Opbouwen van een Opbouwende Oplossing: De Technieken en Materialen voor Opgaande Funderingen

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een fundering vormt de basis van elk bouwwerk en speelt daarom een essentiële rol in de duurzaamheid en stabiliteit van een gebouw. In Nederland, waar de ondergrond vaak zacht en nat is, is het bouwen van een stevige fundering niet alleen belangrijk — het is absoluut noodzakelijk. Een opgaande fundering is een onderdeel van de fundering die boven het maaiveld uitkomt en ervoor zorgt dat het bouwwerk op de juiste hoogte staat. Deze fundering wordt vaak gebruikt om de begane grondvloer te verhogen boven de funderingsbalken, stroken, poeren of platen.

Traditioneel werd het opgaand funderingswerk uitgevoerd met baksteenmuren, maar tegenwoordig zijn er meer modernere en duurzamere opties beschikbaar. In dit artikel bespreken we de technieken, materialen en aanbevelingen voor het uitvoeren van opgaande funderingen, met een focus op betonblokken, kalkzandsteen en grindbeton. We kijken ook naar de rol van de fundering in het algemene bouwproces en hoe moderne aanpakken en beleidsmaatregelen het funderingsherstel en -beheer in Nederland beïnvloeden.

Wat is een opgaande fundering?

Een opgaande fundering is een deel van het funderingssysteem dat boven het maaiveld uitkomt. Het dient als transitie tussen de ondergrondse fundering en de begane grondvloer van een gebouw. Deze fundering zorgt ervoor dat het bouwwerk op de juiste hoogte staat, wat vooral belangrijk is in gebieden met een hoge grondwaterstand of waar de bodem niet voldoende draagkracht biedt.

In de afgelopen jaren zijn er veranderingen opgetreden in de manier waarop opgaande funderingen worden uitgevoerd. In de verre geschiedenis was het gebruikelijk om dit deel van de fundering te metselen in baksteen. Tegenwoordig worden er moderne materialen en technieken ingezet, zoals kalkzandsteen of grindbeton, die efficiënter en duurzamer zijn.

Doel van een opgaande fundering

Het hoofddoel van een opgaande fundering is het overbruggen van het hoogteverschil tussen de funderingsbalken of -platen en de begane grondvloer. Dit zorgt voor een stabiele basis waarop het bouwwerk kan rusten en voorkomt dat het gebouw in de grond verzakt. Daarnaast helpt een goed ontworpen opgaande fundering bij het beheersen van de grondwaterstand en zorgt het voor een goede afwatering, wat essentieel is in natte of zachte bodems.

In gebieden met een zachte bodem, zoals de veenprovincies, is het gebruik van opgaande funderingen vaak noodzakelijk om het bouwwerk te stabiliseren. Hier wordt vaak gebruikgemaakt van paalfunderingen of strokenfunderingen die in combinatie met opgaand werk worden toegepast.

Materialen voor opgaande funderingen

Kalkzandsteen

Kalkzandsteen is een traditioneel materiaal dat vaak wordt gebruikt voor opgaande funderingen. Het is een duurzaam en duurzaam materiaal dat goed bestand is tegen vocht en bodemveranderingen. Kalkzandsteen wordt gemaakt van zand, kalk en water, en heeft een hoge druksterkte, waardoor het geschikt is voor zowel schoonwerk als vuilwerk.

Een voordeel van kalkzandsteen is dat het makkelijk te bewerken is, wat het geschikt maakt voor het uitvoeren van metselwerk en lijmen. Daarnaast is het een natuurproduct, wat het een duurzamere keuze maakt in vergelijking met kunststoffen of betonproducten. Kalkzandsteen is echter iets duurder dan grindbeton of betonblokken, wat een nadeel kan zijn bij budgetbeperkte projecten.

Grindbeton

Grindbeton is een alternatief voor kalkzandsteen en wordt steeds vaker gebruikt bij opgaande funderingen. Het is gemaakt van grind, zand, cement en water en heeft een hoge druksterkte. De BIA grindbeton stenen en betonblokken zijn bijvoorbeeld ontworpen voor zowel schoonwerk als vuilwerk en hebben een druksterkte van 20 N/mm². Dit maakt ze geschikt voor gebruik in dragende en niet-dragende muren, funderingen en kelders.

