Portaal voor funderingsherstel: Informatie, risico’s en financiële hulp voor woningeigenaren

Published by Redactie on juli 27, 2025 | Category fundering

Funderingsproblematiek is een steeds vaker voorkomend en complexe kwestie in de Nederlandse woningbouw. Ongesolvabiliseerde funderingen, verouderde bouwmethodes en de impact van klimaatverandering zorgen voor een toename aan zakkingsproblemen en schade. Voor woningeigenaren kan dit zowel emotioneel als financieel uitdagend zijn. Gelukkig zijn er op dit moment een aantal initiatieven en hulpmiddelen beschikbaar om deze kwestie te onderzoeken, beoordelen en eventueel te herstellen. In dit artikel bespreken we de toepassing van verschillende funderingstypen, de risico’s die daarbij horen, en de hulp die via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel beschikbaar is. Daarnaast wordt ingegaan op digitale portalen zoals FunderMaps en FunderScan, die woningeigenaren en professionals inzicht geven in de funderingsrisico’s van een woning.

Informatie over funderingstypen en risico’s

De fundering vormt de basis van elk bouwproject en bepaalt in grote mate de stabiliteit en levensduur van een woning of gebouw. In Nederland zijn er verschillende funderingsmethodes in gebruik, waarbij elke methode voor- en nadelen heeft, afhankelijk van de ondergrond en de bouwgeschiedenis van een pand. Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft in haar database FunderMaps een gedetailleerde inventarisatie van funderingsgegevens opgebouwd, waarmee woningeigenaren en gemeenten een beter beeld krijgen van de risico’s op hun eigendom.

Fundering op palen

Een veelvoorkomende funderingsmethode, vooral in gebieden met zwakke grond, is de paalfundering. Hierbij worden palen in de grond gestoten tot een draagkrachtige laag, waarop de fundering rust. De paalfundering kan uit verschillende materialen bestaan:

Voorgespannen betonpalen
Houten palen, meestal gemaakt van grenenhout of vurenhout
Houten palen met beton opzetter
Stalen buispalen, gevuld met zand of beton

Hoewel paalfundering robuust kan zijn, zijn er ook specifieke risico’s verbonden aan elk type. Zo zijn houten palen gevoelig voor schimmel en bacteriële aantasting. Bij droogstand, wanneer de paal boven het grondwater uitsteekt, kan schimmel ontstaan, wat leidt tot afbraak van het hout en verlies van draagvermogen. Ook de zogenaamde "paalenpest" is een bekende aandoening bij grenenhouten palen, waarbij bacterie het hout aanvalt van binnenuit, geleidelijk het draagvermogen vermindert.

Fundering op staal

Een andere veelgebruikte methode is de zogenaamde "fundering op staal", ook wel "niet onderheide fundering" genoemd. Deze methode is meestal goedkoper dan paalfundering en wordt vaak toegepast in zandgebieden. Een fundering op staal betekent dat de dragende muren of wanden via een verbreed voetstuk direct op een draagkrachtige bodem rusten. De term "op staal" is historisch en heeft niets te maken met het gebruik van staal als bouwmateriaal.

Deze methode is geschikt wanneer de draagkrachtige laag niet te diep onder het maaiveld ligt, meestal op circa 80 tot 100 cm onder het grondoppervlak. Ondanks de voordelen is ook deze funderingsmethode niet zonder risico. Zo kan bij hoge grondwaterstand vocht optrekken in de constructie, wat schimmelvorming kan veroorzaken. Ook fluctuaties in de grondwaterstand kunnen leiden tot consolidatie van klei- en veenlagen, waardoor het pand kan zakken.

Risico’s per funderingstype

Beide funderingstypen kennen specifieke risico’s, waarvan de gevolgen voor de woning en woningeigenaar kunnen zijn. Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft deze risico’s opgesplitst en opgenomen in de FunderMaps-database, waarmee woningeigenaren en gemeenten funderingsproblematiek kunnen identificeren en beoordelen.

Houten funderingspalen

De voornaamste risico’s bij houten funderingspalen zijn:

Droogstand: Wanneer een houten paal boven het grondwater uitsteekt, ontstaat droogstand. Hierdoor komt zuurstof in contact met het hout, wat schimmel en rotting veroorzaakt. Dit leidt tot verlies van draagvermogen en uiteindelijk tot zakkingsproblemen.
Palenpest: Deze aandoening treft vooral grenenhouten palen. De bacterie die in het hout zit, vreet geleidelijk het hout op, wat het draagvermogen vermindert. De gevolgen zijn vergelijkbaar met droogstand, namelijk zakkingsproblemen en schade aan de fundering.

Niet onderheide fundering

Deze funderingsmethode is kwetsbaar voor:

Ontwateringsdiepte: Wanneer de grondwaterstand te hoog is, kan vocht optrekken in de constructie. Dit leidt tot schimmelvorming, zowel aan de binnen- als buitenkant van de muren. In de langere termijn kan dit de constructieve eigenschappen van het pand aantasten.
Grondwaterstandsfluctuatie en daling: Door veranderingen in de grondwaterstand, bijvoorbeeld door klimaatverandering of verdroging, kunnen klei- en veenlagen droog komen te staan en samengeknepen worden. Hierdoor kan consolidatie optreden, wat leidt tot wegzakken van het pand.

