Opbouw van opgaand metselwerk bij fundering: Technieken, materialen en aandachtspunten

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Het opbouwen van opgaand metselwerk bij fundering is een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Deze constructieve methode zorgt ervoor dat de belasting van het opstaande gebouw op een stabiele manier over de fundering wordt verdeeld. Het opgaand metselwerk fungeert als een brug tussen de funderingsconstructie (meestal ondergronds) en het bovenliggende metselwerk. In dit artikel bespreken we de technieken, materialen en belangrijke aandachtspunten bij het uitvoeren van opgaand metselwerk bij fundering. Daarnaast geven we een overzicht van de typische constructieve oplossingen, mogelijke problemen en herstelopties voor woningeigenaren en bouwprofessionals.

Wat is opgaand metselwerk?

Opgaand metselwerk bij fundering verwijst naar het metselen van steen of kalkzandsteen boven de funderingsconstructie, meestal tussen de funderingsbalk of -plaat en de bovenliggende muren. Dit metselwerk zorgt ervoor dat de belasting van het opstaande metselwerk wordt overgedragen naar de fundering en gelijkmatig wordt verspreid. Het is een traditionele methode die al decennia in Nederland wordt gebruikt, vooral in historische woningen en gebouwen.

Het opgaand metselwerk wordt vaak uitgevoerd in kalkzandsteen of betonsteen, afhankelijk van de belasting en de grondsoort. In de loop van de jaren is deze methode iets minder populair geworden vanwege de groeiende toepassing van betonconstructies, maar het wordt nog steeds toegepast in situaties waar het betonstorten niet haalbaar of efficiënt is.

Kenmerken van opgaand metselwerk

Laag opbouw: Het opgaand metselwerk bestaat meestal uit een aantal lagen (meestal 2 of meer) kalkzand- of betonstenen.
Verspringen: De stenen worden aan beide zijden met ongeveer een kwart steen versprongen om schuifspanningen in het metselwerk te verminderen en de stabiliteit te vergroten.
Materiaalkeuze: Traditioneel wordt baksteen gebruikt, maar tegenwoordig wordt vaak kalkzandsteen of betonsteen toegepast vanwege de betere druksterkte en eenvoudiger uitvoering.
Belastingverdeling: Het opgaand metselwerk zorgt ervoor dat de belasting van het opstaande metselwerk over een groter oppervlak wordt verdeeld, zodat de fundering niet overbelast raakt.

Uitvoering van opgaand metselwerk bij fundering

De uitvoering van opgaand metselwerk bij fundering vereist zorgvuldige voorbereiding en aandacht voor technische details. Een goed uitgevoerde constructie zorgt voor de stabiliteit van het gebouw en vermindert het risico op verzakkingen, scheuren of vochtproblemen.

Voorbereiding en planningsstappen

Analyse van de belasting: Het is belangrijk om de belasting van het opstaande metselwerk te bepalen, zodat de breedte en hoogte van het opgaand metselwerk kunnen worden vastgesteld.
Grondanalyse: De grondsoort en de toelaatbare gronddruk moeten worden bepaald om de juiste afmetingen van de fundering en het opgaand metselwerk te bepalen.
Materialen selecteren: Kies voor kalkzandsteen of betonsteen, afhankelijk van de belasting en de grondsoort.
Maatvoering uitzetten: Voor het metselen worden maatvoeringen uitgezet met behulp van profielen, zodat het metselwerk op de juiste hoogte en breedte wordt uitgevoerd.

Technische uitvoering

Verspringen van stenen: De stenen worden aan beide zijden met ongeveer ¼ steen versprongen. Dit zorgt voor een betere belastingverdeling en vermindert schuifspanningen in het metselwerk.
Mortel en koppeling: Het gebruik van de juiste mortel is essentieel voor de stabiliteit van het metselwerk. De mortel moet voldoende bindmiddel bevatten en goed afgewerkt zijn.
Lagen en hoogte: Het opgaand metselwerk bestaat meestal uit 2 of meerdere lagen, afhankelijk van de hoogteverschil tussen de funderingsbalk of -plaat en de bovenliggende muren.
Voegwerken: De voegwerken moeten goed afgewerkt zijn om water- en vochtinslag te voorkomen. In ondergrondse situaties is vochtbestendige mortel of teerlaag aan te raden.

Belangrijke technische aandachtspunten

Belastingverdeling: Zorg ervoor dat het opgaand metselwerk voldoende breed is om de belasting van het opstaande metselwerk gelijkmatig te verdelen.
Stabiliteit: De constructie moet voldoende stevig zijn om schuifspanningen en eventuele verzakkingen te voorkomen.
Vochtbescherming: In ondergrondse situaties is vochtbescherming essentieel om vochtinslag en eventuele schade te voorkomen.
Kwaliteit van materialen: Gebruik alleen kwaliteitsmaterialen zoals kalkzandsteen of betonsteen om de levensduur en veiligheid van de fundering te waarborgen.

Materialen voor opgaand metselwerk bij fundering

De keuze van materialen bij opgaand metselwerk bij fundering is van grote invloed op de stabiliteit, duurzaamheid en functionele prestaties van de fundering. Traditioneel werd baksteen gebruikt, maar tegenwoordig worden kalkzandsteen en betonsteen vaker toegepast vanwege hun betere eigenschappen.

Kalkzandsteen

Kalkzandsteen is een veelgebruikte keuze voor opgaand metselwerk bij fundering. Deze stenen worden gemaakt van zand, kalk en water en worden in een kalksteenfabriek geprepareerd. Ze hebben een hoge druksterkte en zijn geschikt voor zowel schoonwerk als vuilwerk.

