Rd-waarde bij fundering: begrijpen, berekenen en toepassen in renovatie en nieuwbouw

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Wanneer het gaat om energiezuinig bouwen of verbouwen, is het begrip van isolatiewaardes onmisbaar. Eén van de meest gebruikte maatstaven in de bouw is de Rd-waarde, die de warmteweerstand van een enkel isolatiemateriaal beschrijft. Deze waarde speelt een cruciale rol bij het kiezen van het juiste isolatiemateriaal en het voldoen aan bouwnormen of subsidievoorwaarden. In dit artikel richten we ons op de Rd-waarde in de context van funderingen, een onderdeel dat vaak minder in het oog springt, maar toch essentieel is voor het totale isolatiebeeld van een woning.

We zullen uitleggen wat de Rd-waarde precies is, hoe deze in verhouding staat tot andere isolatiemaatstaven zoals de Rc- en U-waarde, en hoe u deze toepast bij funderingen. Daarnaast bekijken we voorbeelden van isolatiematerialen en berekeningen die u helpen bij het nemen van een verstandig besluit voor renovatieprojecten of nieuwbouw.

Wat is de Rd-waarde?

De Rd-waarde (Resistance declared) geeft de warmteweerstand van één specifiek isolatiemateriaal aan. Dit betekent dat de Rd-waarde geen rekening houdt met de andere lagen in een bouwconstructie, zoals de oppervlakteafwerking of eventuele andere materialen. De Rd-waarde wordt uitgedrukt in m²K/W en wordt berekend door de dikte van het materiaal (in meter) te delen door de lambda-waarde (λ), een maat voor de warmtegeleiding van het materiaal.

Voorbeeld: Een isolatiemateriaal met een dikte van 20 cm (0,20 meter) en een lambda-waarde van 0,036 heeft een Rd-waarde van:

$$ Rd = \frac{0,20}{0,036} = 5,56 \, \text{m²K/W} $$

De Rd-waarde is dus een directe maat voor de isolerende kwaliteit van het materiaal zelf. Hoe hoger de Rd-waarde, hoe beter het materiaal warmte tegenhoudt. Deze waarde wordt vaak gebruikt bij het kiezen van isolatiematerialen, omdat hij een directe link legt tussen dikte, materiaaltype en isolatieprestatie.

Rd-waarde versus Rc- en U-waarde

Hoewel de Rd-waarde een waardevolle indicator is, is het belangrijk om deze niet te verwarren met de Rc-waarde en de U-waarde.

Rc-waarde: de isolatie van de volledige constructie

De Rc-waarde (Resistance construction) beschrijft de totaal isolerende werking van een volledige bouwconstructie, inclusief alle lagen: het isolatiemateriaal, oppervlakteafwerkingen, en eventuele luchtlagen. De Rc-waarde is de som van de Rd-waardes van alle lagen in de constructie. Deze waarde geeft dus een beter beeld van de totale warmteweerstand van een wand, dak of fundering.

Voorbeeld: Als een fundering bestaat uit 10 cm EPS (Rd = 1,0), 15 cm zandcement (Rd = 0,3) en 5 cm beton (Rd = 0,1), is de Rc-waarde:

$$ Rc = 1,0 + 0,3 + 0,1 = 1,4 \, \text{m²K/W} $$

U-waarde: hoeveel warmte gaat er door?

De U-waarde (Warmtetransmissiecoëfficiënt) is een maat voor hoeveel warmte per oppervlakte en temperatuurverschil door een constructie gaat. De U-waarde wordt uitgedrukt in W/(m²K) en is het omgekeerde van de Rc-waarde. Hoe lager de U-waarde, hoe beter het materiaal isoleert.

$$ U = \frac{1}{Rc} $$

Voorbeeld: Als een fundering een Rc-waarde heeft van 1,4, is de U-waarde:

$$ U = \frac{1}{1,4} = 0,71 \, \text{W/(m²K)} $$

In de praktijk worden de Rd-waarde en Rc-waarde het meest gebruikt bij isolatieprojecten. De U-waarde is meer gericht op het berekenen van energieverbruik, maar is minder geschikt voor het kiezen van materiaal.

Rd-waarde en fundering: waarom het belangrijk is

De fundering is een van de minder zichtbare onderdelen van een woning, maar het heeft een belangrijke invloed op het energieverbruik. Ondervloeren kunnen namelijk aanzienlijke hoeveelheden warmte verliezen als ze niet goed geïsoleerd zijn. In renovatieprojecten is het daarom vaak nodig om de isolatie van de fundering te verbeteren.

