Oude bestrating als fundering: uitdagingen, toepassingen en herstelmethoden

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Het gebruik van oude bestrating als fundering is een complex onderwerp dat vooral relevant is bij renovaties van historische gebouwen of erfverhardingen. Historische bestratingen, zoals die op boerenerven of in stedelijke omgevingen voorkomen, zijn vaak van belang voor het behoud van de sfeer en het karakter van een locatie. Echter, als deze bestratingen gebruikt worden als ondergrond voor nieuwe constructies of bestratingen, kunnen ze ook uitdagingen opleveren, zoals verzakkingen, instabiliteit en gevolgschade. In dit artikel worden de technische aspecten, methoden en overwegingen besproken bij het werken met oude bestratingen als fundering. De nadruk ligt op het begrijpen van de risico’s, de mogelijke herstelmethoden en de praktische toepassing ervan in de bouwpraktijk.

Wat is oude bestrating en waarom is het relevant als fundering?

Oude bestratingen zijn meestal historische vormen van verharding die uit steen, klinkers, betontegels of hergebruikte materialen bestaan. In het verleden werden deze bestratingen vaak aangebracht voor functionele doeleinden, zoals het verhogen van de beloopbaarheid van een erf of weg, of als afwateringssysteem. In sommige gevallen werden ze ook gebruikt als ondergrond voor bouwactiviteiten, zoals bij de fundering van een boerderij of een woning.

In de context van de bouw en renovatie is het gebruik van oude bestrating als fundering een interessante mogelijkheid, zeker wanneer het gaat om het behoud van historische karaktertrekken. Echter, de stabiliteit van zo’n bestrating is cruciaal voor de duurzaamheid van een constructie. Als de oude bestrating niet voldoet aan de huidige eisen voor fundering en belastingverdeling, kan dat leiden tot verzakkingen, scheuren of zelfs tot een volledige instorting van het gebouw of de bestrating.

Historische context van bestratingen op boerenerven

In historische boerenerven was bestrating een noodzakelijke aanpassing aan de omgeving. In Drenthe bijvoorbeeld werden in de 19e eeuw Drentse keitjes (flinten of vlinten genoemd) gebruikt om de zompige ondergrond te verbeteren. Deze keien werden vaak in een vakkundig patroon gelegd rondom het huis of de stal, zodat er een zekere hardheid ontstond. De grotere keien werden als fundering gebruikt, terwijl de kleinere erven werden bestraat.

Hoewel deze bestratingen destijds functioneel waren, is hun huidige draagkracht en stabiliteit niet altijd geschikt voor moderne bouwdoeleinden. De oude bestratingen kunnen door de jaren heen verzwakt zijn door vocht, verdringing, of veranderingen in de belasting. Bij renovatieprojecten van historische boerenwoningen is het daarom vaak nodig om de fundering en eventuele bestratingen te onderzoeken en eventueel aan te passen of te herstellen.

Ondergrond en stabiliteit van oude bestratingen

Een goede fundering is van essentieel belang voor de stabiliteit van een gebouw of bestrating. Bij oude bestratingen is de ondergrond vaak slecht gedefinieerd en kan het niet voldoen aan huidige bouwstandaarden. In veel gevallen is de oude bestrating slechts een laag van losliggende stenen of klinkers zonder verdere verdieping of stabilisatie.

Ondergrond als fundering

In de praktijk wordt een bestrating vaak gelegd op een ondergrond die vooraf is voorbereid met zand of klei. In de context van de JH-Verhuur wordt bijvoorbeeld een zandbed gebruikt als fundering. Dit betekent dat de oude bestrating eventueel kan dienen als ondergrond voor een nieuwe bestrating, mits de ondergrond stabiel genoeg is. Echter, als de oude bestrating zelf al is verzakt of niet horizontaal is, kan het gebruik ervan als fundering problemen opleveren.