Voordelen van kalkzandsteen: - Goede druksterkte - Goede vochtwerendheid - Eenvoudig te verwerken - Betere stabiliteit dan baksteen

Nadelen van kalkzandsteen: - Hoogere kosten dan baksteen - Minder geschikt voor zware belastingen

Betonsteen

Betonsteen is een andere veelgebruikte keuze voor opgaand metselwerk bij fundering. Deze stenen zijn gemaakt van cement, zand en grind en hebben een hoge druksterkte. Ze zijn geschikt voor zowel schoonwerk als vuilwerk en worden vaak gebruikt in commerciële en industriële projecten.

Voordelen van betonsteen: - Hoge druksterkte - Goede vochtwerendheid - Goed geschikt voor zware belastingen - Eenvoudig te verwerken

Nadelen van betonsteen: - Minder esthetisch dan baksteen - Hoogere kosten dan baksteen

Baksteen

Baksteen is een traditionele keuze voor opgaand metselwerk bij fundering. Deze stenen worden gemaakt van leem en water en worden in een oven gebakken. Ze zijn geschikt voor zowel schoonwerk als vuilwerk en worden vaak gebruikt in historische woningen.

Voordelen van baksteen: - Goede esthetiek - Goede vochtwerendheid - Goed geschikt voor zware belastingen

Nadelen van baksteen: - Lagere druksterkte dan kalkzand- of betonsteen - Moeilijker te verwerken - Hoogere kosten dan kalkzandsteen

Problemen en oplossingen bij opgaand metselwerk bij fundering

Hoewel opgaand metselwerk bij fundering een bewezen methode is, kunnen er verschillende problemen optreden. Deze problemen kunnen gerelateerd zijn aan de uitvoering, materialen of de grondcondities. Het is belangrijk om deze problemen tijdig te herkennen en op te lossen om schade aan het gebouw te voorkomen.

Veelvoorkomende problemen

Scheuren in het metselwerk: Scheuren kunnen ontstaan door onjuiste uitvoering, gebruik van minderwaardige materialen of verkeerde belastingverdeling.
Verzakkingen: Verzakkingen kunnen optreden als de fundering niet voldoende breed is of als de grond niet voldoende stevig is.
Vochtproblemen: Vochtinslag kan optreden in ondergrondse situaties als er geen voldoende vochtbescherming is aangebracht.
Onvoldoende stabiliteit: Onvoldoende stabiliteit kan leiden tot schuifspanningen en eventuele schade aan het opstaande metselwerk.

Oplossingen en herstelopties

Professionele inspectie: Als problemen zich voordoen, is het aan te raden om een ervaren bouwbedrijf of fundering specialist in te schakelen om een inspectie te laten uitvoeren. Een professionele inspectie kan helpen bij het identificeren van mogelijke problemen en het opstellen van een plan voor herstel of aanvullend onderhoud.
Herstel of versterking: Oudere funderingen kunnen vaak worden hersteld of versterkt. Dit kan gedaan worden door het aanleggen van een extra laag metselwerk of het gebruik van moderne technieken om de stabiliteit te verbeteren.
Voegtimmeren: Scheuren in het metselwerk kunnen worden hersteld door voegtimmeren of het aanbrengen van een nieuwe laag mortel.
Vochtbescherming: In ondergrondse situaties is het aan te raden om vochtbescherming toe te passen, zoals vochtwerende cement of een teerlaag.

Aandachtspunten voor woningeigenaren en bouwprofessionals

Aandachtspunten voor woningeigenaren

Controle op kwaliteit: Zorg ervoor dat het opgaand metselwerk van hoge kwaliteit is uitgevoerd. Controleer of de stenen goed versprongen zijn, de mortel goed afgewerkt is en de voegwerken correct zijn uitgevoerd.
Inhuren van ervaren specialisten: Het is aan te raden om een ervaren bouwbedrijf of fundering specialist in te schakelen om de fundering van hoge kwaliteit te garanderen.
Regelmatig onderhoud: Regelmatig onderhoud van de fundering is essentieel om schade te voorkomen. Controleer regelmatig op scheuren, vochtproblemen en eventuele verzakkingen.
Bouwvoorschrachten: Zorg ervoor dat de fundering aan de lokale bouwvoorschrachten voldoet. Dit is essentieel voor de veiligheid en levensduur van het gebouw.

Aandachtspunten voor bouwprofessionals

Materialen selecteren: Kies voor kwaliteitsmaterialen zoals kalkzand- of betonstenen om de levensduur en veiligheid van de fundering te waarborgen.
Technische details: Zorg ervoor dat de technische details zoals het verspringen van stenen, de breedte van het opgaand metselwerk en de belastingverdeling correct zijn uitgevoerd.
Vochtbescherming: In ondergrondse situaties is vochtbescherming essentieel. Gebruik vochtwerende cement of een teerlaag om vochtinslag te voorkomen.
Controle en kwaliteitsborging: Voer regelmatig controles uit om ervoor te zorgen dat de fundering van hoge kwaliteit is uitgevoerd en aan alle technische eisen voldoet.

Conclusie

Het opbouwen van opgaand metselwerk bij fundering is een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Deze methode zorgt ervoor dat de belasting van het opstaande metselwerk op een stabiele manier over de fundering wordt verdeeld. Het opgaand metselwerk moet zorgvuldig worden uitgevoerd, met aandacht voor technische details, kwaliteitsmaterialen en vochtbescherming.

Voor woningeigenaren en bouwprofessionals is het belangrijk om aandacht te besteden aan de technische details en het gebruik van kwaliteitsmaterialen bij het uitvoeren van opgaand metselwerk bij fundering. Een goed uitgevoerde constructie zorgt voor de stabiliteit van het gebouw en vermindert het risico op schade. Het is aan te raden om een ervaren bouwbedrijf of fundering specialist in te schakelen om de fundering van hoge kwaliteit te garanderen.