Fonds Duurzaam Funderingsherstel

Voor woningeigenaren die funderingsproblemen hebben, bestaat er nu een specifiek fonds: het Fonds Duurzaam Funderingsherstel (FDF). Dit fonds is opgericht voor woningeigenaren die geen reguliere hypotheeklening kunnen afsluiten voor funderingsherstel. Het FDF biedt een hypothecaire lening met aangepaste voorwaarden, zoals betaling naar draagkracht. Het streven is om het funderingsprobleem financieel haalbaar te maken voor de woningeigenaar.

Tot op heden zijn er zeven gemeenten aangesloten bij het fonds. Het ministerie van Volkshuisvesting, Regeringsvorming en Verkeer (VRO), het bestuur van het FDF en de fondsbeheerder SVn werken aan een nationale uitbreiding van het fonds. Het doel is om het FDF op 1 juli 2025 landelijk in werking te laten treden. Dit zou betekenen dat veel meer woningeigenaren in het hele land toegang krijgen tot financiële hulp bij funderingsherstel.

Digitale portalen en tools voor funderingsinformatie

FunderMaps

De database FunderMaps is een krachtige tool die funderingsgegevens verzamelt en beschikbaar stelt voor woningeigenaren, gemeenten en professionals. FunderMaps maakt gebruik van zowel landelijke als lokale data en biedt inzicht in het type fundering, eventuele schadehistorie, herstelkosten en funderingsrisico’s.

De database is opgebouwd uit data die via onderzoek is ingewonnen, via het online funderingsloket en via goedkeuring van gemeenten, waterschappen en woningcorporaties. Niet alle gebruikers delen hun data actief, maar FunderMaps probeert zo compleet mogelijk een overzicht te geven van de funderingsgeografie in Nederland.

FunderMaps bevat ook een Funderingsrisicorapport dat woningeigenaren ontvangen bij het melden van funderingsproblematiek. Deze rapportage bevat informatie over het risico op schade aan de fundering en kan gebaseerd zijn op onderzoeksgegevens, waaronder geïnventariseerde funderingsonderzoeken conform richtlijn F3O/KCAF.

FunderScan-app

Een aanvullende tool is de FunderScan-app. Deze app helpt onderzoekers bij het uitvoeren van een QuickScan, een snelle en efficiënte methode om funderingsproblematiek te onderzoeken. De app is ontworpen om gebruikers te begeleiden bij het beoordelen van een woning en het opstellen van een risicobeoordeling. De data die via FunderScan wordt ingevoerd, wordt opgeslagen in FunderMaps, waar het kan worden gebruikt voor analyse en beheer.

Web-service

FunderMaps biedt ook een webservice waarmee pandspecifieke informatie kan worden opgevraagd via verschillende API’s. Deze functionaliteit maakt het mogelijk voor gemeenten, corporaties en onderzoeksbureaus om funderingsgegevens eenvoudig te analyseren en te beheren.

Analysefunctionaliteiten in FunderMaps

FunderMaps bevat verschillende analysefunctionaliteiten die funderingsrisico’s en schade voorspellen of identificeren. De belangrijkste analyses zijn:

Droogstand: Risico op paalrot door lage grondwaterstand.
Ontwateringsdiepte: Risico op optrekkend vocht en verminderd draagvermogen.
Negatieve kleef: Risico op schade door ophoging van de buitenruimte.
Palenpest: Regiogebaseerde analyse van bacteriële aantasting.
Pandzakking & scheefstand: Analyse via InSAR-satellietgegevens.
Risicokaarten: Weergave van funderingsrisico’s in vijf categorieën.
Herstelkosten: Gedetailleerde kostenramingen op pandniveau.
QuickScan resultaten: Individuele metingen en het beoordelingsresultaat per pand.

Deze analyses helpen woningeigenaren en professionals om funderingsrisico’s te identificeren en eventueel een herstelplan op te stellen.

Funderingsproblematiek en klimaatverandering

Een van de grote uitdagingen op het gebied van funderingsherstel is de impact van klimaatverandering. De veranderende neerslagpatronen, verdrogingen en stijgende zeespiegel beïnvloeden de grondwaterstand, wat direct effect heeft op funderingsconstructies. In regio’s met houten palen kan droogstand sneller ontstaan, terwijl in zandgebieden met fundering op staal het risico op zakkingsproblemen groter wordt bij verdroging.

Het Kabinet werkt aan een nationale aanpak funderingsproblematiek, waarbij het advies “Goed Gefundeerd” van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) uit februari 2024 als basis wordt genomen. Deze aanpak houdt rekening met de klimaateffecten en richt zich op preventie en herstel van funderingsproblematiek.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een groeiend fenomeen in de Nederlandse woningbouw, waarbij zowel verouderde bouwmethodes als klimaatverandering een rol spelen. Het is daarom van belang dat woningeigenaren zich bewust zijn van de risico’s die verbonden zijn aan hun funderingstype en dat zij gebruikmaken van beschikbare hulpmiddelen om eventuele schade te detecteren en te herstellen.

Digitale portalen zoals FunderMaps en FunderScan geven woningeigenaren en professionals een beter inzicht in funderingsrisico’s, terwijl het Fonds Duurzaam Funderingsherstel een cruciale rol speelt bij het financieel haalbaar maken van herstelprojecten. Met deze tools en initiatieven is het mogelijk om funderingsproblematiek op een doeltreffende manier aan te pakken, zowel voor individuele woningeigenaren als voor gemeenten en woningcorporaties.