Bij nieuwbouw wordt vaak rekening gehouden met een hoge Rd- en Rc-waarde voor de fundering om te voldoen aan de energieneutrale normen. In renovatieprojecten is het doel vaak om de fundering aan te passen aan de huidige energienormen.

Wat is een goede Rd-waarde voor fundering?

Hoewel de SOURCE DATA geen specifieke Rd-waarden voor funderingen voorziet, kunnen we uit de gegevens over dak- en muurisolatie afleiden dat minimale Rd-waardes voor isolatieprojecten meestal liggen tussen 1,0 en 3,0 m²K/W, afhankelijk van de toepassing.

Voor funderingen geldt doorgaans dat een Rd-waarde van minimaal 1,5 m²K/W wenselijk is. In renovatieprojecten is het echter vaak verstandig om te streven naar een Rd-waarde van 2,0 tot 2,5 m²K/W, vooral als de woning in een koud klimaat staat of als men wil voldoen aan subsidievoorwaarden.

Voorbeeld: isolatie van een oude fundering

Stel dat u een woning uit 1928 hebt met een bestaande vloeropbouw van 7,5 cm EPS en 12 cm zandcement. U overweegt de fundering te vernieuwen door de oude vloer te verwijderen en een nieuwe vloeropbouw aan te leggen.

EPS (7,5 cm) heeft een lambda-waarde van 0,037. De Rd-waarde is dan:

$$ Rd = \frac{0,075}{0,037} = 2,03 $$

Zandcement (12 cm) heeft een lambda-waarde van ca. 1,4 (afhankelijk van samenstelling), dus:

$$ Rd = \frac{0,12}{1,4} = 0,09 $$

Totale Rc-waarde van de bestaande vloeropbouw is dan:

$$ Rc = 2,03 + 0,09 = 2,12 $$

Als u deze opbouw vervangt door bijvoorbeeld 40 cm isolatiebeton met een lambda-waarde van 0,042 (zoals genoemd in SOURCE DATA), dan is de Rd-waarde:

$$ Rd = \frac{0,40}{0,042} = 9,52 $$

Dit is een aanzienlijk verbetering. De Rc-waarde van de nieuwe vloeropbouw zou dan ook aanzienlijk hoger liggen, wat betekent dat de fundering een minimaal warmteverlies zal hebben.

Welk isolatiemateriaal is geschikt voor fundering?

De Rd-waarde van een materiaal is afhankelijk van de dikte en de lambda-waarde. Voor funderingen zijn materiaalkeuze en dikte dus van groot belang. Hieronder geven we een overzicht van de Rd-waardes van verschillende materialen, gebaseerd op de SOURCE DATA.

Materiaal	Lambda-waarde (λ)	Rd-waarde (bij 20 cm dikte)
PIR-isolatie	0,022 – 0,027	7,4 – 9,1
Glaswol	0,037 – 0,041	4,9 – 5,4
EPS-isolatie	0,033 – 0,041	4,9 – 6,1
Isolatiebeton	0,042 (geschat)	4,8
Zandcement	1,4 – 1,6	0,13 – 0,14

Op basis van deze tabel is PIR-isolatie het meest efficiënte materiaal voor fundering, gevolgd door EPS en glaswol. Isolatiebeton is een alternatief dat met een lagere Rd-waarde werkt, maar gemakkelijker te verwerken is en goed uitkomt op Rc-waarde, vooral bij grotere diktes.

Vraag: Is isolatiebeton geschikt voor fundering?

Uit SOURCE DATA blijkt dat isolatiebeton een lambda-waarde heeft van ongeveer 0,042, wat overeenkomt met een Rd-waarde van ongeveer 4,8 bij een dikte van 20 cm. Bij 40 cm dikte stijgt deze Rd-waarde tot 9,5, wat overeenkomt met de Rd-waarde van PIR-isolatie.

Isolatiebeton is dus een geschikt alternatief voor fundering, vooral als het doel is om een hoge Rc-waarde te behalen met een vriendelijker installatieproces. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de dikte van de opbouw, omdat isolatiebeton iets minder efficiënt is dan PIR.

Voordelen van isolatiebeton voor fundering

Gemakkelijk te verwerken en kan vaak direct op zand gestort worden.
Lage vochtgevoeligheid, wat gunstig is voor funderingen.
Goede warmte- en akoestische isolatie.
Lange levensduur en weinig onderhoud.

Nadelen van isolatiebeton

Lagere Rd-waarde in vergelijking met PIR of EPS bij gelijke dikte.
Vermogen tot uitzetten bij verkeerde aanmenging, wat vooraf goed moet worden gecontroleerd.
Minder beschikbaar dan traditionele isolatiematerialen, wat kan leiden tot langere levertermijnen.

