Metalen funderings-netten in de bouw: toepassing, aandachtspunten en duurzaamheid

Een betrouwbare fundering is een essentieel onderdeel van elke bouwproject. In de Nederlandse bouw worden diverse funderingstechnieken gebruikt, afhankelijk van de grondstructuur, het gewicht van het gebouw en andere factoren. In dit artikel bespreken we een specifieke vorm van fundering die soms wordt aangeduid als metalen funderings-netten, hoewel dit begrip niet expliciet genoemd wordt in de bronnen. We zullen het thema onderzoeken op basis van gerelateerde begrippen zoals fundering op staal, plaatfundering, strokenfundering en paalfundering, met een focus op technische toepassing, aandachtspunten en duurzaamheid. Deze informatie is van belang voor bouwtechnische specialisten, woningbouwers, renovateurs en eigenaars die hun funderingsoptie willen begrijpen of verbeteren.

Inleiding

In de bouwsector worden funderingen vaak geclassificeerd op basis van diepte, constructie en de manier waarop het gewicht van het gebouw op de ondergrond wordt overgedragen. Eén van de meest gebruikte funderingstypen in Nederland is de zogenaamde fundering op staal. De term verwijst niet naar het gebruik van het metaal staal, maar naar een fundering die direct op een draagkrachtige grondlaag rust, meestal zand of stevige klei. Deze methode is economisch aantrekkelijk, vooral in regio's met een stabiele ondergrond. In andere situaties zijn paalfunderingen, zoals houten of stalen palen, beter geschikt.

Bij sommige funderingen, zoals plaatfunderingen, wordt gebruikgemaakt van een uitgebreid netwerk van gewapend beton onder het gehele gebouw, soms met metalen ondersteuningen of netten die de krachten verdelen. Deze metalen ondersteuning wordt soms verward met wat in het volk begripvol wordt aangeduid als metalen funderings-netten, ondanks dat deze term niet expliciet voorkomt in de bronteksten. In dit artikel analyseren we de funderingsmethoden die mogelijk verband houden met dit begrip, en geven we aandachtspunten, technische details en toepassingsvoorbeelden.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een vorm van ondiepe fundering die wordt gebruikt wanneer de draagkrachtige grondlaag zich vlak onder het maaiveld bevindt. Deze methode is geschikt voor gebouwen waarvan het gewicht direct op een stabiele ondergrond kan rusten, zonder dat extra ondersteuning via palen nodig is. De fundering bestaat meestal uit een betonplaat of een funderingsband die in het zand of in een stevige grondlaag is geplaatst. De diepte varieert tussen 60 en 120 cm, afhankelijk van de draagkracht van de ondergrond en het gewicht van het gebouw.

De term “staal” verwijst hier niet naar het metaal, maar naar de betekenis van “vaste grond”. De fundering rust dus op een stevige grondlaag, waarvan de draagkracht voldoende is om het gewicht van het bouwwerk te dragen. In zandige regio’s is deze methode betrouwbaar en kostenefficiënt. In klei- of veengronden is de ondergrond minder stabiel, en is een paalfundering vaak de betere keuze.

Soorten funderingen op staal

Er zijn verschillende vormen van funderingen op staal, elk met hun eigen toepassingsgebied en constructieve kenmerken. De drie belangrijkste vormen zijn:

1. Strokenfundering

De strokenfundering is de meest eenvoudige vorm van een fundering op staal. Ze bestaat uit doorlopende stroken gewapend beton onder de dragende muren van het gebouw. De breedte van de stroken varieert afhankelijk van de belasting van het bouwwerk en de bodemgesteldheid. Voor grootschalige projecten werden deze stroken vroeger vaak uitgevoerd in metselwerk. Deze methode is goedkoper en eenvoudiger uit te voeren dan paalfunderingen, maar vereist wel een voldoende draagkrachtige ondergrond.

2. Plaatfundering

Een plaatfundering bestaat uit een grote, gewapende betonnen plaat die onder het volledige gebouw wordt gelegd en vaak ook als begane grondvloer fungeert. De belasting van het gebouw wordt hierbij gelijkmatig over een groot oppervlak verdeeld. Deze oplossing is relatief makkelijk uitvoerbaar en daarom goedkoop. Het nadeel van een plaatfundering is dat deze gevoelig is voor verzakkingen. Ondiepe plaatfunderingen (niet dieper dan 80 cm onder maaiveld) vereisen vaak een vorstrand, een diepere strook onder de vloer om het risico van opvriezen te voorkomen.

