Optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering: oorzaken, risico’s en aanpak

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Optrekkend vocht is een veel voorkomend probleem in woningen, ook in die met een betonnen fundering. Hoewel beton een hogere dichtheid heeft dan baksteen, blijkt uit meerdere bronnen dat de kwaliteit van het beton in oudere woningen niet altijd voldoende was om vocht volledig te weren. Daardoor kan vocht toch via capillaire werking opstijgen, ook in woningen met betonnen fundamenten. Dit artikel behandelt de oorzaken van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering, de gevolgen voor de constructie, en mogelijke oplossingen. Aan de hand van de beschikbare informatie wordt een overzicht gegeven van de problematiek, met aandacht voor historische en technische achtergronden.

Wat is optrekkend vocht?

Optrekkend vocht is een type vocht dat opstijgt via capillaire werking vanuit de fundering of kruipruimte van een woning. Het vocht trekt zich op door poriën in bouwmaterialen zoals baksteen, beton en metselwerk. Dit proces is vergelijkbaar met het opzuigen van water door een spons. In oudere woningen, en ook in sommige recentere woningen, kan dit vocht zich opbouwen aan de onderzijde van binnen- of buitenmuren, wat kan leiden tot schimmelvorming, losse pleisterlagen, en de opstapeling van zouten in de wanden.

Hoewel optrekkend vocht vaak wordt geassocieerd met woningen met gemetselde funderingen, kan het ook optreden in woningen op betonnen fundamenten. In dergelijke gevallen is de oorzaak vaak te vinden in de kwaliteit van het beton, de aanwezigheid van lekkages in de kruipruimte, of in de omgeving van het huis, zoals een stijgend grondwaterpeil.

Bouwkundige oorzaken van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering

1. Kwaliteit van het beton

Woningen die tussen 1945 en 1955 zijn gebouwd, werden vaak op betonnen funderingen gerealiseerd. Tijdens die periode was de kwaliteit van het gebruikte beton echter vaak niet zo hoog als tegenwoordig. Beton uit die tijd kan na verloop van tijd poreus worden, waardoor het vocht niet volledig wordt tegengehouden. Hierdoor kan optrekkend vocht zich alsnog opbouwen in de fundering, ook al is er geen directe lekkage.

Een betonnen fundering heeft in principe een veel lagere capillaire opstijging dan een fundering van bakstenen. Echter, wanneer de kwaliteit van het beton niet optimaal is, kan vocht toch opstijgen. Dit is vooral het geval bij funderingen waarop verder is gemetseld met bakstenen, aangezien deze wel capillair werken.

2. Onvoldoende waterkering

Een van de meest voorkomende oorzaken van optrekkend vocht is het ontbreken of het beschadigen van een waterkering. Deze waterkering is bedoeld om het grondwater tegen te houden, zodat het niet in de woning kan stijgen. Wanneer deze waterkering niet aanwezig is of beschadigd is, kan vocht vrijelijk via de fundering naar boven stijgen. Dit geldt ook voor woningen met betonnen funderingen, omdat de zool van de fundering zich meestal in vochtige aarde bevindt.

3. Capillaire werking van muren

Bouwmaterialen zoals baksteen en metselwerk zijn poreus, wat betekent dat ze vocht kunnen opnemen. In huizen op betonnen fundering die verder zijn gemetseld met bakstenen, kan vocht vanuit de grond of kruipruimte via de muren naar boven stijgen. Dit is vooral het geval in huizen die zijn gebouwd op een zandbed of in gebieden met een hoge grondwaterstand.

De capillaire werking is een natuurkundig proces dat het vocht omhoog trekt door de poriën van het materiaal. Dit proces is vergelijkbaar met het opzuigen van water door een spons. Zelfs bij een betonnen fundering kan vocht via de bakstenen muren naar boven stijgen, mits er geen waterkering is of de muren poreus zijn geworden door ouderdom.

4. Slechte isolatie

Een andere bouwkundige oorzaak van optrekkend vocht is onvoldoende isolatie van de kruipruimte of vloeren. Wanneer de kruipruimte niet goed geïsoleerd is, kan er een warmte-uitwisseling plaatsvinden tussen de kruipruimte en de bovenliggende ruimtes. Dit kan leiden tot condensatie, die op haar beurt vochtproblemen kan veroorzaken.

Ook bij woningen op betonnen fundering kan onvoldoende isolatie van de vloer of kruipruimte leiden tot vochtproblemen. Dit is vooral het geval in kelders of souterrains, waar het vocht vaak sterker aanwezig is. In dergelijke gevallen kan het vocht zich opbouwen aan de onderzijde van de muren, wat uiteindelijk kan leiden tot schimmelvorming en andere schade.

Omgevingsfactoren die optrekkend vocht veroorzaken

Naast bouwkundige oorzaken kunnen ook omgevingsfactoren een rol spelen in het ontstaan van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering. Deze factoren zijn vaak minder aanpasbaar dan bouwkundige oorzaken, maar kunnen desondanks leiden tot vochtproblemen.

