Mag je een fundering uitgraven in de winter? Belangrijke richtlijnen en technische overwegingen

Published by Redactie on juli 25, 2025 | Category fundering

Het uitgraven van een fundering is een essentiële eerste stap bij het bouwen of uitbreiden van een woning. Het biedt de nodige stabiliteit en draagkracht om het gebouw veilig te kunnen plaatsen. Voor degenen die overwegen om in de winter aan dit proces te beginnen, zijn er een aantal belangrijke overwegingen. In dit artikel worden de technische eisen, praktische richtlijnen en mogelijke risico’s besproken, op basis van betrouwbare informatie uit diverse bronnen.

Inleiding

In de bouwsector wordt vaak aangeraden om funderingswerken uit te voeren in de zomer of herfst, wanneer de grond droog en stabiel is. Echter, bij dringende projecten of bij planningstekorten wordt ook in de winter gewerkt. Het uitgraven van een fundering in de winter vereist echter extra aandacht voor de grondtoestand, vorstbescherming en de kwaliteit van het werk. In de onderstaande paragrafen wordt een overzicht gegeven van de technische eisen, praktische stappen en mogelijke problemen die kunnen optreden bij het uitgraven van een fundering in winterse omstandigheden.

Belang van een correcte funderingsdiepte

Een van de kernaspecten bij het uitgraven van een fundering is de diepte. Deze bepaalt niet alleen de stabiliteit van de constructie, maar ook de mate waarin de fundering beschermd is tegen schade door vorst. In de meeste regio’s in Nederland en België is het aan te raden om een fundering minstens 600 mm (60 cm) onder het maaiveld te plaatsen. Dit is een richtlijn die in meerdere bronnen genoemd wordt, zoals [1] en [2].

Vorstvrije diepte

Een cruciaal begrip bij het uitgraven van een fundering is de vorstvrije diepte. In regio’s met koude winters is de vorstgrens vaak ongeveer 80 tot 100 cm onder het maaiveld (zie [5]). Dit betekent dat de fundering in deze gevallen dieper dan 80 cm geplaatst moet worden om te voorkomen dat de grond onder de fundering bevriest en uitzet. Dit proces kan leiden tot schade aan de fundering of zelfs het gehele gebouw.

Wanneer de fundering niet diep genoeg is, kan de grond opvriezen en uitzetten. Dit veroorzaakt druk op de fundering, wat leidt tot scheuren, vervorming of instorting van de constructie. Voor dit probleem bestaan meerdere oplossingen, zoals het gebruik van een vorstrand of het kiezen van een schroeffundering, die dieper in de grond wordt aangebracht (zie [6]).

Technische overwegingen bij het uitgraven van een fundering in winter

1. Grondtoestand en stabiliteit

In de winter is de grond vaak verzadigd met water of zelfs bevroren. Dit heeft directe gevolgen voor de uitvoering van het uitgraven van funderingssleuven. Bij een bevroren grond is het bijvoorbeeld niet mogelijk om direct te beginnen met het uitgraven, omdat de grond te hard is en te veel energie vereist om los te maken. Bovendien kan het aanwezige grondwater het risico op instabiliteit verhogen.

Volgens bron [6], is het belangrijk om rekening te houden met de stabiliteit van de ondergrond. In sommige gevallen is het nodig om de grond met droog materiaal aan te vullen of extra versteviging toe te voegen. Dit voorkomt neersakking of andere problemen bij het storten van beton.

2. Voorbereiding van het bouwterrein

Voor het uitgraven van een fundering in winter is het essent om het bouwterrein goed te voorbereiden. Dit betreft het drogen van de grond, het verwijderen van sneeuw en het creëren van een stabiele basis voor het uitgraven. Het is aan te raden om een minigraver of andere grasmaaier in te zetten om de funderingssleuven nauwkeurig en efficiënt uit te graven. Dit is vermeld in bron [3], waarin wordt benadrukt dat handmatig graven in dit geval niet praktisch is.

Bij het uitgraven wordt aangeraden om eerst de hoeken van de fundering te bepalen en deze te markeren met piketpaaltjes (zie [4]). Vervolgens kan het graven van de sleuven beginnen tot de gewenste diepte is bereikt. Een houten bekisting wordt daarna aangebracht om de fundering vorm te geven en het beton te storten.