3. Poerenfundering

De poerenfundering is een variatie op de strokenfundering, waarbij de funderingsstrook onder een kolom of punt is uitgevoerd. Deze methode wordt vaak gebruikt voor kolommen of voor zwaardere belastingen. De poer is een betonnen plaat onder een kolom die de belasting verzamelt en overdraagt op de ondergrond. Deze methode is geschikt wanneer de draagkracht van de grond niet uniform is en alleen onder bepaalde punten voldoende is.

Toepassingsgebieden en voorwaarden

Een fundering op staal is meestal geschikt voor:

• Vrijstaande en rijtjeshuizen
• Garages en serres
• Kleine industriële of commerciële gebouwen
• Aanbouwen en uitbreidingen

De toepassing hangt volledig af van de draagkracht van de ondergrond. In zandige regio’s is een fundering op staal een betrouwbare en economische keuze. In klei- of veengronden is de ondergrond minder stabiel, en is een paalfundering vaak de voorkeur. In sommige gevallen kan de ondergrond worden verbeterd door middel van grondverbeteringstechnieken, zoals het vervangen van de bovenste lagen met zand of het verdichten van diepere zandlagen.

Aandachtspunten bij fundering op staal

Hoewel een fundering op staal een betrouwbare en kostenefficiënte keuze is, zijn er enkele belangrijke aandachtspunten die bouwers en eigenaars moeten kennen:

1. Draagkracht van de ondergrond

De draagkracht van de ondergrond is cruciaal voor de succesvolle toepassing van een fundering op staal. Als de grond niet voldoende sterk is, kan het bouwwerk inklinken of schade oplopen. Het is daarom belangrijk om eerst een bodemonderzoek uit te voeren om de draagkracht van de ondergrond te bepalen.

2. Grondwaterstand

De grondwaterstand speelt een rol in de keuze van de funderingsmethode. Bij hoge grondwaterstanden is een fundering op staal mogelijk niet geschikt, omdat de ondergrond niet voldoende droog is om het gewicht van het gebouw te dragen. In dergelijke gevallen is een paalfundering beter, of is een grondverdichting nodig.

3. Inklinkingsrisico

Woningen op een fundering op staal zijn kwetsbaar voor inklinking als de ondergrond instabiel raakt. Dit kan het geval zijn bij droogte, grondwaterveranderingen of door veranderingen in de bodemstructuur. Inklinking kan leiden tot schade aan de gevel, vloeren of muren. Het is daarom belangrijk om regelmatig te controleren op tekenen van inklinking, zoals scheuren in de muren of vloeren.

4. Vorstgevoeligheid

In koude klimaten kan de grond bevriezen en uitzetten, wat leidt tot ongewenste krachten op de fundering. Ondiepe plaatfunderingen zijn daarom vaak uitgerust met een vorstrand, een diepere strook onder de vloer om het opvriezen te voorkomen.

Grondverbetering: wanneer is het nodig?

Als de ondergrond niet voldoende draagkracht heeft, kan men kiezen voor grondverbeteringstechnieken. Deze methodes zijn gericht op het verbeteren van de draagkracht van de ondergrond, zodat een fundering op staal toch mogelijk is. De volgende technieken worden vaak toegepast:

• Verwijderen en vervangen van slechte grondlagen met zand of kiezel.
• Diepteverdichting, waarbij zandlagen met trillers worden verdicht om de draagkracht te verhogen.
• Afgraven tot vaste grond en opvullen met een zandkoffer tot onderkant fundering.

De keuze voor een specifieke methode hangt af van de bodemgesteldheid en de vereisten van het bouwproject. Het is belangrijk om deze keuzes te laten vaststellen door een geotechnisch expert of bouwtechnisch adviseur.

Metalen ondersteuning in funderingen

In de context van metalen funderings-netten, is het mogelijk dat men denkt aan gewapend betonplaten of funderingsbanden met stalen armen of netten die worden gebruikt om de fundering extra stevig te maken. Deze metalen ondersteuning is geen aparte funderingstechniek, maar een onderdeel van de constructie van de fundering. In plaatfunderingen of strokenfunderingen wordt vaak gebruikgemaakt van stalen armen of gewapening om de belasting beter te verdelen en de fundering stabieler te maken.

