Romeinse funderingstechnieken en archeologische vondsten in Blerick en Nijmegen

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Bij bouwprojecten en archeologische opgravingen in Nederland komen regelmatig sporen van Romeinse bouwactiviteiten aan het licht. Deze vondsten zetten het licht op de technieken en materialen die de Romeinen gebruikten om gebouwen en infrastructuur te funderen. In deze artikel worden de Romeinse funderingstechnieken, met name in de regio Blerick (Venlo) en Nijmegen, besproken op basis van archeologische vondsten. Ook wordt ingegaan op de historische context van deze funderingstechnieken en hun betekenis voor de huidige bouwpraktijk in de regio.

Romeinse funderingstechnieken in Blerick

De Romeinen waren bekend om hun gebruik van robuuste bouwmethoden en goed uitgewerkte funderingen. In Blerick zijn duidelijke sporen gevonden van deze aanpak. De funderingen bestonden vaak uit zware eikenhouten palen, die diep in de grond werden grijpen om het bouwwerk stabiliteit te geven. Deze palen werden vaak voorzien van ijzeren paalschoenen, om slijtage en roestvorming tegen te gaan. Deze techniek is ook aangetroffen bij de bouw van Romeinse bruggen, waarbij zware houten palen in de rivierbedding werden geplant om de brug te ondersteunen.

In het geval van Blerick is het mogelijk dat er sprake was van een Romeinse brug over de Maas. De ligging van de weg en enkele vondsten wijzen op een dergelijke constructie. Helaas zijn er geen zichtbare restanten van deze brug boven de grond gevonden, en het is daarom niet mogelijk om deze conclusie met zekerheid te bevestigen. Een duikonderzoek zou mogelijk resten van een brug kunnen opleveren, maar tot nu toe zijn dergelijke acties niet uitgevoerd.

De funderingspalen die in Blerick zijn aangetroffen, zijn gemaakt van zware eikenhout en voorzien van ijzeren paalschoenen. Dit type fundering is typisch voor gebouwen die op vochtig of moerassig terrein zijn geplaatst, zoals langs rivieren of in zandgronden. De paalschoenen zorgden voor extra stabiliteit en voorkwamen dat de palen te snel in de grond zakten. In de Romeinse tijd werden dergelijke technieken al toegepast, maar de palen die in Blerick zijn gevonden dateren uit de zestiende eeuw. Dit wijst op een langere geschiedenis van bewoning in de regio, met bouwactiviteiten die zich over verschillende eeuwen uitstrekken.

De Romeinse aanwezigheid in Blerick is verder bevestigd door de vondst van diverse artefacten. Zo is in de wijk De Staay een Romeinse gouden munt (aureus) van Nero aangetroffen. De munt dateert uit 65 na Christus, kort voor Neros zelfmoord in 68 na Christus. Op de munt staat de beeltenis van Nero met het randschrift "Divus Claudius Augustus", en op de keerzijde is een afbeelding van Iuppiter Custos te zien. Deze vondst wijst op bewoning uit de Romeinse tijd, hoewel er geen verdere Romeinse vondsten in de directe omgeving zijn gevonden. Bewoning uit deze periode is vooral aangetroffen in de binnenstad van Venlo en in de wijken ten noorden en westen van Blerick, zoals Groot-Boller, Heierhoeve en Boekend.

De geschiedenis van Blerick, een wijk van de gemeente Venlo, is rijk aan archeologische vondsten die duiden op bewoning en activiteit in de Romeinse en middeleeuwse periode. In het kader van bouwprojecten en archeologisch onderzoek zijn over de afgelopen eeuwen diverse funderingen en restanten aan het licht gekomen. Deze vondsten leveren belangrijke inzichten op over de constructiemethoden, bouwmaterialen en de rol van Blerick in de regio tijdens de Romeinse tijd. In dit artikel worden deze funderingen en hun historische context besproken, met aandacht voor de archeologische vondsten, technische aspecten en de interpretaties die eromheen zijn ontstaan.