Praktische richtlijnen voor het uitgraven van een fundering in winter

1. Bepaling van de diepte en afmetingen

Voordat het graven begint, is het belangrijk om de diepte en afmetingen van de fundering nauwkeurig te bepalen. In de winter is het aan te raden om extra diepte in overweging te nemen, vooral in regio’s waar de vorstgrens hoger ligt. In de meeste gevallen wordt een diepte van minstens 80 cm aanbevolen (zie [6]).

De breedte en hoogte van de fundering hangt af van het type constructie. Voor een buitenvoetingsmuur is een bredere en diepere fundering nodig dan voor een niet-dragende binnenmuur. Deze richtlijnen zijn vermeld in bron [2].

2. Grondafwerking en vorstbescherming

Een correcte grondafwerking is van groot belang om de stabiliteit van de fundering te garanderen. In de winter is het extra belangrijk om eventueel aanwezige grondwater te draineren of te neutraliseren. Dit kan gedaan worden door het aanbrengen van een vorstrand, een betonnen strook rond de fundering die voorkomt dat de grond onder de fundering opvriezt en uitzet.

Schroeffunderingen kunnen een alternatief zijn in koude winters. Deze worden mechanisch in de grond gedraaid tot de gewenste diepte en blijven dus volledig buiten de invloed van vorst. Dit is vermeld in bron [6], waarin ook benadrukt wordt dat schroeffunderingen geen vorstrand vereisen.

3. Versteviging van de bekisting

Bij het uitgraven van een fundering wordt vaak gebruikgemaakt van een houten bekisting. In de winter is het aan te raden om extra maatregelen te nemen, zoals het plaatsen van piketten om de wanden van de bekisting te ondersteunen. Deze piketten moeten afstand houden van de wanden en regelmatig worden afgeschroren om te voorkomen dat de bekisting uiteenklapt bij het storten van het beton.

Het gebruik van lijmtang of houten latten als extra versteviging is vermeld in bron [4]. Dit is vooral belangrijk bij grotere projecten of in koude omstandigheden waarin het beton langzaam opdroogt.

Mogelijke problemen en risico’s

Het uitgraven van een fundering in winter kan extra risico’s met zich meebrengen. Deze zijn vooral gerelateerd aan de grondtoestand, het werken in koude omstandigheden en het tijdsverlies door het drogen van de grond of het beton.

1. Grondwater en neerslag

In de winter kan de grond vaak verzadigd zijn met water, wat het uitgraven van sleuven lastiger maakt. Ook regen of sneeuw kan extra water toevoegen aan de grond, waardoor de stabiliteit van de ondergrond wordt beïnvloed. In dergelijke gevallen is het aan te raden om extra drainage toe te voegen of de grond met droog materiaal aan te vullen (zie [6]).

2. Betonstorting in koude omstandigheden

Het storten van beton in koude omstandigheden vereist extra aandacht. Beton dat te snel opdroogt of bevrozt, kan leiden tot scheuren of een vermindering van de druksterkte. Het is daarom aan te raden om warm water te gebruiken bij het mengen van beton of om het beton te bespuiten met een vriesbestendige verflaag.

3. Tijd en planning

Werk in winteromstandigheden is vaak trager vanwege de extra voorbereiding die nodig is. Het drogen van de grond of het beton kan langer duren, wat invloed heeft op de planning van het project. Het is daarom belangrijk om extra tijd in te bouwen in de planning van het werk.

Conclusie

Het uitgraven van een fundering in de winter is mogelijk, maar vereist extra aandacht voor de grondtoestand, vorstbescherming en de kwaliteit van het werk. Hoewel de wintersommer een gunstige tijd is voor funderingswerken, is het ook mogelijk om in koude omstandigheden te werken, mits er goed voorbereid wordt. De funderingsdiepte moet minstens 60 cm onder het maaiveld liggen, en in regio’s met een hoge vorstgrens zelfs dieper, zoals 80 cm. Het aanbrengen van een vorstrand of het kiezen van een schroeffundering zijn effectieve maatregelen om schade door vorst te voorkomen. Door de juiste stappen te volgen en rekening te houden met de winterse omstandigheden, kan een duurzame en stabiele fundering worden gecreëerd, die het gewenste gebouw veilig ondersteunt.