Funderingsproblemen in Nederland: risicogebieden, herkenning en acties

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn in Nederland een groeiend concern. Door klimaatverandering, bodemdaling en droogte lopen steeds meer woningen het risico op schade aan hun fundamenten. Deze problemen zijn niet alleen beperkt tot bekende risicogebieden, maar treden ook op in nieuwe regio’s waar vroeger geen meldingen bekend waren. In dit artikel geven we een overzicht van de huidige situatie, de oorzaken van funderingsproblemen en hoe je deze herkent. Daarnaast bespreken we de maatregelen die experts en organisaties zoals het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) voorschrijven om de toekomstige risico’s te beheersen.

Het fundament van je woning

De fundering van een huis is de basis van de constructie. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw en de bijbehorende krachten op een stabiele manier worden overgedragen op de ondergrond. Als deze basis verzwakt, ontstaan problemen die zich boven de grond kunnen vertonen in vorm van scheuren, verzakking of instabiliteit.

Volgens het KCAF lopen tussen de 487.000 en 537.000 woningen momenteel verhoogd risico op verzakking door droogte. Door de klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687.000. Of je last krijgt van funderingsproblemen hangt af van twee hoofdfactoren: de bodemsamenstelling en het type fundering.

Risicogebieden voor funderingsproblemen

De kans op funderingsproblemen is hoger in gebieden met een kwetsbare bodem. Experts wijzen op de volgende zones:

Laagveengebieden
Rivierengebieden
Zeekleigebieden
Getijdengebieden
Afgesloten zeearmen (zoals het Haringvliet en het Grevelingenmeer)

In deze gebieden is de bodem minder draagkrachtig. Vooral de steden in West- en Noord-Nederland lopen een verhoogd risico. Voor meer inzicht in het verdeling van de risico’s is het KCAF online beschikbaar met een kaart waarop meldingen van funderingsproblemen zijn getekend. Hoe donker de kleur van een gemeente is, hoe meer woningeigenaren de afgelopen vijf jaar meldingen hebben gedaan.

Een dergelijke kaart geeft een eerste indicatie van waar aandacht voor funderingsproblemen op zijn plaats kan zijn. Echter, de kaart doet geen uitspraken over de staat van funderingen in specifieke gebieden. Ze is bedoeld als hulpmiddel voor bewustwording.

Soorten funderingen en hun kwetsbaarheid

Houten paalfunderingen

Houten paalfunderingen zijn typisch gebruikt in de bouwperiode tot 1970. Ongeveer 750.000 woningen in Nederland zijn gebouwd op houten palen. Dit type fundering is kwetsbaar als de palen niet onder water blijven. Bij droogte kan het grondwaterpeil dalen waardoor palen boven water komen en vervolgens gaan rotten. Deze paalrot kan leiden tot verlies van draagkracht en uiteindelijk funderingsproblemen.

In combinatie met veen- en kleigebieden is het risico op paalrot extra hoog. In zandgebieden is de kans op schade kleiner, omdat de bodem in dit geval stabieler is. Het KCAF ontwikkelde in samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de funderingsviewer, een tool die gebieden toont waar een combinatie van houten paalfunderingen en kwetsbare bodems voorkomen.

Betonpaalfunderingen

Na 1970 werden houten palen steeds minder gebruikt. Sinds die periode zijn betonpalen de voorkeur. Deze zijn aanzienlijk duurder en complexer, maar ook veel stabiler. Panden met een bouwjaar na 1970 lopen doorgaans geen funderingsproblemen meer op, zolang de fundering correct is uitgevoerd.

Toch is 1970 geen harde grens. De keuze voor het type fundering kan sterk variëren per regio en afhankelijk van de bouwverenigingen of bouwmaatschappijen die betrokken waren bij de ontwikkeling van een wijk.

Droogte en klimaatverandering als versnelde oorzaak

Een van de belangrijkste redenen voor versnelde funderingsproblemen is de opkomst van extreem droge perioden. In de afgelopen zomer zijn palen langer droog geweest dan normaal, waardoor de rotproces versneld is. Bovendien zakt de grond sneller bij droogte, wat leidt tot snellere verzakking van funderingen.

Droogstand bij palen en inklinking van grond zijn niet nieuw fenomenen, maar de klimaatverandering versnelt deze processen. In plaats van een maand droogstand, staan palen plotseling weken of zelfs maanden zonder water, wat direct tot schade kan leiden.

Nieuwe gebieden waar funderingsproblemen opduiken

Het aantal gebieden met meldingen van funderingsproblemen neemt toe. Naast de traditionele risicogebieden zijn ook nieuwe regio’s getroffen. Zo zijn er meldingen binnengekomen van schade in het rivierengebied en zandgronden in Noord-Brabant.

