Oude fundering op poeren: Toepassing, uitdagingen en herstelmethoden

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Een fundering op poeren is een oude, maar steeds nog relevante methode in de bouwsector. Deze constructie is vaak te vinden in woningen uit de middeleeuwen of de jaren zestig, waarbij gewapend betonblokken, ook wel poeren genoemd, gebruikt werden als drager van kolommen of muren. In tegenstelling tot een paalfundering of plaatfundering, zijn poerenfunderingen afgestemd op puntlasten en vereisen een stabiele ondergrond. Voor homeowners en bouwprofessionals die oude woningen renoveren of herstellen, is het begrijpen van de eigenschappen, risico’s en mogelijke herstelmethoden van een fundering op poeren essentieel.

In dit artikel wordt ingegaan op de geschiedenis, toepassing en technische aspecten van een poerenfundering. Daarnaast worden mogelijke problemen besproken en worden herstel- en versterkingsmethoden geanalyseerd aan de hand van praktijkvoorbeelden. De focus ligt op informatie die uit de verstrekte bronnen is afgeleid, waarbij zorgvuldig wordt beoordeeld of de informatie uit betrouwbare bronnen komt, zoals constructeurs of bouwexperts.

Wat is een poerenfundering?

Een poerenfundering is een funderingsmethode waarbij in plaats van heipalen of een grote plaat, vrij grote betonnen blokken (poeren) worden gebruikt. Deze worden vaak op de draagkrachtige ondergrond geplaatst en dienen als drager voor kolommen of muren. In sommige gevallen wordt een betonplaat of strokenfundering op deze poeren aangebracht, waardoor de belasting van de muren op de poeren wordt overgedragen.

Poeren zijn meestal gewapend betonblokken die in het werk worden gegoten. Ze kunnen bijvoorbeeld afmetingen hebben van 2000 × 2000 × 400 mm, wat typisch is voor grotere woningen of gebouwen. De poeren worden vaak onder kolommen geplaatst, waarbij de kolommen de krachten overbrengen naar de poeren. Boven de poeren komen eventueel balken van gewapend beton die de belasting van de muren doorgiften naar de poeren.

Een voordeel van een poerenfundering is de relatieve eenvoud van de uitvoering in vergelijking met paalfunderingen. Echter, de draagkracht van deze fundering is afhankelijk van de stabiliteit van de ondergrond. In zandige grond of andere draagkrachtige materialen werkt deze methode goed, maar in losse of slecht dragende grond kan het funderingsrisico toenemen.

Geschiedenis van de poerenfundering

De toepassing van poerenfunderingen dateert uit oudere bouwperiodes, zoals de 17e eeuw in de Zaanstreek, waar men vaak bouwde op poeren of penanten. In die tijd werd de poerenfundering vaak gebruikt in combinatie met houten of metselwerkconstructies. Deze methode was eenvoudig en goedkoper dan heipalen, en bovendien geschikt voor gebieden met een stabiele ondergrond.

In de 20e eeuw, vooral in de jaren zestig, werd de poerenfundering weer actueel, nu in combinatie met gewapend beton en moderne constructietechnieken. Oude woningen uit deze periode zijn vaak uitgerust met een poerenfundering waarop kolommen zijn geplaatst. Deze kolommen overbrengen de belasting van de bovenliggende structuren naar de poeren.

Uitdagingen bij oude poerenfunderingen

Hoewel poerenfunderingen in hun tijd een betrouwbare oplossing waren, kunnen ze tegenwoordig problemen opleveren, vooral bij het uitvoeren van grote renovaties of het slopen van muren. De volgende uitdagingen zijn hierbij van belang:

1. Ongelijke zetting en zakkingsrisico’s

Een poerenfundering is afhankelijk van de draagkracht van de ondergrond. Wanneer deze ondergrond onstabiel is of verandert in de loop van de tijd, kunnen zettingsproblemen ontstaan. Dit geldt met name voor oude funderingen die niet zijn onderhouden of versterkt.