Een voordeel van grindbeton is dat het goedkooper is dan kalkzandsteen, waardoor het een aantrekkelijke keuze is voor bouwers met een beperkt budget. Het is ook makkelijker te verkrijgen en heeft een uniforme structuur, wat het geschikt maakt voor automatische productieprocessen. Grindbeton is echter iets zwaarder dan kalkzandsteen, wat het lastiger kan maken om met te werken.

Betonblokken

Betonblokken zijn een veelvoorkomend materiaal voor funderingen en worden vaak gebruikt in combinatie met grindbeton. Ze zijn gemaakt van cement, zand en grind en hebben een hoge druksterkte. Betonblokken zijn geschikt voor het uitvoeren van metselwerk en lijmen en kunnen zowel voor schoonwerk als vuilwerk worden gebruikt.

Een voordeel van betonblokken is dat ze makkelijk te bewerken zijn en goed bestand zijn tegen vocht en bodemveranderingen. Ze zijn ook goedkoop in vergelijking met kalkzandsteen en grindbeton, wat ze een aantrekkelijke keuze maakt voor bouwers. Betonblokken zijn echter iets zwaarder dan grindbeton, wat het lastiger kan maken om met te werken.

Technieken voor het uitvoeren van opgaande funderingen

Metselwerk

Metselwerk is een traditionele techniek voor het uitvoeren van opgaande funderingen. Hierbij worden stenen of blokken met mortel op elkaar gelegd om een stevige muur te vormen. Metselwerk is geschikt voor zowel kalkzandsteen als grindbeton en kan zowel handmatig als met behulp van machines worden uitgevoerd.

Een voordeel van metselwerk is dat het een stevige en duurzame fundering oplevert die goed bestand is tegen vocht en bodemveranderingen. Daarnaast is het een goedkope techniek die geschikt is voor zowel kleine als grote projecten. Een nadeel van metselwerk is dat het tijdrovend kan zijn en dat het vereist dat de metselaar ervaring heeft met het uitvoeren van funderingswerk.

Lijmen

Lijmen is een alternatief voor metselwerk en wordt steeds vaker gebruikt bij het uitvoeren van opgaande funderingen. Hierbij worden stenen of blokken met een speciaal lijm mengsel op elkaar gelegd. Lijmen is geschikt voor zowel kalkzandsteen als grindbeton en kan zowel handmatig als met behulp van machines worden uitgevoerd.

Een voordeel van lijmen is dat het sneller is dan metselwerk en dat het minder vuil veroorzaakt. Daarnaast is het een efficiëntere techniek die geschikt is voor zowel kleine als grote projecten. Een nadeel van lijmen is dat het vereist dat de stenen of blokken goed worden voorbereid en dat het vereist dat de lijm goed wordt aangebracht om een stevige verbinding te vormen.

Profielen

Profielen worden vaak gebruikt bij het uitvoeren van opgaande funderingen. Hierbij worden profielen aangebracht om de maatvoering van het metselwerk of lijmwerk te bepalen. Profielen zijn geschikt voor zowel kalkzandsteen als grindbeton en kunnen zowel handmatig als met behulp van machines worden uitgevoerd.

Een voordeel van profielen is dat ze helpen bij het bepalen van de maatvoering van het metselwerk of lijmwerk, wat ervoor zorgt dat het bouwwerk op de juiste hoogte staat. Daarnaast is het een efficiëntere techniek die geschikt is voor zowel kleine als grote projecten. Een nadeel van profielen is dat het vereist dat de profielen goed worden aangebracht om een stevige verbinding te vormen.

Fundering en ondergrond: keuzes en uitdagingen

Een fundering is meer dan alleen een ondersteuning voor een gebouw. Het is een essentieel onderdeel van de constructie die ervoor zorgt dat het bouwwerk stabiel staat en zich goed gedraagt in de ondergrond. De keuze van het juiste funderingstype hangt af van verschillende factoren, waaronder het gewicht van het gebouw, de bodemgesteldheid en de lokale omstandigheden zoals het grondwaterpeil.