Deze ontwikkeling wijst op een complexe bodemstructuur in Nederland. De samenstelling van de grond varieert sterk per regio, ook binnen zandlagen. Kleilagen bijvoorbeeld zijn kwetsbaar bij droogte, omdat ze krimpen en hun structuur verliezen. Dit kan leiden tot instabiliteit van het fundament.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk, omdat de schade vaak pas zichtbaar wordt als het te laat is. Hieronder staan enkele duidelijke signalen:

Verzakking en scheefstand van het huis Dit is een van de meest opvallende signalen en komt vooral voor bij huizen met houten funderingspalen of ondiepe funderingen in veengebieden. In de buurt zijn vaak gelijksoortige woningen ook getroffen.
Scheuren in de buitengevel Bij funderingsproblemen zijn de scheuren vaak breder dan normale haarscheurtjes. De druk op de muren en constructie neemt toe, wat leidt tot brede en langere scheuren.
Bredere scheuren in binnenmuren en vloeren Als de fundering deel van zichzelf heeft verloren, ontstaat er een gebrek aan steun voor de muren. Dit kan leiden tot brede scheuren die zich verdiepen.

Als je enkele van deze signalen herkent, is het verstandig om professionele hulp in te schakelen. Een bouwmeester of funderingsdeskundige kan een grondig onderzoek doen en eventueel herstelmaatregelen aanbevelen.

Informatie over je fundering

Veel huiseigenaren weten niet hoe hun huis is gefundeerd. Dit is belangrijk om in te schatten of er een risico is op funderingsproblemen. Je kunt bij de afdeling Bouw- en Woningtoezicht van je gemeente de oorspronkelijke bouwtekening van de woning opvragen. Daarnaast kun je informatie krijgen over grondwaterstanden, wat met name van belang is als je huis een houten paalfundering heeft.

Daarnaast zijn er tools zoals de funderingsviewer van KCAF, waarmee je kunt zien of je woning in een aandachtsgebied staat. Deze viewer is geen zekerheid voor schade, maar geeft wel een eerste indicatie.

Noodzaak van een nationale aanpak

Vereniging Eigen Huis pleit al jaren voor een nationale aanpak van funderingsproblematiek. Tegenwoordig dragen huiseigenaren de lasten van funderingsherstel, terwijl ze geen controle hebben over de oorzaak van de schade, zoals klimaatverandering en veranderende waterstanden.

Er is momenteel geen verzekering die funderingsherstelkosten dekt, wat leidt tot hoge uitgaven voor woningeigenaren. Het is daarom belangrijk dat er een eerlijke verdeling van de kosten komt. De overheid moet hierbij een rol spelen, zeker gezien de bredere impact van klimaatverandering.

In 2021 werd het Deltaplan funderingsschade voorgesteld aan de overheid, waarin benadrukt wordt dat het Rijk een actieve rol moet spelen. Dit plan stelt voor dat er meer transparantie komt over funderingsproblematiek en dat er een nationaal herstelplan wordt opgesteld.

Toekomstige uitdagingen

De toekomstige uitdagingen voor funderingsproblematiek zijn groot. Met verder droogte en bodemdaling zullen steeds meer woningen het risico lopen op schade. Bovendien is het voor kopers en verhuurders steeds moeilijker om risico’s in te schatten.

Een van de grootste tekortkomingen is dat er op landelijk niveau geen historische registratie bestaat van het type en de kwaliteit van funderingen. Dit maakt het voor experts moeilijker om schadeprognoses te maken en maatregelen te nemen. Het KCAF probeert dit aan te vullen via de FunderMaps-database, die informatie probeert in te vullen over het type fundering per pand.

Samenvatting

Funderingsproblemen zijn in Nederland een toenemend probleem, vooral in gebieden met kwetsbare bodems en oude houten funderingen. Door klimaatverandering en droogte versnellen deze problemen, waardoor woningen sneller schade oplopen. Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel, omdat de schade vaak pas zichtbaar wordt als het te laat is.

Experts benadrukken de noodzaak van een nationale aanpak, waarin de overheid een actieve rol speelt. Dit omvat onder andere transparantie over funderingsproblematiek, verzekeringen voor herstelkosten en een eerlijke verdeling van de lasten tussen huiseigenaren en de overheid. In de toekomst is het van groot belang dat woningeigenaren, kopers en verhuurders beter worden geïnformeerd over het risico en de beschikbare maatregelen.

Bronnen

probleemgebieden