Naast de funderingsmethoden en wegennetwerken zijn er ook vondsten gedaan die wijzen op de aanwezigheid van Romeinse nederzettingen in Blerick. Zo zijn er resten van bewoning uit de Romeinse tijd aangetroffen in het gebied van Groot-Boller, Heierhoeve en Boekend, wat wijst op een vroege vestiging in de regio. Deze nederzettingen waren mogelijk verband houden met de Romeinse weg, die de regio doorliep en een belangrijke rol speelde in de handel en communicatie.

De Romeinse nederzettingen in Blerick kunnen ook verband houden met de aanwezigheid van Germaanse kolonisten, zoals is vermeld in een studie van Schotten. Deze kolonisten zouden zich in de regio hebben gevestigd, mogelijk in combinatie met Romeinse invloeden. De aanwezigheid van zandgronden in de regio maakte het mogelijk om nederzettingen aan te leggen, en de Romeinen gebruikten deze locaties om hun controle over het gebied uit te breiden.

Blerick heeft naast de Romeinse periode ook een rijke middeleeuwse en moderne geschiedenis. Zo was er in de 13e eeuw een kerk aanwezig, die later werd uitgebreid en herbouwd. De Lambertuskerk, die in 1934 in gebruik werd genomen, is een voorbeeld van de religieuze geschiedenis van de regio. In de 20e eeuw groeide Blerick verder uit tot een belangrijk deil van Venlo, en werd het ook een vestiging voor militaire activiteiten, zoals de Frederik Hendrik Kazerne.

Romeinse fundering in Nijmegen

Archeologen hebben bij de oever van de Waal in Nijmegen de fundering van een groot Romeins gebouw blootgelegd. De vondst werd gedaan op een plek waar een woontoren wordt gebouwd. De onderzoekers troffen eerst allerlei gebruiksvoorwerpen aan, zoals luxe aardewerk, dakpannen en tegels. Daaronder verscheen de stenen fundering van een gebouw met drie of vier ruimtes. Volgens de gemeente maakte het gebouw deel uit van de Romeinse stad Ulpia Noviomagus. Welke functie het gebouw in de Romeinse tijd precies had, moet nog nader onderzocht worden. "We kunnen denken aan een openbaar gebouw dat hier vlak bij het Romeinse thermencomplex en de in de 20e eeuw opgegraven Romeinse tempel heeft gestaan", zegt de gemeente. "Maar ook werkplaatsen of opslagruimten aan de rand van de stad waar de rivier lag, zijn mogelijkheden."

Veel stenen van het Romeinse gebouw zijn in de Middeleeuwen gebruikt om hergebruikt te worden. De Romeinse gebouwen in Nijmegen dienden toen als een soort steengroeve voor het winnen van bouwmateriaal, aldus de gemeente. De fundering van de nieuwe woontoren wordt volgens de gemeente grotendeels boven de archeologische resten aangebracht. "Alleen waar de nieuwbouw de archeologische resten zal verstoren, vinden opgravingen plaats."

Romeinse wegennetwerken en fundering

Romeinen waren meesters in de bouwkunst. Niet alleen bij gebouwen: ook in de wegenbouw blonken ze uit. Ze legden bruggen, dammen en tunnels aan, schijnbaar met het grootste gemak. Dankzij deze wegen konden de Romeinen zich snel verplaatsen naar alle uithoeken van hun enorme rijk. Romeinse snelwegen hadden meestal een solide fundering, een verhard wegdek en een greppel langs de kanten voor de afwatering, zodat de weg altijd goed begaanbaar was. De verharding van het wegdek was afhankelijk van het materiaal dat in de omgeving voorhanden was: in zuidelijke landen natuursteen, in onze streken vooral grint en aan de kust zelfs schelpen.

