Funderingsbesluiten en bouwvoorschriften in de context van waterstaatswerken en beschermingsgebieden

Inleiding

In het kader van bouwprojecten, renovaties of aankoop van vastgoed is het cruciaal om rekening te houden met de juridische en technische voorwaarden die van toepassing zijn op het betreffende terrein. Deze voorwaarden kunnen variëren afhankelijk van de locatie, het type bouwwerk en de toepassing van specifieke regelgeving zoals de Wet milieubeheer, de Boswet of regelgeving rondom waterstaatswerken. In dit artikel wordt ingegaan op de juridische kaders, bouwvoorschriften en beschermingsregimes die relevant kunnen zijn bij de uitvoering van funderings- en bouwwerkzaamheden, met name in gebieden die zijn gedefinieerd als stiltegebieden, bergingsgebieden of onderdeel van een bijzonder provinciaal landschap (BPL). De nadruk ligt op de rol van de legger, de regels voor vaarwegbeheer, grondwaterbescherming en de invloed van cultuurhistorische en ecologische waarden op bouwprojecten.

Het doel van dit artikel is om een duidelijk overzicht te geven van de juridische en technische aspecten die bijdragen aan een verantwoorde aanpak van bouwactiviteiten, met name in regio's waar natuur- of milieuaspecten van groot belang zijn. Het artikel biedt praktische inzichten voor eigenaren, bouwentrepreneurs en professionele projectontwikkelaars.

De rol van de legger in waterstaatswerken

De legger is een belangrijk juridisch instrument dat de normatieve toestand van waterstaatswerken beschrijft. Volgens de juridische voorwaarden die zijn vastgelegd in de Wet milieubeheer en gerelateerde verordeningen, heeft de legger als zodanig geen directe rechtsgevolgen, maar volgt deze wel de wettelijke eisen en besluitvorming die van toepassing zijn op waterstaatswerken. De legger kan worden vastgesteld of aangepast door de relevante overheden, zoals Gedeputeerde Staten of regionale waterbeheerders.

Een belangrijk aspect van de legger is dat deze kan worden voorafgegaan door een besluit. Indien dit het geval is, is beroep tegen de legger niet mogelijk, omdat rechten van derden in het geding kunnen zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor situaties waarbij gebruiksbeperkingen van toepassing zijn. In tegenstelling tot dat, is beroep wel mogelijk tegen de exacte vaststelling van de ligging en omvang van een bergingsgebied of beschermingszone, zoals deze langs een waterkering of in de omgeving van een watergang. Dit is van belang bij het bepalen van bouwvoorwaarden, omdat activiteiten in dergelijke zones vaak aan beperkingen zijn onderworpen.

Voor de vaststelling of wijziging van een legger is een openbare voorbereidingsprocedure vereist indien het gaat om de ligging van een bergingsgebied of een beschermingszone. Bij andere wijzigingen zijn geen specifieke voorbereidingseisen meer van toepassing.

Bouwvoorschriften in vaarweggebieden

In regio's waar vaarwegen onder beheer staan, zoals in het werkingsgebied van het Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer, zijn er duidelijke regels voor het gebruik en beheer van deze waterwegen. De verantwoordelijkheid voor het vaarwegbeheer ligt bij de relevante recreatieschappen of waterschappen, die ervoor zorgen dat de vaarwegen bruikbaar blijven.

De vaarwegprofielen (minimumbreedte, diepte en vrije doorvaarhoogte) zijn juridisch vastgelegd door Gedeputeerde Staten. Deze parameters zijn essentieel bij het bepalen van de toegankelijkheid van een locatie en kunnen invloed hebben op de constructie van funderingen of het ontwerp van bebouwing in de directe omgeving. Daarnaast zijn er regels voor de bediening van beweegbare bruggen en sluizen, die vaak in combinatie met vaarwegbeheer worden uitgevoerd.

De vaarwegbeheerder is verantwoordelijk voor het in stand houden en schoonhouden van de vaarweg. Dit omvat ook het verwijderen van obstakels, het afvoeren van vuil en waterplanten en het zorgen voor een goede staat van oevers en schutsluizen. Voor constructieprojecten in de omgeving van vaarwegen is het belangrijk om deze regels te overleggen met de beheerder, omdat eventuele ingrepen in de vaarweg of zijn directe omgeving toestemming kunnen vereisen.

Grondwaterbeschermingsgebieden en beperkingen op inrichting

Bij het uitvoeren van funderings- of bouwwerkzaamheden in grondwaterbeschermingsgebieden is het belangrijk om rekening te houden met juridische beperkingen op inrichting en activiteiten. Deze gebieden zijn specifiek gedefinieerd om de kwaliteit en de hoeveelheid grondwater te beschermen, wat van groot belang is voor drinkwaterwinningen en ecosystemen.

