankoop.

Het KCAF zorgt ook voor anticiperen op kosten. Als woningeigenaren op tijd op de hoogte zijn van mogelijke kosten, kunnen zij zich hier financieel op voorbereiden. Dit is vooral belangrijk in kwetsbare gebieden, waar funderingsproblemen vaak onverwacht optreden.

De toekomst van funderingskaarten

De toekomstige funderingskaarten van het KCAF zullen gericht zijn op een hogere resolutie en detailgraad. In plaats van alleen gebieden in kaart te brengen, zullen individuele woningen worden geanalyseerd op risico’s. Deze kaarten zullen bijvoorbeeld de hoogte van een fundering aangeven, of het gebruik van houten of betonnen palen. Door middel van AI en satellietdata zullen patronen worden herkend en risico’s voorspeld.

Deze ontwikkeling maakt de funderingskaarten toegankelijker en beter inzichtelijk voor woningeigenaren en professionals. Het KCAF streeft ernaar om funderingsrisico’s eerder op te sporen, zodat preventieve maatregelen kunnen worden genomen. Dit is essentieel in het kader van klimaatverandering en de toenemende druk op de grondstructuur.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een complex en toenemend probleem in Nederland, met verregaande gevolgen voor woningeigenaren, bouwbedrijven en gemeenten. Het KCAF speelt een centrale rol in het verzamelen, onderzoeken en ontsluiten van kennis over funderingsproblematiek. De funderingsrisicokaarten van het KCAF zijn een waardevolle hulpmiddel voor het inzichtelijk maken van risicogebieden en het beheersen van schades. Deze kaarten, zoals de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden, bieden een eerste indicatie van mogelijke problemen en kunnen gebruikt worden als uitgangspunt voor verdere onderzoeken.

De QuickScan en andere onderzoeksfasen zijn beschikbaar voor eigenaren die vroegtijdig inzicht willen krijgen in mogelijke risico’s. De toekomstige funderingskaarten zullen gebruik maken van AI en satellietdata om patronen te herkennen en risico’s te voorspellen. Dit maakt de kaarten beter inzichtelijk en toegankelijker voor een breder publiek.

Voor woningeigenaren is het belangrijk om funderingsproblemen vroegtijdig te herkennen en actie te ondernemen. Het KCAF biedt een landelijk loket waarbij pandeigenaren gratis ondersteuning en informatie kunnen krijgen. Transparantie op de woningmarkt is essentieel, zowel voor kopers als verkopers. Door middel van funderingskaarten en meldingen kan risico’s worden beheerst en verkoopprijsverwachtingen realistisch worden.

De ontwikkelingen in de funderingskaarten en het gebruik van technologie zoals AI en satellietdata zorgen voor een beter inzicht in funderingsrisico’s en een snellere respons op schademeldingen. Het KCAF blijft werken aan innovatie en kennisontwikkeling om funderingsproblematiek te beheersen en te voorkomen.

Bronnen

  1. Demargaretha.nl - Funderingsproblematiek in kaart gebracht
  2. KCAF.nl - Over het KCAF
  3. KCAF.nl - Landelijk funderingsloket
  4. KCAF.nl - Funderingsrisicorapport en meldingen
  5. KCAF.nl - Funderingsviewer

Related Posts