Funderingen van woningen uit de jaren 20: Kenmerken, problemen en herstelmethoden

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Woningen gebouwd in de jaren 20 van de twintigste eeuw behoren tot een specifieke bouwperiode waarin zowel kwaliteitsvolle als snel opgeleverde woningen zijn gerealiseerd. Deze huizen zijn vaak karakteristiek vanwege hun bouwstijl, materiaalgebruik en ligging, en vormen een gewilde optie op de woningmarkt. Toch is het van essentieel belang om bij de aankoop of renovatie van zo’n woning aandacht te besteden aan de fundering. Funderingsproblemen kunnen namelijk leiden tot schade aan het bouwsel en verhogen de kosten van onderhoud en herstel.

In dit artikel wordt ingegaan op de kenmerken van funderingen in woningen uit de jaren 20, de typische problemen die zich hierbij voordoen, en mogelijke oplossingen voor funderingsherstel. De focus ligt op de bouwmethoden van die tijd, de invloed van veranderende bodem- en klimaatomstandigheden, en de moderne technieken die tegenwoordig worden toegepast bij funderingsherstel.

Kenmerken van funderingen in woningen uit de jaren 20

De bouwperiode van de jaren 20 in Nederland kent een specifieke bouwstijl en constructieve benadering. In deze tijd was er een groot tekort aan woonruimte, wat leidde tot snelle bouwprojecten in zogenaamde stadsuitbreidingswijken. Deze snelheid en het drukke bouwtempo hadden invloed op de keuze van bouwmaterialen en funderingsmethoden.

Drie typen funderingen

Er zijn drie belangrijke funderingsmethoden die in de jaren 20 veelvuldig werden toegepast, afhankelijk van de ondergrond en de bouwtechnologie van die tijd:

Paalfunderingen: Deze bestaan uit houten of ijzeren palen die diep in de ondergrond worden gedreven. Ze werden vaak gebruikt in zachte bodems of bij waterkeringen, zoals in steden als Rotterdam en Amsterdam. In die tijd was het niet gebruikelijk om uitgebreid bodemonderzoek uit te voeren, zodat de diepte en het aantal palen vaak op gevoel werden bepaald.
Bodemfunderingen: Deze zijn vaste betonnen constructies die de lading van het huis direct op de bodem dragen. Ze werden meestal gebruikt in stabiele bodems.
Lagere funderingen: In de jaren 20 was het niet verplicht om diepe funderingen aan te leggen. Veel huizen werden daarom op een relatief laag niveau gefundeerd, wat problemen kan veroorzaken bij droogte of bodemdaling.

Een kenmerkend aspect van deze funderingsmethoden is dat ze niet altijd voldoen aan huidige bouwstandaarden. Bijvoorbeeld: paalfunderingen uit die tijd zijn vaak uit hout of ijzer vervaardigd, en deze materialen zijn kwetsbaar voor biologische aantasting, roest en vocht. Daarnaast zijn er geen gedetailleerde berekeningen gemaakt bij de aanleg, zoals dat tegenwoordig wel het geval is. Dit betekent dat de fundering niet altijd in staat is om de huidige belastingen van het bouwsel te dragen.

Problemen en risico’s

Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren. De meest voorkomende symptomen zijn:

Scheuren in muren of plafonds
Verzakking van vloeren of wanden
Vermindering van de stijfheid van het bouwsel
Vocht en vochtdoorslag
Hoge energiekosten door slechte isolatie en ventilatie

Bij huizen met houten paalfunderingen is de kans op schade groter, vooral bij verhoogde bodemdaling of droogte. Hout is kwetsbaar voor biologische aantasting, zoals schimmel en insekten, en roestvorming bij ijzeren palen. In combinatie met het oude bouwjaar (vóór 1920) is het risico op funderingsproblemen aanzienlijk.

Bij woningen gebouwd vóór 1920 is de funderingsconstructie vaak verder verouderd. Veel van deze huizen bevatten ingemetselde stalen lateibalken en andere constructieonderdelen die nu vaak zijn aangetast door corrosie of slijtage. Dit kan leiden tot problemen met het metselwerk, zoals scheuren en vochtdoorslag, die niet alleen schadelijk zijn voor de structuur van het huis, maar ook visueel duidelijk zichtbaar zijn.

Invloed van klimaatverandering

De klimaatverandering heeft ook een impact op funderingsproblemen. Droogte en bodemdaling verergen bestaande funderingsproblemen. Bijvoorbeeld: in steden met een hoge bouwdruk, zoals Amsterdam of Rotterdam, is het risico op verzakkingen groter. Huiseigenaren in risicogebieden moeten extra op hun fundering letten, omdat droogte en veranderende bodemomstandigheden schade kunnen veroorzaken.