In bijlage 2 van relevante wetgeving zijn verboden inrichtingen opgenomen, waaronder: - Inrichtingen voor het winnen van mergel, zand of grind - Inrichtingen voor het opslaan of verwerken van steenkool of derivaten van ertsen - Inrichtingen voor het vervaardigen van ruw ijzer, ruw staal of primaire non-ferro metalen - Inrichtingen voor het vervaardigen van cokes uit steenkool - Inrichtingen voor het opslaan en storten van afval op land of oppervlaktewateren - Inrichtingen voor het vervaardigen of repareren van schepen

Deze verboden zijn bedoeld om mogelijke vervuiling van grondwater en de omgeving te voorkomen. In gebieden die zijn aangeduid als grondwaterbeschermingsgebieden kunnen bouwprojecten dus alleen worden uitgevoerd indien ze volledig in lijn zijn met de juridische regels en eventueel met een ontheffing van Gedeputeerde Staten. Het is daarom verstandig om bij een bouwproject in een dergelijk gebied eerst een juridisch advies of een bevoegd gezag te raadplegen.

Stiltegebieden en ruimtelijke beperkingen

In stiltegebieden, zoals die gedefinieerd zijn in de Wet milieubeheer, zijn er specifieke regels voor activiteiten en inrichtingen die de natuurlijke rust kunnen verstoren. Het doel van deze gebieden is om de natuurlijke omgeving te behouden en te beschermen. De regelgeving houdt rekening met zowel activiteiten binnen als buiten een inrichting. Voor activiteiten buiten een inrichting zijn rechtstreeks werkende verbodsbepalingen opgenomen in de verordening, terwijl activiteiten binnen een inrichting onder instructienormen vallen die een afwijkingsmogelijkheid bieden.

In stiltegebieden zijn bepaalde activiteiten volledig verboden of slechts toegestaan onder bepaalde voorwaarden. Deze regels gelden niet alleen voor industriële of commerciële activiteiten, maar ook voor recreatieve of sportieve projecten. Bijvoorbeeld, het leggen van sportvelden of recreatieve infrastructuur kan beperkt zijn in stiltegebieden om de ecologische en natuurlijke waarde van het gebied te behouden.

Bescherming van waterwinningen en grondwateronttrekking

Een van de kernthemata in milieubeheer is de bescherming van waterwinningen en grondwateronttrekking. Deze thema’s worden behandeld in verschillende afdelingen van de Wet milieubeheer, met name in afdeling 4.2, 4.13, 7.7 en 7.8. De regelgeving stelt strikte eisen op grond van milieu- en gezondheidsaspecten, omdat grondwater vaak wordt gebruikt voor drinkwaterproductie.

Bij het uitvoeren van funderings- of bouwwerkzaamheden in gebieden waar grondwaterwinningen plaatsvinden, is het belangrijk om te controleren of er beperkingen zijn op grondwateronttrekking of -inrichting. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij het graven van putten of het leggen van ondergrondse constructies. In dergelijke gevallen kan toestemming vereist zijn van Gedeputeerde Staten of een waterschap.

Bescherming van venen en vrijstellingen

Voor projecten die gericht zijn op het herstellen van vennen of het beheer van natuurgebieden, bestaan er specifieke vrijstellingen in de regelgeving. Een belangrijk voorbeeld is de regeling in artikel 4.15 van een relevante verordening, die een algemene vrijstelling biedt voor het herstellen van vennen. Deze vrijstelling is gericht op het herstel van het ecologische evenwicht en het verbeteren van de natuurwaarden van het ven.

De vrijstelling geldt voor een zone van 30 meter rondom het ven, gerekend vanaf de gemiddelde voorjaarswaterlijn. In deze zone is het mogelijk om een project uit te voeren zonder aan de herplantplicht te voldoen, wat kan bijdragen aan het herstel van het venlandschap. Deze regeling is bedoeld om de beschaduwing van venoevers te verminderen, wat positief is voor de biodiversiteit en het ecosysteem van het vengebied.

Het is belangrijk om op te merken dat de maatvoering van 30 meter een gemiddelde is en dat deze lokaal kan worden aangepast afhankelijk van de omstandigheden van het ven. Bij projecten in de directe omgeving van vennen is het dus verstandig om eerst advies in te winnen bij het relevante waterschap of milieuautoriteit.

