Nieuwe bakstenen gevel: funderingsdetails en bouwkundige oplossingen

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Bij de bouw of renovatie van een woning met een nieuwe bakstenen gevel is de fundering een onmisbaar onderdeel van het totale bouwkundige systeem. Niet alleen bepaalt de fundering de stabiliteit van het gebouw, maar ook de manier waarop het metselwerk op deze fundering aansluit speelt een cruciale rol in het voorkomen van vochtproblemen, koudebruggen en thermische onbalans. Deze artikelen richt zich op de essentiële details en bouwkundige oplossingen voor de aansluiting van een bakstenen gevel op de fundering, inclusief aanbevelingen voor materialen, technieken en praktische uitvoering.

De rol van de fundering bij een bakstenen gevel

Een gebouw wordt vanuit de fundering opgebouwd. Dit betekent dat de kwaliteit van de fundering direct invloed heeft op de duurzaamheid en prestaties van de bovenliggende constructie. Bij een bakstenen gevel is de aansluiting met de fundering van groot belang, omdat het metselwerk niet alleen functioneel is, maar ook blootstaat aan externe invloeden zoals regen, wind en grondwater.

Aandachtspunten bij de funderingsaansluiting

De CUR-aanbeveling 93-2 "Detailleren met baksteen" bevat uitgebreide richtlijnen voor de detaillering van metselwerk op fundering. Deze richtlijnen zijn ontwikkeld om problemen zoals vochtindringing, dampvorming en koudebruggen te voorkomen. Onder andere worden de volgende aandachtspunten genoemd:

Voorkomen van vochtindringing: Het metselwerk moet zo worden afgewerkt en afgelast dat grondwater en regenwater niet in de buitenwand kunnen dringen. Dit is van essentieel belang om het thermisch isolatiemateriaal niet aan te vochten.
Koudebrugonderbreking: Een correct uitgevoerde koudebrugonderbreking voorkomt condensatie aan de binnenzijde van de gevel. Dit kan worden bereikt door een bredere of diepere spouw of het gebruik van isolerende materialen.
Waterkerende afdekking: De gevel moet voorzien zijn van een waterkerende muurafdekking, zoals een dampremmend laagstelsel of een ventilatieve luchtspouw.
Dakoverstek en goot: Het dakoverstek moet zorgvuldig worden uitgevoerd om regenwater effectief af te leiden. De goot moet zich buiten het muurvlak bevinden om waterindringing te voorkomen.
Ventilerende luchtspouw: Een luchtspouw die goed is geventileerd zorgt voor een natuurlijke ventilatie en voorkomt het opstapelen van vocht en schimmel.
Dilatatievoegen: In het metselwerk moeten dilatatievoegen worden aangebracht om thermische en hygroscopische expansies en contracties op te vangen.

Deze aandachtspunten zijn gebaseerd op best practice richtlijnen en worden vaak gebruikt in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Het is belangrijk dat deze details in de bouwtekeningen worden verwerkt en tijdens de uitvoering nauwkeurig worden nageleefd.

Bouwkundige oplossingen voor funderingsdetails

Bij de constructie van een bakstenen gevel moet de fundering zorgvuldig worden gedetailleerd. Dit is niet alleen vanwege de structurale belastingen, maar ook vanwege de interactie tussen fundering en metselwerk. De aansluiting moet zowel mechanisch als chemisch stabiel zijn om schade aan het metselwerk te voorkomen.

Technische uitvoering van de aansluiting

Een veelgebruikte methode is het aanbrengen van een funderingsbalk of funderingsplaat, waarop het metselwerk gemetseld kan worden. Deze constructieve onderbouwing zorgt voor een vlakke en stabiele basis en voorkomt eventuele scheuren in het metselwerk door ongelijke neerslag van de fundering.

Bij de aansluiting van het metselwerk op de fundering worden ook andere bouwkundige maatregelen genomen, zoals:

Afdichting: Horizontale en verticale afdichting is essentieel om vochtindringing te voorkomen. In praktijkvoorbeelden wordt vaak gebruikgemaakt van een dubbele waterkering, waarbij een primaire afdichting wordt ondersteund door een secundaire.
Isolatie: Isolatie wordt vaak verwerkt in de metselblokken of in de funderingsbalk. Het gebruik van isolerende materialen zoals cellenbeton kan bijdragen aan een betere thermische prestatie van de fundering.
Ventilatie: De luchtspouw moet zorgvuldig worden uitgevoerd, zodat een voldoende ventilatie wordt gegarandeerd. Dit voorkomt condensatie en schimmelvorming.

In de praktijk wordt aandacht besteed aan zowel de technische uitvoering als de esthetica van de aansluiting. Bijvoorbeeld bij het aanleggen van een kozijn op grondpeil dient zorgvuldige afdichting te worden toegepast om vocht en tocht te voorkomen. Ook bij de aansluiting van de gevel op het dak of de scheidingswanden dient rekening te worden gehouden met de thermische en hygroscopische eigenschappen van het metselwerk.