2. Puntlasten en belastingverdeling

Poerenfunderingen zijn geoptimaliseerd voor puntlasten, zoals kolommen. Wanneer er grote muren of andere constructies op geplaatst worden zonder adequaat ondersteuning, kan dit leiden tot overbelasting van enkele poeren en hierdoor tot scheuren of zettingsproblemen.

3. Slechte verbindingen tussen poeren en nieuwe fundering

Bij renovaties waarbij nieuwe constructies op een oude fundering worden geplaatst, is het belangrijk om een goede verbinding te garanderen. Bijvoorbeeld bij het plaatsen van een HE160B kolom op een oude strokenfundering (zoals beschreven in bron [2]), is het cruciaal om het nieuwe beton zorgvuldig te verankeren in de oude fundering, bijvoorbeeld met 10 mm staal en chemische ankers. Als dit niet goed wordt gedaan, kan het nieuwe constructiedeel afzakken of los raken.

4. Verminderde draagkracht door ouderdom

Oude poeren zijn vaak niet ontworpen voor moderne belastingen, zoals het gewicht van zwaardere muren of stalen constructies. Als er in de renovatie stalen kolommen of andere zware structuren op de poeren worden geplaatst, kan dit leiden tot funderingsproblemen.

Renoveren en uitbreiden: Aanpassingen aan oude poerenfunderingen

Bij renovaties waarbij oude poerenfunderingen worden gebruikt, is het essentieel om rekening te houden met de technische beperkingen en het risico op zetting of verlies van draagkracht. Hieronder worden enkele mogelijke aanpassingen en oplossingen besproken.

1. Nieuwe fundering storten op oude poeren

Een veelgebruikte methode is om een nieuwe fundering te storten op of rondom de bestaande poeren. Dit wordt vaak gedaan door een betonpoer te plaatsen op de oude funderingstroken. In bron [2] wordt beschreven hoe een constructeur een HE160B kolom op een poer van 1150 × 1150 × 450 mm wil plaatsen, die samenvalt met de bestaande strokenfundering. De vraag is of de oude fundering verwijderd moet worden of of het nieuwe beton gewoon "omheen" gestort kan worden.

Het laatste is vaak de meest efficiënte en minder destructieve methode. Echter, het is essentieel om de nieuwe constructie goed te verankeren in de oude fundering, bijvoorbeeld met staal en chemische ankers. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met de eventuele instabiliteit van de oude fundering. In sommige gevallen kan het beter zijn om de oude strokenfundering te verwijderen en een nieuwe fundering te storten op een diepere laag van de ondergrond.

2. Versterken van de bestaande fundering

Als de oude fundering nog steeds stabiel is, maar extra draagkracht nodig is, kan deze versterkt worden. In bron [4] wordt beschreven hoe funderingsproblemen opgelost kunnen worden door de oorzaak in kaart te brengen en vervolgens een plan van aanpak te ontwikkelen. Voor het herstellen of versterken van funderingen is het belangrijk om onderzoek te doen naar de draagkracht van de ondergrond, eventuele zettingsverschijnselen en de toestand van de bestaande constructie.

Een mogelijke versterkingsmethode is het aanleggen van funderingspalen die de belasting overbrengen naar een diepere, draagkrachtigere laag van de ondergrond. Dit kan gedaan worden zonder de oude fundering volledig te vervangen, wat minder invasief is en het risico op zetting vermindert.

3. Gebruik van betonpoeren in renovaties

In sommige gevallen is het mogelijk om nieuwe betonpoeren aan te leggen in combinatie met de oude fundering. In bron [6] wordt beschreven hoe een poerenfundering stap voor stap gerealiseerd kan worden. De afmetingen van de betonpoeren variëren, afhankelijk van de draagkracht die nodig is. Voor kleine constructies kunnen poeren met afmetingen van 10 × 10 cm voldoende zijn, terwijl grotere constructies grotere poeren nodig hebben.

De keuze voor de juiste afmetingen hangt af van de belasting die de poeren moet dragen, de stabiliteit van de ondergrond en de eventuele hoogteverstelling. Bij het aanleggen van nieuwe poeren is het belangrijk om zorgvuldig te werken, zodat de verbinding met de bestaande fundering betrouwbaar is en de zettingsrisico’s worden beperkt.