Beschermingsregimes en het bijzondere provinciaal landschap (BPL)

Het bijzondere provinciaal landschap (BPL) is een juridisch regime dat gericht is op de bescherming van het landschap en de cultuurhistorische waarden in een regio. Het BPL omvat meestal gebieden met hoge ecologische, natuurlijke of historische waarde. De grenzen van het BPL worden bepaald op basis van een combinatie van landschappelijke, ecologische en cultuurhistorische factoren, zoals archeologische studies, historische stedenbouw en landschapsanalyse.

In het kader van bouwprojecten in een BPL is het belangrijk om te overleggen met de betrokken partijen, zoals gemeenten, waterschappen en milieuautoriteiten. De bepaling van de kernkwaliteiten van het landschap en de toepassing van instructienormen spelen een grote rol in de toestemming of verwerping van bouwprojecten. In sommige gevallen kan er een ontheffing worden verleend indien het project een positieve bijdrage levert aan de duurzaamheid of het cultuurhistorische erfgoed.

Verlening van toestemming en rol van faunabeheereenheden

In ecologisch gevoelige gebieden, zoals die onder beheer staan door een faunabeheereenheid, zijn er strikte regels voor toestemmingen en beheeractiviteiten. Een faunabeheereenheid bestaat uit een diverse groep partijen, waaronder agrariërs, particuliere grondeigenaren, jagers en minimaal twee maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor het duurzaam beheer van wilde dierenpopulaties. Ook is er verplichte betrokkenheid van een deskundige op het gebied van dierenwelzijn en diergedrag.

De toestemmingen die worden verleend door een faunabeheereenheid zijn vaak gebonden aan specifieke voorwaarden. Deze voorwaarden zijn meestal gericht op de bescherming van wilde dieren en hun leefomgeving. Indien een toestemming wordt verleend, moet een afschrift van de inhoud onverwijld worden verzonden naar Gedeputeerde Staten. Dit zorgt voor transparantie en juridische controle.

Invloed van natuur- en cultuurhistorische waarden op bouwprojecten

Bij het ontwerpen of uitvoeren van een bouwproject in een gebied met hoge natuur- of cultuurhistorische waarden, zijn er extra juridische en ecologische aandachtspunten. De regelgeving stelt eisen op grond van het behoud van het landschap, de bescherming van fauna en flora, en de beperking van industriële of recreatieve activiteiten die het ecosysteem kunnen belasten.

In praktijk betekent dit dat projectontwikkelaars en bouwentrepreneurs duidelijk moeten overleggen met de relevante autoriteiten om eventuele toestemmingen of ontheffingen te verkrijgen. In sommige gevallen kunnen kleine aanpassingen aan een project voldoende zijn om de juridische voorwaarden te vervullen, terwijl in andere gevallen een herontwerp van het project vereist is.

Bouwen in ecologisch en cultuurhistorisch gevoelige gebieden: voorbeelden

Een voorbeeld van een ecologisch en cultuurhistorisch gevoelig gebied is het Amsterdamse Waterleidingduin, dat deel uitmaakt van het BPL en een belangrijke functie heeft in de drinkwaterwinning. In dit gebied zijn er strikte regels voor bouwprojecten, omdat de ecosysteemwaarden en het landschap van groot belang zijn. Projecten zoals het leggen van recreatieve infrastructuur of bebouwing in het duin zijn meestal niet toegestaan of vereisen een uitgebreid juridisch en ecologisch onderzoek.

Een ander voorbeeld is Vechtplassen en –polders, waar de ecologische en recreatieve functie van het gebied centraal staat. In deze regio is het vaak niet mogelijk om bebouwing of recreatieve infrastructuur aan te leggen zonder toestemming van het relevante waterschap of milieuautoriteit.

Conclusie

Bij het uitvoeren van funderings- of bouwwerkzaamheden is het van groot belang om rekening te houden met de juridische en ecologische kaders die van toepassing zijn op het betreffende gebied. De legger, vaarwegbeheer, grondwaterbescherming, stiltegebieden en het bijzondere provinciaal landschap zijn slechts enkele van de factoren die bepalen of een project wettelijk en ecologisch verantwoord is. Het is verstandig om bij elk bouwproject eerst advies in te winnen bij de relevante autoriteiten, zoals Gedeputeerde Staten, waterschappen of milieuautoriteiten.

De regelgeving is vaak complex en kan variëren per regio, waardoor een juridisch of ecologisch advies essentieel is voor een verantwoorde en wettelijke aanpak. Door deze kaders goed te doorgronden, kunnen zowel eigenaren als professionals een bijdrage leveren aan de duurzaamheid en de ecologische kwaliteit van het landschap.

Bronnen

1. Lokale regelgeving - CVDR646089