1. Stijgend grondwaterpeil

Een stijgend grondwaterpeil is een belangrijke omgevingsfactor die optrekkend vocht kan verergen. In regio’s waar het grondwaterpeil regelmatig stijgt, kan vocht uit de grond via de fundering en muren naar boven stijgen. Dit is vooral het geval in gebieden met zandgronden, waar het vocht makkelijker kan stijgen.

Het stijgen van het grondwaterpeil kan verschillende oorzaken hebben, zoals extreem veel regen, gemeentelijke maatregelen, nabije bouwactiviteiten of vernieuwde rioolwerken. In dergelijke gevallen is het vaak niet mogelijk om de oorzaak direct aan te pakken, omdat het vochtprobleem te maken heeft met de omgeving van het huis.

2. Zandbed onder het huis

Woningen die zijn gebouwd op een zandbed kunnen ook last hebben van optrekkend vocht, zelfs als het fundament van beton is. Dit komt doordat het zandbed een vochtige ondergrond vormt, waaruit het vocht kan stijgen via de fundering. In dergelijke gevallen is het belangrijk om te controleren of er een waterkering is aangebracht, en of deze nog functioneert.

3. Nabije waterbronnen

In sommige gevallen kan optrekkend vocht ook veroorzaakt worden door nabije waterbronnen, zoals riviervlakken, sloten of grachtwater. Deze waterbronnen kunnen een hogere vochtigheid veroorzaken in de ondergrond, waardoor het grondwaterpeil stijgt. Dit is vooral het geval in natte of vochtige omgevingen.

Symptomen van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering

Hoewel optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering minder algemeen is dan in woningen met gemetselde funderingen, kan het toch optreden. De symptomen van optrekkend vocht zijn vaak vergelijkbaar, ongeacht het type fundering. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende symptomen genoemd.

1. Vochtplekken aan de onderzijde van de muren

Een van de duidelijkste symptomen van optrekkend vocht is de aanwezigheid van vochtplekken aan de onderzijde van de muren. Deze vochtplekken zijn vaak vooral zichtbaar op de begane grond of in souterrains. In huizen op betonnen fundering kan dit vocht zich ook opbouwen aan de onderzijde van de vloer.

2. Schimmelvorming

Een andere veel voorkomende symptoom van optrekkend vocht is schimmelvorming. Schimmel groeit vaak aan de onderzijde van muren of in hoeken, waar het vocht zich ophoopt. In huizen op betonnen fundering kan schimmel ook ontstaan aan de onderzijde van de vloer, vooral in kelders of souterrains.

3. Loslating van stuc- en pleisterwerk

Wanneer optrekkend vocht aanwezig is, kan het stuc- of pleisterwerk van de muren losraken. Dit komt doordat het vocht de bindmiddelen in het stucwerk verzwakt, waardoor het niet meer goed vastzit aan de muur. In huizen op betonnen fundering kan dit ook gebeuren aan de onderzijde van de vloer, vooral als er geen waterkering is aangebracht.

4. Muurzouten

Een andere duidelijke indicator van optrekkend vocht zijn muurzouten. Deze zouten worden door het vocht opgelost en kunnen zich aan de oppervlakte van de muren afzetten. In huizen op betonnen fundering kan dit ook gebeuren aan de onderzijde van de vloer. Muurzouten zijn vaak wit of grijzig van kleur en kunnen ook een zure geur hebben.

Risico’s van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering

Hoewel optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering minder algemeen is dan in woningen met gemetselde funderingen, kan het toch leiden tot een aantal risico’s. Deze risico’s zijn vooral gericht op de structuur van het huis en de gezondheid van de bewoners.

1. Structuurproblemen

Een van de grootste risico’s van optrekkend vocht is het ontstaan van structuurproblemen. In huizen op betonnen fundering kan optrekkend vocht leiden tot het verslechtering van de kwaliteit van de muren of vloeren. Dit is vooral het geval bij huizen waarop verder is gemetseld met bakstenen, aangezien deze wel capillair werken.

In sommige gevallen kan optrekkend vocht ook leiden tot het ontstaan van scheuren in de muren of vloeren. Dit kan het geval zijn als het vocht de bindmiddelen in het beton of metselwerk verzwakt. In ernstige gevallen kan dit leiden tot een verzwakking van de constructie, wat gevaarlijk kan zijn voor de structuur van het huis.

2. Gezondheidsrisico’s

Een ander belangrijk risico van optrekkend vocht is de impact op de gezondheid van de bewoners. Optrekkend vocht kan leiden tot de vorming van schimmel, die schadelijke sporen kan vrijgeven in de lucht. Deze sporen kunnen allergieën of ademhalingsklachten veroorzaken, vooral bij personen met een zwakke immuniteit of bestaande aandoeningen.

In huizen op betonnen fundering kan schimmel zich ook vormen aan de onderzijde van de vloer, vooral in kelders of souterrains. Dit maakt het belangrijk om optrekkend vocht snel aan te pakken, om mogelijke gezondheidsproblemen te voorkomen.