Hoewel de term “metalen funderings-netten” niet expliciet in de bronnen voorkomt, kan men deze betekenis associëren met de gewapening in de fundering. Deze gewapening is essentieel voor de stabiliteit en duurzaamheid van de fundering, vooral in zwaardere bouwwerken.

Paalfunderingen: een alternatief

In gevallen waarin de ondergrond niet voldoende draagkracht heeft, wordt vaak gekozen voor een paalfundering. Deze methode bestaat uit funderingspalen die het gewicht van het gebouw verankeren in een diepere, stabielere grondlaag. De palen kunnen gemaakt zijn van hout, staal of beton. In Nederland werden historisch veel houten palen gebruikt, vooral in steden zoals Amsterdam en Rotterdam. Deze palen werden vaak gemaakt van Europees naaldhout en werden onder het grondwaterniveau geplaatst om rotting te voorkomen.

Voor moderne bouwprojecten worden ook stalen palen of betonnen palen gebruikt. Deze palen worden meestal op het oog gemonteerd of in segmenten geheien, afhankelijk van de toegang tot het bouwterrein en de werkhoogte. In renovatieprojecten wordt vaak gekozen voor segmenten, omdat hierbij minder werkruimte nodig is.

1. Inwendig heien

Een veelgebruikte methode bij renovatie is inwendig heien, waarbij een metalen buis met een dichte onderkant wordt gevuld met grint en daarna in de grond wordt geheien. Deze methode is geschikt voor gebieden met beperkte werkhoogte, zoals onder een afdak of plafond. Het proces bestaat uit het herhaaldelijk heien van buissegmenten tot de gewenste diepte is bereikt.

2. Casing draaipaal

Een andere methode is de casing draaipaal, waarbij een buis wordt gedraaid in de grond en daarna met beton wordt gevuld. Deze methode is efficiënt en geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

Duurzaamheid van funderingsopties

De keuze van een fundering heeft ook gevolgen voor de duurzaamheid van een bouwproject. Een fundering op staal is in veel gevallen een kostenefficiënte keuze, vooral in regio's met een stabiele ondergrond. De gebruikte materialen, zoals zand en beton, hebben een relatief lage CO2-voetafdruk vergeleken met paalfunderingen, waarbij vaak stalen of betonnen palen worden gebruikt. Daarnaast is een fundering op staal vaak makkelijker te herstellen of aan te passen bij toekomstige veranderingen in het bouwwerk.

Paalfunderingen, en met name stalen palen, hebben daarentegen een hogere CO2-impact door het gebruik van metaal. Echter, in gevallen waarin een fundering op staal niet mogelijk is, zijn paalfunderingen de enige betrouwbare optie. Het is daarom belangrijk om de keuze voor een fundering te maken op basis van een grondige bodem- en geotechnische analyse.

Conclusie

Een fundering is een fundamentele component van elk bouwproject. In Nederland worden verschillende funderingstechnieken toegepast, afhankelijk van de ondergrond, het gewicht van het gebouw en andere factoren. Een fundering op staal is een veelvoorkomende keuze, vooral in regio's met een stabiele ondergrond. Deze methode is economisch aantrekkelijk en eenvoudig uit te voeren, maar vereist wel een voldoende draagkrachtige grondlaag. In gevallen waarin de ondergrond niet geschikt is, wordt vaak gekozen voor een paalfundering.

Hoewel de term “metalen funderings-netten” niet expliciet in de bronnen voorkomt, is het mogelijk dat men deze associëert met gewapende funderingen, zoals plaatfunderingen of strokenfunderingen met stalen armen. Deze metalen ondersteuning is essentieel voor de stabiliteit en duurzaamheid van de fundering, vooral in zwaardere bouwwerken.

Voor wie een fundering wil kiezen of herbeoordelen, is het belangrijk om rekening te houden met de draagkracht van de ondergrond, de grondwaterstand, het inklinkingsrisico en eventuele grondverbetering. Door deze factoren te begrijpen en te analyseren, kan men een duurzame, betrouwbare en kostenefficiënte funderingsoplossing kiezen die aansluit bij de eisen van het bouwproject.

Bronnen

1. Staalfundering: betrouwbaar of niet?
2. Bouwen en funderingen
3. Stalen fundering van een huis
4. Kennisbank funderingen