Droogte en funderingsproblemen: Risico’s, oorzaken en preventie voor oude woningen in Nederland

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat droogte een aanzienlijke impact heeft op de funderingssituatie van woningen in Nederland, met name bij oude woningen. Zowel in historische stadsbuurten als in landelijke gebieden worden steeds meer klachten geregistreerd over scheuren in muren, verzakkingen en andere funderingsproblemen. Deze schade is niet alleen een bouwkundig probleem, maar ook een financieel en sociale belasting voor huiseigenaren. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) meldt een toename van schademeldingen, die vaak gerelateerd zijn aan de lage grondwaterstand en klimaatverandering.

In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsschade door droogte, welke gebieden het meest gevoelig zijn, en welke maatregelen kunnen worden genomen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen. Oudere woningen zijn vaak het meest vatbaar voor schade bij droogte, met name wanneer ze op houten of ondiepe funderingen zijn gebouwd.

Oorzaken van funderingsschade door droogte

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsschade in droge perioden is de lage grondwaterstand. Door het uitdrogen van de grond verandert de fysieke structuur ervan, wat leidt tot krimp en vervorming. Deze veranderingen hebben directe gevolgen voor de stabiliteit van funderingen, met name in gebieden met veen- of kleigrond. In zulke situaties kan de grond ongelijkmatig inklinken, wat ervoor zorgt dat delen van het huis minder stevig worden ondersteund.

Dit is een bekende oorzaak van scheuren in muren, kelders en vloeren. Ondiepe funderingen, zoals staalfunderingen of funderingen die niet op heipalen zijn gebouwd, zijn eveneens gevoelig voor droogteschade. Deze constructies zijn meestal lichter dan diepe funderingen en kunnen daarom sneller ondersteuning verliezen wanneer de grond uitdroogt en krimpt. Dit kan leiden tot ongelijkmatige verzakkingen van het bouwwerk.

Niet alleen woningen met houten paalfunderingen lopen risico op schade bij droogte. In de droge zomers van 2018 en 2020 bleek dat het aantal meldingen van funderingsproblemen aanzienlijk toeneemt bij langdurige droogte. Dit geldt met name voor woningen in klei- en veengebieden, waar de grond gevoelig is voor veranderingen in de waterstand.

Geografische risicogebieden

De risico’s van funderingsproblemen door droogte zijn niet gelijkmatig over Nederland verspreid. In de noordelijke en westelijke delen van het land, waar veel klei- en veenbodems voorkomen, is het probleem het grootst. Steden als Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Haarlem staan bekend om hun houten paalfunderingen, die in combinatie met droge omstandigheden voor een grotere kans op schade zorgen.

In het noorden en westen van Nederland zijn funderingsproblemen het grootst. Deze regio’s kennen veel klei- en veenbodems. Steden als Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Haarlem staan bekend om hun houten paalfunderingen. Door klimaatverandering zien we nu ook problemen in andere delen van het land, zoals Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant.

Houten funderingspalen, die tot 1970 werden toegepast, gaan rotten bij droogstand omdat er zuurstof bij komt. Woningen met een ondiepe fundering (op staal gefundeerd ofwel niet onderheid) kunnen ongelijkmatig gaan zakken. Samen met andere oorzaken van funderingsproblemen zoals bacteriële aantasting van houten palen hebben in Nederland tot ca. één miljoen huizen met funderingsschade te maken of krijgen dat nog.

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een kaart gemaakt van gemeenten waar de afgelopen jaren meldingen zijn gemaakt van funderingsschade. Deze kaart is te raadplegen via de website van het KCAF.

Funderingsproblemen bij ondiepe funderingen

Niet alleen woningen met houten paalfunderingen lopen risico op schade bij droogte. Ondiepe funderingen, zoals staalfunderingen of funderingen die niet op heipalen zijn gebouwd, zijn eveneens gevoelig voor droogteschade. Deze constructies zijn meestal lichter dan diepe funderingen en kunnen daarom sneller ondersteuning verliezen wanneer de grond uitdroogt en krimpt. Dit kan leiden tot ongelijkmatige verzakkingen van het bouwwerk, wat op zijn beurt kan resulteren in scheuren in muren, kelders en vloeren.