Herstelmaatregelen bij bestaande funderingen

In gevallen waarin de bestaande fundering in kritieke toestand verkeert, kunnen er herstelmaatregelen worden genomen. Een veelgebruikte methode is het verbreden van de zool van de fundering, waarbij een nieuwe fundering wordt aangelegd rond de bestaande structuur. Deze techniek kan worden toegepast wanneer scheuren of instabiliteit zijn ontstaan in de oorspronkelijke fundering, bijvoorbeeld vanwege veranderde grondomstandigheden of ouderdom.

Het herstelproces verloopt in meerdere stappen:

Grafgracht aanleggen en reiniging: Een gracht wordt aangelegd rond het gebouw. De oude fundering wordt grondig gereinigd van vuil en losse materialen.
Installatie van steunen: Bevestigingssteunen, gemaakt van gewapende betonblokken of palen, worden onder de fundering geplaatst.
Uitgravingen en wapening: Er worden uitgravingen gemaakt onder de zool van de fundering. Vervolgens wordt wapening aangebracht en mortel gestort.
Uitharden en afwerken: Na het uitsturen van het beton wordt de grond opnieuw opgevuld en verdicht in de resterende holtes.

Bij de uitvoering van deze herstelmaatregelen dient er voorzichtig te worden omgegaan met het bestaande metselwerk, om verdere schade te voorkomen. In gevallen van scheuren in het metselwerk wordt vaak aanbevolen om wiggen en vijzels te vermijden, omdat deze technieken bij minimale vervorming kunnen leiden tot verdere scheuren. In dergelijke gevallen wordt een verbreding van de zool of het plaatsen van palen aanbevolen.

Materialen en technieken voor funderingsdetails

Het keuze van materialen en technieken voor funderingsdetails hangt af van de belastingen, de grondomstandigheden en de gewenste thermische en hygroscopische eigenschappen. In de praktijk worden verschillende materialen gebruikt, zoals gewapend beton, cellenbeton en isolatiematerialen.

Gewapend beton

Gewapend beton is een veelgebruikte keuze voor funderingsbalken en funderingsplaten. Het biedt een hoge druk- en treksterkte en is geschikt voor zowel zware belastingen als complexe constructies. Bij het gebruik van gewapend beton dient er aandacht te worden besteed aan de afdichting en isolatie, zodat vochtindringing wordt voorkomen.

Cellenbeton

Cellenbeton is een lichter materiaal dat vaak wordt gebruikt in combinatie met isolatiematerialen. Het heeft een goede thermische isolatie en is geschikt voor funderingsdetails waarbij de thermische prestaties belangrijk zijn. Cellenbeton wordt vaak gebruikt in de funderingsbalk of in de zool van de fundering.

Isolatiematerialen

Isolatiematerialen zoals EPS (expander polystyreen), XPS (expander polystyreen) of PUR (polyurethaan) worden vaak gebruikt in combinatie met funderingsdetails. Deze materialen bieden een hoge thermische isolatie en voorkomen koudebruggen. Het is belangrijk dat deze materialen goed worden afgelast en afgewerkt, zodat vochtindringing wordt voorkomen.

Detailtekeningen

Bij het ontwerp en de uitvoering van funderingsdetails is het gebruik van gedetailleerde tekeningen essentieel. Deze tekeningen bevatten informatie over de aansluiting van het metselwerk op de fundering, de afdichting, de isolatie en de ventilatie. Het Isoblok bouwsysteem biedt bijvoorbeeld gedetailleerde tekeningen voor funderingsdetails die zijn afgestemd op het gebruik van 400 mm blokken. Deze tekeningen zijn ook beschikbaar voor kleinere blokken, met aangepaste maten.

Samenwerking met aannemers en bouwonderdelen

Bij de uitvoering van funderingsdetails is het belangrijk dat er een goede samenwerking is tussen architecten, aannemers en bouwonderdelen. De aannemer moet ervaren zijn in het uitvoeren van funderingsdetails en moet rekening houden met de bouwkundige eisen van het metselwerk. Bijvoorbeeld bij het herstel van een instabiele fundering of onvoldoende dragend vermogen van het gevelmetselwerk, is het belangrijk dat de aannemer ervaren is in het uitvoeren van herstelmaatregelen zoals het plaatsen van palen of het verbreden van de zool.

Thor Logical ondersteunt bijvoorbeeld bij metselwerk, funderingsherstel en verbouwingen. In praktijkvoorbeelden is te zien dat het gebruik van moderne technieken zoals betonpalen en constructieve vloeren kan leiden tot een stabiele fundering en een succesvolle herstelmaatregel.

Conclusie

De aansluiting van een nieuwe bakstenen gevel op de fundering is een complexe bouwkundige taak die zorgvuldig moet worden gedetailleerd en uitgevoerd. Het is essentieel dat aandacht wordt besteed aan vochtindringing, afdichting, isolatie, ventilatie en koudebruggen. De gebruikte materialen en technieken moeten afgestemd zijn op de belastingen, de grondomstandigheden en de thermische eisen. Door gebruik te maken van gedetailleerde tekeningen en ervaren aannemers kan een stabiele en duurzame fundering worden gerealiseerd, die goed aansluit op het metselwerk van de gevel.

Zowel in nieuwbouwprojecten als renovatieprojecten is het belangrijk dat de funderingsdetails goed worden gedetailleerd en uitgevoerd. Dit zorgt niet alleen voor een stabiele constructie, maar ook voor een duurzame en energie-efficiënte woning.