Verzakkingen en instabiliteit

Verzakkingen zijn een veelvoorkomend probleem bij oude bestratingen die als fundering worden gebruikt. Als de ondergrond niet voldoende is versterkt of niet gelijkmatig is, kan het tot aanzienlijke schade leiden. Dit is een bekend probleem in zowel stedelijke gebieden als op het platteland, waar funderingsschade vaak het gevolg is van veranderende grondwaterstanden, oude palen of verdringing van de ondergrond.

In stedelijke gebieden zijn funderingsproblemen vaak het gevolg van oude houten palen die rottend zijn geworden door veranderende grondwaterpeilen. Ook in historische boerenwoningen kan de fundering niet langer voldoen aan huidige normen, waardoor het nodig is om de fundering of bestrating te herstellen of te vervangen.

Herstelmethoden voor oude bestratingen als fundering

Als de oude bestrating niet stabiel genoeg is, is herstel of vervanging vaak nodig. Er zijn verschillende methoden die worden toegepast afhankelijk van de aard van de schade en de toegankelijkheid van de locatie.

1. Zandbed als fundering

Een veelvoorkomende methode bij het aanleggen van bestrating is het gebruik van een zandbed als fundering. Dit is een methode die JH-Verhuur gebruikt bij het leggen van keramische tegels. De oude bestrating wordt verwijderd, de ondergrond wordt uitgegraven en met vulzand gevuld. Vervolgens wordt het zandbed gelijkgezet en afgetrild, waarna de nieuwe bestrating kan worden gelegd.

Deze methode is vooral geschikt als de oude bestrating niet meer bruikbaar is of als er sprake is van verzakkingen. Het zandbed zorgt voor een stabiel en horizontaal ondergrond, wat essentieel is voor een duurzame bestrating.

2. Hergebruik van oude bestrating

Het hergebruik van oude bestrating is een duurzame en sfeervolle optie. In sommige gevallen is het mogelijk om de oude bestrating te verwijderen en opnieuw in te zetten, mits de materialen nog in goede staat zijn. Dit is bijvoorbeeld wat Teamtuintotaal aanbiedt. De oude bestrating kan worden gebruikt als ondergrond of als visuele element in de nieuwe bestrating.

Echter, het hergebruik van oude bestrating als fundering vereist een grondige inspectie van de ondergrond en de stabiliteit. Als de oude bestrating al is verzakt of niet horizontaal is, kan het leiden tot verdere schade.

3. Funderingsherstel met DFH-palen

Bij zware funderingsproblemen, zoals bij oude boerderijen of in stedelijke gebieden, is het gebruik van funderingsherstelmethoden zoals DFH-palen een geschikte optie. Duurzaam Funderingsherstel biedt deze methode aan, waarbij de fundering met trillingsvrije palen wordt versterkt. De DFH-palen worden in de grond ingedraaid en zorgen voor een stabiel fundament zonder grote graafwerkzaamheden.

Deze methode is vooral geschikt voor gebouwen met historische waarde of voor situaties waarin het niet mogelijk is om grote inbrengwerken te doen. Het is een efficiënte en minimaal invasieve manier om oude funderingen te stabiliseren.

4. Versterking van muren en fundering

Bij historische boerenwoningen zijn funderings- en muuroverstromingen vaak het gevolg van veranderde belastingen of vochtproblemen. In dergelijke gevallen is het nodig om de fundering en muren te onderzoeken en eventueel te versterken. Een expert kan de mate van schade bepalen en adviseren over de juiste herstelmethoden, zoals het gebruik van wapeningsstaven, mortel of steenpasta.

Het versterken van muren en fundering is een ingrijpende maatregel, maar is soms onmisbaar om de stabiliteit van het gebouw te waarborgen. Bij oude boerderijen kan het ook een manier zijn om historische waarde te behouden terwijl tegelijkertijd de structuur veilig wordt gemaakt.