In de droge zomers van 2018 en 2020 bleek dat het aantal meldingen van funderingsproblemen aanzienlijk toeneemt bij langdurige droogte. Dit geldt met name voor woningen in klei- en veengebieden, waar de grond gevoelig is voor veranderingen in de waterstand. De analyses van het KCAF duiden erop dat ook de toekomstige droogteperioden leiden tot een verdere toename van funderingsproblematiek, vooral bij oude woningen.

Preventieve maatregelen en herstelopties

Om funderingsproblemen door droogte te voorkomen of te herstellen, zijn er meerdere opties beschikbaar. Eerst en vooral is het belangrijk om regelmatig inspecties te laten uitvoeren, met name in risicogebieden of bij oude woningen. Deze inspecties kunnen vroegtijdige signalen van funderingsschade detecteren en eventueel maatregelen nemen om verdere schade te voorkomen.

Bij bestaande funderingsproblemen zijn er herstelmethoden zoals het opnieuw paalen of het aanbrengen van ondersteunende elementen. Dit kan zowel in de vorm van houten als betonnen paalconstructies gebeuren. In sommige gevallen is het ook mogelijk om de grondwaterstand kunstmatig te verhogen, bijvoorbeeld via irrigatiesystemen of regenwaterafvoerconstructies. Deze maatregelen kunnen helpen bij het stabiliseren van de grond en voorkomen dat funderingen verder verzakken of verslechteren.

Een andere aanbevolen maatregel is het houden van de grond rondom het huis vochtig in droge perioden. Dit kan bijvoorbeeld door het regelmatig besproeien van de grond of het aanleggen van een waterafvoerconstructie die het water gelijkmatig verdelt. Deze praktijk kan helpen bij het voorkomen van grondkrimp en het behouden van de stabiliteit van de fundering.

Herstelmaatregelen

Bij bestaande funderingsproblemen zijn er diverse herstelmaatregelen beschikbaar. Afhankelijk van de ernst van de schade en de aard van de fundering kunnen maatregelen zoals opnieuw paalen of het aanleggen van ondersteunende constructies worden overwogen. Dit vereist vaak professionele hulp van bouwkundige specialisten of funderingsbedrijven.

Financiële en sociale gevolgen

De droogte zorgt voor allerlei problemen, die aandacht krijgen in de diverse media zoals lage waterstanden, watertekorten, uitdroging land, problemen landbouw, tekort bouwmaterialen, waterkwaliteit en verzilting. Echter een zeer grote kostenpost blijft erg onderbelicht: funderingsschade. Deze schade leidt tot een grote toename van klachten over scheuren en verzakkingen van huizen. Dit heeft grote gevolgen voor huiseigenaren, zowel financieel als sociaal. Veel overheden gaan er vanuit dat de eigenaar zelf voor de kosten ervan moet opdraaien.

De rol van klimaatverandering en toekomstige risico’s

De verwachting is dat de trend van toenemende funderingsproblemen zich door zal zetten als gevolg van klimaatverandering. De analyses van het KCAF duiden erop dat ook toekomstige droogteperioden leiden tot een verdere toename van funderingsproblematiek, vooral bij oude woningen. Door het versterken van droogteperioden en de langdurige lage grondwaterstanden wordt de kans op funderingsproblemen groter.

Het is daarom van groot belang dat huiseigenaren, bouwkundige specialisten en gemeenten zich bewust worden van de risico’s en de beschikbare maatregelen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen. Dit betreft zowel preventieve maatregelen als herstelopties die afgestemd zijn op de specifieke situatie van het huis en de grond.

Conclusie

Funderingsschade door droogte is een groeiend probleem in Nederland, met name in gebieden met veen- of kleigrond en houten paalfunderingen. Het aantal schademeldingen is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen, en de verwachting is dat deze trend zich door zal zetten als gevolg van klimaatverandering. Huiseigenaren, bouwkundige specialisten en gemeenten moeten zich bewust worden van de risico’s en de beschikbare maatregelen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen.

Oudere woningen zijn vaak het meest gevoelig voor schade bij droogte, met name wanneer ze op houten of ondiepe funderingen zijn gebouwd. Preventieve maatregelen zoals regelmatige inspecties, het houden van de grond rondom het huis vochtig, en het aanbrengen van ondersteunende elementen kunnen helpen bij het voorkomen of herstel van funderingsproblemen.