Aandachtspunten bij het koppelen van oude en nieuwe fundering

Een veelvoorkomend scenario bij renovaties is het koppelen van oude funderingstroken of poeren met nieuwe constructies. In bron [5] wordt beschreven hoe een woning is uitgerust met een strokenfundering, poeren en een constructievloer, bepaald door een constructeur. De verbinding tussen de oude fundering en de nieuwe constructie wordt gerealiseerd via stekken, wat ook op andere woningen is toegepast.

Hoewel deze methode efficiënt is, zijn er bepaalde aandachtspunten:

Stabiliteit van de oude fundering: Het is belangrijk om te controleren of de oude fundering nog steeds draagkrachtig is en of er sprake is van slijtage of zetting.
Belastingverdeling: De nieuwe constructie moet zo worden ontworpen dat de belasting op de oude fundering gelijkmatig is verdeeld, zodat er geen overbelasting ontstaat.
Waterdichting en isolatie: Bij het koppelen van oude en nieuwe fundering is het belangrijk om te zorgen voor adequate waterdichting en isolatie, vooral om vochtproblemen te voorkomen.
Constructieve verbindingen: Het gebruik van stekken of ankers is essentieel om de nieuwe constructie goed te verankeren in de oude fundering. Het is belangrijk om de juiste materialen en methodes te kiezen om de verbinding betrouwbaar te maken.

Funderingsrisico’s en mogelijke oplossingen

Oudere poerenfunderingen kunnen risico’s opleveren, vooral bij het uitvoeren van grote aanpassingen. In bron [3] wordt beschreven dat er twee groepen funderingstypes zijn: funderingen op palen en funderingen op staal. Een poerenfundering valt onder de laatste categorie en kan risico’s opleveren bij:

Onstabiele ondergrond: Als de ondergrond niet sterk genoeg is, kan de fundering zetten of instorten.
Overbelasting: Als de poeren niet ontworpen zijn voor moderne belastingen, kan dit leiden tot scheuren of zettingsproblemen.
Niet onderhouden fundering: Oude funderingen die niet zijn onderhouden kunnen slijten of beschadigd raken, wat het risico op zetting verhoogt.
Waterafvoerproblemen: Vooral bij oude funderingen is het belangrijk om te zorgen voor een goed waterafvoersysteem, om vochtproblemen te voorkomen.

Mogelijke oplossingen om deze risico’s te verminderen zijn:

Fundering versterken: Dit kan gedaan worden door extra funderingspalen aan te leggen of de bestaande fundering te storten met nieuw beton.
Zettingscontrole: Het gebruik van zettingsmatten of zettingsverzorging kan helpen om zettingsproblemen te voorkomen.
Ondergrondanalyse: Het uitvoeren van een grondanalyse is essentieel om de draagkracht van de ondergrond te bepalen en eventuele risico’s in kaart te brengen.
Constructieve aanpassingen: De constructie kan aangepast worden om zettingsrisico’s te verminderen, bijvoorbeeld door het gebruik van zettingsvaste materialen of constructies die flexibel zijn.

Conclusie

Een poerenfundering is een oude, maar nog steeds relevante funderingsmethode die vaak te vinden is in woningen uit de middeleeuwen of de jaren zestig. Deze fundering is geoptimaliseerd voor puntlasten en vereist een stabiele ondergrond. Bij renovaties waarbij oude poerenfunderingen worden gebruikt, zijn er meerdere uitdagingen die moeten worden overwonnen, zoals zettingsrisico’s, belastingverdeling en de verbinding met nieuwe constructies.

Het is essentieel om rekening te houden met de technische beperkingen van een oude fundering en eventuele aangepassingen te maken, zoals het storten van nieuwe fundering of het versterken van de bestaande. Bij het koppelen van oude en nieuwe constructies is het belangrijk om adequate verbindingen te garanderen en eventuele zettingsproblemen te voorkomen.

Voor homeowners en bouwprofessionals die met oude poerenfunderingen werken, is het aan te raden om samen te werken met een ervaren constructeur of bouwexpert om de juiste oplossingen te ontwikkelen en eventuele funderingsproblemen te voorkomen.

Bronnen

oude
poeren