Een snelle manier van reizen De Romeinen legden de wegen in eerste instantie aan voor het leger, zodat legioenen zich snel konden verplaatsen. Een getrainde soldaat kon, met volle bepakking, dagelijks 25 tot 30 kilometer marcheren. Als het moest zelfs 40 kilometer: erg snel voor die tijd! De wegen werden ook gebruikt door koeriers te paard. Zij brachten belangrijke berichten naar de gouverneurs en legerofficieren. Zo kon het immense Romeinse Rijk ook zonder moderne communicatiemiddelen als telefoon en e-mail goed worden bestuurd.

Romeinse funderingspalen in Zuid-Holland

Dwars door wat wij nu Nederland noemen, liep 2.000 jaar geleden de noordelijke grens van het Romeinse Rijk: de Limes. Bij opgravingen vinden we nog altijd voorwerpen uit de Romeinse tijd, zoals de houten funderingspalen. Dergelijke palen vormden de fundering voor een dijklichaam waarop een weg lag. Ze zijn gemaakt van eiken die in de jaren 123 en 124 AD zijn gekapt. Op enkele palen staat een slagstempel met de inscriptie COH II CR. Dit verwijst naar Cohors II Civium Romanorum, wat ‘van het tweede cohort van de Romeinse burgers’ betekent. Nadat keizer Hadrianus opdracht gaf wegdelen in Zuid-Holland en Utrecht te bouwen, heeft deze eenheid waarschijnlijk het hout hiervoor gekapt en voorbewerkt.

Zuid-Holland is een gebied dat rijk is aan archeologie. De samenstelling van de bodem maakt het mogelijk dat archeologische resten goed bewaard zijn. Bij de aanleg van de RijnlandRoute zijn archeologische opgravingen gedaan. Hier werden onder andere de Romeinse funderingspalen, een grafveld en andere vondsten opgegraven.

Archeologische context en huidige bouwprojecten

Bouwprojecten in Nederland vragen vaak om archeologische vooronderzoek en eventueel opgravingen. De Romeinse funderingen die in Blerick en Nijmegen zijn aangetroffen, zijn duidelijke sporen van de Romeinse aanwezigheid in deze regio’s. Deze vondsten zijn van groot historisch belang en tonen aan dat de Romeinen al eeuwen geleden complexe bouwtechnieken toepasten. De gebruikte materialen en constructiemethoden zijn afgestemd op de lokale omstandigheden, zoals vochtige grond en rivierbeddingen.

In de huidige bouwsector is het gebruik van historische bouwtechnieken en materialen vaak van belang bij renovaties en restauraties. Bijvoorbeeld, het hergebruik van Romeinse stenen of de reconstructie van historische funderingen kan een waardevolle toevoeging zijn aan het project. Het belang van het behoud van het archeologische erfgoed is hierbij groot, aangezien het bovendien inzichten biedt in de bouwpraktijk van het verleden.

Conclusie

Romeinse funderingstechnieken zijn een bewijs van de ingenieurskunst van het Romeinse Rijk. In Blerick en Nijmegen zijn duidelijke sporen van deze technieken aangetroffen, zoals houten funderingspalen met ijzeren paalschoenen en stenen funderingen van gebouwen. Deze vondsten geven een uniek inzicht in de bouwpraktijk van de Romeinen en hun aanwezigheid in het huidige Nederland. De Romeinse wegennetwerken speelden een belangrijke rol in de handel en communicatie, en hun bouwmethoden waren afgestemd op de lokale omstandigheden.

Bij huidige bouwprojecten en renovaties is het belang van archeologische vooronderzoek groot. De vondsten uit het verleden geven niet alleen inzicht in de geschiedenis, maar ook in de constructiemethoden en materialen die destijds werden gebruikt. Deze kennis kan nuttig zijn bij het plannen en uitvoeren van huidige bouwprojecten, zowel in technisch als esthetisch opzicht. Het behoud van het archeologische erfgoed draagt bij aan een dieper begrip van de geschiedenis van Nederland en haar bouwtradities.

Bronnen

romeinse