Rd-waarde berekenen: hoe doe je dat?

De Rd-waarde is eenvoudig te berekenen met de volgende formule:

$$ Rd = \frac{dikte}{\lambda} $$

Waarbij: - Rd = warmteweerstand van het materiaal (m²K/W) - dikte = dikte van het materiaal in meter - λ = lambda-waarde (warmtegeleidingscoëfficiënt) van het materiaal

Voorbeeldberekening:

Stel dat u een fundering wilt isoleren met 20 cm PIR-isolatie, waarvan de lambda-waarde 0,025 is.

$$ Rd = \frac{0,20}{0,025} = 8,0 \, \text{m²K/W} $$

Dit is een goede Rd-waarde voor een fundering en zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de isolatie.

Rd-waarde en subsidievoorwaarden

Bij renovatieprojecten is het vaak nodig om de Rd-waarde te berekenen om te voldoen aan subsidievoorwaarden. In SOURCE DATA wordt aangegeven dat bijvoorbeeld voor dakisolatie een Rd-waarde van 3,5 m²K/W vereist is voor subsidie. Voor muurisolatie is dit 3,5 m²K/W, en voor nieuwbouw is een hogere Rd-waarde aanbevolen.

Hoewel er geen expliciete Rd-waarde is voor fundering, is het verstandig om minstens te streven naar een Rc-waarde van 2,0 tot 2,5 m²K/W, afhankelijk van het type woning en de locatie.

Praktische tips voor Rd-waarde in renovatie

Meet de beschikbare ruimte voor de fundering. Dit bepaalt de maximale dikte van het isolatiemateriaal.
Bereken de Rd-waarde van elk materiaal dat u overweegt. Gebruik online rekenmachines of de formule Rd = dikte / λ.
Controleer of het materiaal voldoet aan de bouwnormen of subsidievoorwaarden.
Bepaal de Rc-waarde van de volledige constructie om te zien of het totaal voldoet aan de gewenste isolatiegraad.
Zorg voor luchtdichtheid tussen de verschillende lagen om warmteverlies te voorkomen.

Rd-waarde in combinatie met vloerverwarming

In sommige renovatieprojecten wordt overwogen om vloerverwarming aan te leggen, zoals in het voorbeeld uit SOURCE DATA. In dergelijke gevallen is het belangrijk om rekening te houden met de warmtecapaciteit van het isolatiemateriaal.

Voor vloerverwarming is het meestal gunstig om materiaal met een hoge Rd-waarde en lage warmtecapaciteit te kiezen. Dit zorgt ervoor dat de warmte snel en efficiënt kan worden verspreid.

Voorbeeld: vloerverwarming met isolatiebeton

Als u 40 cm isolatiebeton gebruikt met een Rd-waarde van 9,5 en een warmtecapaciteit van ca. 1000 J/(kg·K), dan is het een goede keuze voor vloerverwarming. Het materiaal is goed geïsoleerd en heeft voldoende massiefheid om warmte op te slaan en langzaam af te geven.

Alternatieve opbouw

Een andere opbouw kan bestaan uit 20 cm PIR-isolatie (Rd = 8,0) plus een 20 cm laag zandcement (Rd = 0,14). De Rc-waarde is dan 8,14, wat ook voldoende is voor vloerverwarming.

Conclusie

De Rd-waarde is een essentieel instrument bij het kiezen van isolatiemateriaal voor funderingen. Het geeft een directe maat voor de isolerende kwaliteit van het materiaal en helpt bij het voldoen aan bouwnormen of subsidievoorwaarden. Hoewel funderingisolatie minder in het oog springt dan dak- of muurisolatie, heeft het een aanzienlijke invloed op het totale energieverbruik van een woning.

Bij het kiezen van een materiaal is het belangrijk om rekening te houden met zowel de Rd-waarde, dikte, lambda-waarde en installatiegemak. Materialen zoals PIR-isolatie, EPS en isolationbeton zijn geschikt voor fundering, waarbij PIR de hoogste Rd-waarde biedt, maar isolatiebeton uitkomt op Rc-waarde en installatiegemak.

Bij renovatieprojecten is het verstandig om de Rd-waarde van de bestaande fundering te berekenen en indien nodig te verbeteren. In nieuwbouw is het doel vaak om een hoge Rd- en Rc-waarde te behalen om te voldoen aan energienormen.

Uiteindelijk is het de Rd-waarde die u helpt bij het nemen van een verstandig en duurzaam isolatiebesluit. Door deze waarde te begrijpen en toe te passen, kunt u ervoor zorgen dat uw woning energiezuinig, comfortabel en duurzaam is.

Bronnen

waarde