Onderhoud en renovatie van funderingen

Woningen uit de jaren 20 vereisen regelmatig onderhoud om funderingsproblemen te voorkomen. Bij renovatie of uitbreiding is het essentieel om te controleren op eventuele schade of verzwakkingen in de fundering. Hierbij kunnen meerdere technieken worden ingezet, afhankelijk van de mate van schade en de type fundering.

Inspectie en diagnose

De eerste stap bij funderingsherstel is een grondige inspectie. Hierbij wordt onderzocht of er scheuren zijn in muren of vloeren, of dat er sprake is van verzakkingen. Ook wordt gekeken naar de aanwezigheid van vocht of roet. Een ondergronds onderzoek kan helpen om de funderingsconstructie beter te begrijpen, bijvoorbeeld door middel van sonderingen of geofysische metingen.

Funderingshersteltechnieken

Er zijn verschillende technieken om funderingen van woningen uit de jaren 20 te herstellen of te versterken. De keuze van techniek hangt af van het type fundering, de mate van schade en de huidige belasting van het bouwsel.

Versterking van paalfunderingen: Bij houten of ijzeren palen kan een versterking gebeuren door nieuwe palen aan te brengen of de bestaande palen met moderne materialen te omhullen. Bijvoorbeeld: het aanbrengen van betonnen mantels om de palen te beschermen tegen vocht en biologische aantasting.
Bodemversterking: In gevallen waarbij de bodem instabiel is of is verlaagd, kan de bodem worden versterkt door middel van het injecteren van speciale mortels of het aanbrengen van stabiliserende materialen.
Nieuwe fundering aanleggen: In ernstige gevallen waarbij de fundering niet meer functioneert, is het nodig om een volledig nieuwe fundering aan te leggen. Dit is een ingrijpende maatregel, maar vaak noodzakelijk om de structuur van het huis te behouden.
Verzakkingen corrigeren: Wanneer een deel van de fundering is verzakt, kan dit worden gecorrigeerd door het toepassen van grondversterking of het aanbrengen van nieuwe palen onder het verzakte deel.

Een voorbeeld van funderingsherstel in de praktijk is het project op Zandweg 94 in Wormer. Hier was een jaren 20 woning gecombineerd met een houten paalfundering. Na bijna 100 jaar was de fundering niet meer in staat om het gewicht van het huis te dragen. Het heibedrijf De Coogh was verantwoordelijk voor het herstellen van de fundering met moderne technieken. Ondanks dat er in de jaren 20 geen geo-bodemonderzoek of bouwkundige berekeningen zijn uitgevoerd, heeft het gevoel van de bouwers het 100 jaar volgehouden. Nu is het tijd om de fundering aan te passen aan de huidige eisen.

Onderhoudsstrategieën

Naast herstelmaatregelen is het belangrijk om een onderhoudsstrategie op te stellen. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit:

Regelmatige inspecties van de fundering
Controle op vochtaanwezigheid en scheuren
Uitvoeren van kleine herstelmaatregelen zodra problemen zich voordoen

Onderhoud kan helpen om grotere problemen te voorkomen en de levensduur van de fundering te verlengen.

Kenmerken van jaren 30 woningen

Jaren 30 woningen zijn vaak als voorbeeld genomen voor hun kwaliteit en duurzaamheid. Ze zijn vaak goed gebouwd met moderne materialen en technologie. Toch zijn deze woningen ook niet vrij van onderhoudsproblemen. Veel huizen uit deze periode zijn slecht geïsoleerd en hebben een indeling die niet past bij de huidige woningbehoeften.

De fundering is hierin een essentieel element, aangezien deze de stabiliteit van het gehele bouwsel bepaalt. Deze huizen zijn vaak gebouwd met een zorgvuldige aandacht voor details, zoals glas-in-lood, lambrisering en stucplafonds. Het interieur is sfeervol en karakteristiek, maar vraagt wel regelmatig onderhoud.

De ligging dicht bij het stadscentrum, in groene omgevingen of tuindorpen, maakt deze huizen bijzonder gewild. Toch zijn de funderingsproblemen in deze huizen niet automatisch minder dan in huizen vóór 1920. Het is daarom verstandig om hier extra op te letten bij aankoop of renovatie.

Conclusie

Funderingen van woningen uit de jaren 20 en 30 spelen een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van het huis. De bouwmethoden en materialen die destijds werden gebruikt, kunnen vandaag de dag leiden tot funderingsproblemen, vooral in risicogebieden of bij veranderende bodemomstandigheden. Het herkennen van deze problemen is essentieel voor het voorkomen van schade of het beheersen van bestaande schade.

Bij de aankoop van een woning uit deze periode is het aan te raden om een gedetailleerde inspectie van de fundering te laten uitvoeren. Bij renovatie of uitbreiding is het essentieel om eventuele schade of verzwakkingen in de fundering te herstellen, zodat de structuur van het huis wordt behouden. Moderne funderingshersteltechnieken bieden goede oplossingen voor oudere funderingsconstructies en kunnen helpen om de levensduur van het bouwsel te verlengen.

Bronnen

woning
jaar