In Nederland, waar de bodem vaak zacht en nat is, is het gebruik van een degelijke fundering essentieel. Hier wordt vaak gebruikgemaakt van paalfunderingen of strokenfunderingen, die in combinatie met opgaand werk worden toegepast. Een paalfundering wordt vaak gebruikt wanneer de directe ondergrond niet genoeg draagkracht heeft. Hierbij worden stevige palen diep de grond in geschroefd, geheid of geboord. Een strokenfundering wordt vaak gebruikt wanneer het bouwwerk veel puntlasten heeft. Hierbij wordt een brede strook gemaakt van gewapend beton onder alle dragende muren van het gebouw.

Een poerenfundering, ook wel pijlerfundering genoemd, is een andere optie die wordt gebruikt wanneer het bouwwerk veel puntlasten heeft. Deze fundering rust op vrij grote blokken van gewapend beton en wordt vaak gebruikt in combinatie met balken van gewapend beton onder de muren van het gebouw. Deze balken geven de belasting van de muren door naar de poeren.

Funderingsproblematiek en nationale aanpak

In de afgelopen jaren is er een groeiende aandacht geweest voor de funderingsproblematiek in Nederland. Veel huiseigenaren en gemeenten hebben te maken met funderingsproblemen die veroorzaakt worden door bodemdaling, grondwaterveranderingen en verouderde bouwmethoden. Om deze problemen aan te pakken, is er een nationale aanpak ontwikkeld die gericht is op het beheersen en oplossen van funderingsproblematiek.

Het Platform Slappe Bodem is een belangrijke speler in deze aanpak en heeft samen met de overheid en andere partijen een strategie ontwikkeld. Deze strategie houdt in dat er preventieve maatregelen worden genomen, financiële ondersteuning wordt verleend en innovatieve oplossingen worden ontwikkeld. De nationale aanpak is gericht op een tienjarige periode en heeft als doel om de funderingsproblematiek in samenwerking met lokale overheden inzichtelijk en beheersbaar te maken.

Een belangrijk onderdeel van deze aanpak is het Fonds Duurzaam Funderingsherstel (FDF), dat financiering biedt aan huiseigenaren die financiële ondersteuning nodig hebben voor funderingsherstel. Het fonds is verbeterd en heeft een landelijke werking, wat ervoor zorgt dat het beter toegankelijk is voor huiseigenaren. Daarnaast is er een Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen gestart, dat dient als centrale kennisinstelling en loket voor kennisvragen.

De nationale aanpak is ook gericht op het ontwikkelen van een gebiedsgerichte aanpak voor zowel stad als land. Deze aanpak houdt in dat er integraal wordt gewerkt aan het oplossen van funderingsproblemen en andere uitdagingen zoals energie, klimaatverandering en waterbeheer. Het kabinet heeft een leeraanpak ontwikkeld voor zes koplopergebieden, waarin ervaring wordt opgedaan met nieuwe methoden en technieken.

Invloed van het beleid op funderingsherstel

Het beleid speelt een belangrijke rol in het funderingsherstel en -beheer. In de afgelopen jaren zijn er verschillende beleidsmaatregelen genomen om de funderingsproblematiek aan te pakken. Deze maatregelen zijn gericht op het verbeteren van de financiering van funderingsherstel, het verplicht stellen van informatie over de staat van de fundering bij transacties van panden en het ontwikkelen van innovatieve aanpakken voor funderingsherstel.

Een voorbeeld van zo’n beleidsmaatregel is het verbeteren van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Hierbij is het fonds uitgebreid en is het landelijk werkend geworden. Dit betekent dat het fonds beter toegankelijk is voor huiseigenaren die financiële ondersteuning nodig hebben. Daarnaast is het fonds onafhankelijk van deelname van gemeenten, wat ervoor zorgt dat het toegankelijker is voor alle huiseigenaren.

Een andere beleidsmaatregel is het verplicht stellen van informatie over de staat van de fundering bij transacties van panden. Dit betekent dat kopers van panden verplicht worden om informatie te verkrijgen over de staat van de fundering voordat ze een aankoop doen. Dit helpt om funderingsproblemen te voorkomen en zorgt ervoor dat kopers goed geïnformeerd zijn over de staat van het pand.

Een derde beleidsmaatregel is het ontwikkelen van innovatieve aanpakken voor funderingsherstel. Deze aanpakken zijn gericht op het vergroten van de snelheid en capaciteit van funderingsherstel. Hierbij wordt gebruikgemaakt van nieuwe technieken en materialen die sneller en efficiënter zijn dan traditionele methoden.