Praktische overwegingen bij het werken met oude bestratingen als fundering

Bij het werken met oude bestratingen als fundering zijn er verschillende praktische overwegingen die worden genomen, zowel vanuit technisch als vanuit esthetisch oogpunt.

1. Verwijderen of hergebruiken?

Het besluit om de oude bestrating te verwijderen of te hergebruiken hangt af van de staat van de ondergrond en de materialen. Als de oude bestrating niet meer stabiel is, is het verstandig om deze te verwijderen en een nieuwe fundering aan te leggen. In sommige gevallen is het mogelijk om de oude bestrating te hergebruiken, bijvoorbeeld als ondergrond of als visuele element in de nieuwe bestrating.

Teamtuintotaal en JH-Verhuur adviseren bijvoorbeeld dat in de meeste gevallen het verstandig is om oude bestrating te verwijderen, zeker bij verzakkingen of een slechte fundering. Het hergebruik van materialen is afhankelijk van de staat en wordt vooraf besproken bij de offerteaanvraag.

2. Kosten en budget

De kosten voor het aanleggen van bestrating variëren afhankelijk van de materiaalkeuze, de oppervlakte en de bereikbaarheid van de locatie. Teamtuintotaal geeft aan dat de gemiddelde kosten liggen tussen de €45 en €75 per m² inclusief arbeid en materialen. In stedelijke gebieden, zoals Amsterdam of Utrecht, kunnen de kosten hoger liggen vanwege de beperkte toegankelijkheid en eventuele extra werkzaamheden.

Het aanleggen van een nieuwe fundering of het herstellen van een bestaande fundering kan aanzienlijk zijn. Bij funderingsherstel met DFH-palen bijvoorbeeld is een inspectie en grondige adviesgesprek noodzakelijk om de juiste maatregelen te nemen.

3. Locatie en toegankelijkheid

In stedelijke omgevingen is de toegankelijkheid vaak een bepalende factor bij funderingsherstel. Omdat stedelijke woningen vaak dicht op elkaar staan en de ondergrond vol zit met kabels en leidingen, is het soms lastig om grote inbrengwerken te doen. Dit maakt funderingsherstel een complexe klus die vaak een expert nodig heeft.

4. Duurzaamheid en esthetiek

Het hergebruik van oude bestratingen is niet alleen een duurzame keuze, maar ook een manier om historische sfeer en karakter te behouden. In de context van historische boerenerven bijvoorbeeld kan het hergebruik van oude keien of klinkers een unieke esthetiek creëren die past bij het karakter van de locatie.

Echter, het hergebruik moet wel worden gecombineerd met een grondige inspectie van de fundering en eventuele schade. Als de oude bestrating niet voldoet aan de huidige normen, is het verstandig om deze te vervangen of te herstellen.

Conclusie

Het gebruik van oude bestrating als fundering is een complex onderwerp dat zowel technische als esthetische overwegingen vereist. Oude bestratingen kunnen een waardevolle sfeer en historische waarde bieden, maar hun stabiliteit en draagkracht zijn essentieel voor de duurzaamheid van een constructie. Bij renovatieprojecten is het daarom vaak nodig om de fundering en bestratingen te onderzoeken en eventueel te herstellen of te vervangen.

De beschikbare methoden variëren van het aanleggen van een zandbed als fundering tot het herstellen van oude funderingen met DFH-palen. Het hergebruik van oude bestratingen is een duurzame en sfeervolle optie, maar vereist een grondige inspectie van de ondergrond en de stabiliteit. In stedelijke gebieden is funderingsherstel vaak ingewikkelder vanwege de dichte bebouwing en beperkte toegankelijkheid, waardoor het noodzakelijk is om experts in te schakelen.

Bij alle projecten is het belangrijk om de staat van de oude bestrating en de ondergrond te beoordelen voordat er wordt ingegrepen. Door een zorgvuldige aanpak en het toepassen van geschikte herstelmethoden kan een oude bestrating zowel esthetisch als functioneel worden gebruikt in moderne bouwprojecten.