Oplossingen voor optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering

Het oplossen van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering vereist een combinatie van bouwkundige en omgevingsmatige maatregelen. Hieronder worden enkele mogelijke oplossingen besproken, die op basis van de beschikbare informatie zijn samengevat.

1. Aanbrengen van een waterkering

Een van de meest effectieve oplossingen voor optrekkend vocht is het aanbrengen van een waterkering. Deze waterkering kan zowel aan de binnen- als aan de buitenzijde van de fundering worden aangebracht. Aan de binnenzijde wordt vaak een waterdichte laag aangebracht op de vloer en muren, terwijl aan de buitenzijde vaak een folie of noppenfolie wordt aangebracht.

In huizen op betonnen fundering kan een waterkering aan de buitenzijde vaak effectief zijn, vooral als de fundering van beton is. Beton heeft namelijk een veel lagere capillaire werking dan bakstenen, waardoor het vocht niet zo gemakkelijk kan stijgen. Echter, wanneer er verder is gemetseld met bakstenen, kan het vocht zich via de muren naar boven stijgen. In dergelijke gevallen is het aanbrengen van een waterkering aan de binnen- of buitenzijde van de muren ook nodig.

2. Capillaire doorbraak

Een andere oplossing voor optrekkend vocht is het doorbreken van de capillaire werking van de muren. Dit kan gedaan worden door een waterdichte laag aan te brengen op de onderzijde van de muren of vloer. Deze laag fungeert als een barrière die het vocht niet toelaat om verder omhoog te stijgen.

In huizen op betonnen fundering kan het doorbreken van de capillaire werking vaak effectief zijn, vooral als er geen directe lekkage is. In dergelijke gevallen is het aanbrengen van een waterdichte laag op de vloer of muren een goede oplossing.

3. Verhogen van het grondwaterpeil

In sommige gevallen kan het probleem van optrekkend vocht ook worden aangepakt door het grondwaterpeil te verhogen. Dit is vooral het geval in gebieden waar het grondwaterpeil regelmatig stijgt. Door het grondwaterpeil te verhogen, kan het vocht niet langer via de fundering of muren naar boven stijgen.

Echter, dit is vaak niet een haalbare oplossing, omdat het verhogen van het grondwaterpeil meestal niet binnen de mogelijkheden van de individuele eigenaar valt. In dergelijke gevallen is het aanbrengen van een waterkering of het doorbreken van de capillaire werking vaak de enige haalbare oplossing.

4. Verbetering van de isolatie

Een andere oplossing voor optrekkend vocht is het verbeteren van de isolatie van de kruipruimte of vloeren. Wanneer de isolatie van de kruipruimte of vloeren onvoldoende is, kan er condensatie ontstaan, wat op haar beurt kan leiden tot vochtproblemen. Door de isolatie te verbeteren, kan dit vochtprobleem worden voorkomen of verlaagd.

In huizen op betonnen fundering is het verbeteren van de isolatie van de vloer of kruipruimte een effectieve oplossing, vooral in kelders of souterrains. In dergelijke gevallen is het aan te raden om een professionele beoordeling te laten uitvoeren, om te bepalen welke maatregelen het meest effectief zijn.

De rol van de leeftijd van de constructie

De leeftijd van de constructie speelt vaak een rol bij het optreden van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering. Oudere woningen hebben vaak een lagere kwaliteit van het beton, waardoor het vocht makkelijker kan stijgen. In dergelijke gevallen is het aanbrengen van een waterkering of het doorbreken van de capillaire werking vaak de enige haalbare oplossing.

Echter, in recentere woningen is de kwaliteit van het beton vaak hoger, waardoor het vocht minder gemakkelijk kan stijgen. In dergelijke gevallen is het aanbrengen van een waterkering of het verbeteren van de isolatie vaak voldoende om het probleem van optrekkend vocht te voorkomen.

Conclusie

Optrekkend vocht kan ook voorkomen in huizen op betonnen fundering, hoewel het minder algemeen is dan in woningen met gemetselde funderingen. De oorzaken van optrekkend vocht zijn meestal te vinden in de kwaliteit van het beton, het ontbreken van een waterkering, of in omgevingsfactoren zoals een stijgend grondwaterpeil. De symptomen van optrekkend vocht zijn vaak vergelijkbaar, ongeacht het type fundering, en omvatten vochtplekken, schimmelvorming, loslating van stuc- en pleisterwerk, en muurzouten.

Het oplossen van optrekkend vocht in huizen op betonnen fundering vereist een combinatie van bouwkundige en omgevingsmatige maatregelen. Aanbrengen van een waterkering, doorbreken van de capillaire werking, verbetering van de isolatie, en het verhogen van het grondwaterpeil zijn allemaal mogelijke oplossingen. De keuze voor de meest geschikte oplossing hangt af van de specifieke situatie van het huis en de oorzaak van het vochtprobleem.

Het is belangrijk om optrekkend vocht snel aan te pakken, omdat het anders kan leiden tot structurele schade en gezondheidsproblemen. In dergelijke gevallen is het aan te raden om een professional in te schakelen, om een gedegen onderzoek uit te voeren en de juiste maatregelen te nemen.