Samenwerking tussen partijen

De aanpak van funderingsproblematiek is een collectieve inspanning die betreft verschillende partijen, zoals gemeenten, waterschappen, provincies, particulieren en de overheid. Deze partijen werken samen om funderingsproblemen op te lossen en te voorkomen.

Gemeenten en waterschappen spelen een belangrijke rol in de aanpak van funderingsproblematiek. Ze zijn verantwoordelijk voor het beheer van de ondergrond en het waterbeheer, wat essentieel is voor het oplossen van funderingsproblemen. Gemeenten en waterschappen worden ook gesteund door de overheid, die financiering en kennis biedt. De overheid helpt bijvoorbeeld met het ontwikkelen van beleidsmaatregelen en het verbeteren van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel.

Particulieren, zoals huiseigenaren en bouwers, spelen ook een belangrijke rol in de aanpak van funderingsproblematiek. Ze zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van funderingswerk en het onderhoud van funderingen. Particulieren worden gesteund door de overheid, gemeenten en waterschappen, die informatie en financiering bieden.

De overheid speelt een centrale rol in de aanpak van funderingsproblematiek. Ze is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van beleidsmaatregelen en het verbeteren van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. De overheid helpt ook bij het coördineren van de aanpak en het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor funderingsproblematiek.

Conclusie

Een opgaande fundering is een essentieel onderdeel van het funderingssysteem van een gebouw. Het zorgt ervoor dat het bouwwerk op de juiste hoogte staat en voorkomt dat het gebouw in de grond verzakt. In de afgelopen jaren zijn er veranderingen opgetreden in de manier waarop opgaande funderingen worden uitgevoerd. Traditioneel werd dit deel van de fundering uitgevoerd met baksteenmuren, maar tegenwoordig worden er moderne materialen en technieken ingezet, zoals kalkzandsteen of grindbeton.

De keuze van het juiste materiaal voor een opgaande fundering hangt af van verschillende factoren, waaronder het gewicht van het gebouw, de bodemgesteldheid en de lokale omstandigheden zoals het grondwaterpeil. Kalkzandsteen en grindbeton zijn beide goede keuzes voor opgaande funderingen, maar hebben elk hun eigen voordelen en nadelen. Kalkzandsteen is duurzaam en makkelijk te bewerken, maar is iets duurder dan grindbeton. Grindbeton is goedkoop en makkelijk te verkrijgen, maar is iets zwaarder dan kalkzandsteen.

De technieken voor het uitvoeren van opgaande funderingen zijn ook belangrijk. Metselwerk is een traditionele techniek die een stevige en duurzame fundering oplevert, maar tijdrovend is. Lijmen is een snellere en efficiëntere techniek die minder vuil veroorzaakt, maar vereist dat de stenen of blokken goed worden voorbereid. Profielen zijn ook nuttig bij het uitvoeren van opgaande funderingen en helpen bij het bepalen van de maatvoering van het metselwerk of lijmwerk.

De nationale aanpak van funderingsproblematiek in Nederland is gericht op het beheersen en oplossen van funderingsproblemen. Deze aanpak is gebaseerd op een tienjarige periode en heeft als doel om funderingsproblematiek in samenwerking met lokale overheden inzichtelijk en beheersbaar te maken. Een belangrijk onderdeel van deze aanpak is het Fonds Duurzaam Funderingsherstel, dat financiering biedt aan huiseigenaren die financiële ondersteuning nodig hebben. Daarnaast is er een Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen gestart, dat dient als centrale kennisinstelling en loket voor kennisvragen.

De samenwerking tussen partijen zoals gemeenten, waterschappen, particulieren en de overheid is essentieel voor het oplossen van funderingsproblematiek. Deze partijen werken samen om funderingsproblemen op te lossen en te voorkomen. De overheid speelt een centrale rol in deze aanpak en is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van beleidsmaatregelen en het verbeteren van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Particulieren, zoals huiseigenaren en bouwers, spelen ook een belangrijke rol in de aanpak en zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van funderingswerk en het onderhoud van funderingen.

In de toekomst is het belangrijk om door te gaan met het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor funderingsproblematiek en het beheersen van funderingsproblemen. Hierbij is het belangrijk om samen te werken met lokale partijen, zoals gemeenten en waterschappen, en om te investeren in nieuwe technieken en materialen die sneller en efficiënter zijn dan traditionele methoden.

Bronnen

opgaande