Funderingsproblematiek in Rotterdam: Aanpak, Instrumenten en Projecten

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

De stad Rotterdam staat bekend om haar innovatieve aanpak van stadsontwikkeling, infrastructuur en duurzaamheid. Echter, ook in de bouwsector, en met name op het gebied van funderingen, zijn er uitdagingen. Zoals aangegeven in de bronnen, zijn er in de stad ongeveer 120.000 woningen die op houten paalfunderingen rusten. Van deze woningen heeft schatting 20.000 funderingsproblemen of is in de nabije toekomst te verwachten dat er sprake komt van funderingsproblematiek. In dit artikel wordt ingegaan op de funderingsproblematiek in Rotterdam, de maatregelen die de gemeente heeft genomen, en de betrokkenheid van externe partijen. Ook wordt ingegaan op het pilotproject ’s-Gravendijkwal en andere initiatieven die gericht zijn op het beheer en onderhoud van infrastructuur en funderingen. Hierbij wordt alleen gebruikgemaakt van de informatie die expliciet in de opgegeven bronnen staat.

De funderingsproblematiek in Rotterdam

Houten paalfunderingen en risico’s

In de gemeente Rotterdam zijn er circa 120.000 woningen die zijn gebouwd op houten paalfunderingen. Deze funderingstekening is typisch voor de regio en is historisch ontstaan door de vochtige bodemstructuur. Echter, houten palen zijn niet onsterfelijk. Ze kunnen verrotten, met name als ze in een aanhoudend natte omgeving staan of als het grondwaterpeil lager komt te liggen dan normaal.

De schatting is dat ongeveer 20.000 woningen in de stad nu of in de nabije toekomst funderingsproblemen zullen krijgen. Dit kan manifesteren zich in verzakkingen van het bouwgrondoppervlak, scheurvorming in muren, vochtproblemen of zelfs instabiliteit van de bouwconstructie. De aanpak van deze funderingsproblematiek is daarom van groot belang voor zowel woningeigenaren als de gemeente.

Oorzaak van funderingsproblemen

De hoofdoorzaak van funderingsproblemen in Rotterdam ligt in het dalende grondwaterpeil. In het verleden was het grondwaterpeil hoger, waardoor de houten palen goed beschermd werden tegen verrotting. Door het afvoeren van grondwater voor landbouw, wonen en industriële toepassingen, is het peil gedaald. Hierdoor zijn de palen in aanraking gekomen met lucht en zonlicht, wat versnelt de verrotting.

Daarnaast speelt ook de leeftijd van de palen een rol. Veel palen zijn meer dan 80 jaar oud, en hun levensduur wordt geschat op 80 tot 100 jaar. Daardoor is het nu voor een groot aantal woningen de tijd gekomen om de fundering te beoordelen en eventueel te herstellen.

De aanpak door de gemeente Rotterdam

Het Funderingsloket

Als gevolg van de omvang van de funderingsproblematiek, heeft de gemeente Rotterdam het Funderingsloket opgericht. Dit loket fungeert als informatieve en begeleidende instelling voor woningeigenaren die vragen hebben over hun fundering of die een onderzoek nodig hebben. Het Funderingsloket werkt samen met externe bureaus om buurtgerichte projecten te organiseren en woningeigenaren te informeren over de aard van houten paalfunderingen.

De gemeente Rotterdam stelt via het Funderingsloket ook een funderingskaart beschikbaar, die informatie geeft over de funderingssituatie van een specifiek pand. Dit is een waardevol instrument voor woningeigenaren die willen weten of hun woning risico loopt op funderingsproblemen.

Instrumenten voor funderingsherstel

De gemeente Rotterdam biedt verschillende instrumenten aan om woningeigenaren te ondersteunen bij funderingsherstel. Deze instrumenten zijn zowel financieel als informatief van aard en zijn bedoeld om zowel individueel als collectief funderingsproblemen aan te pakken. De belangrijkste instrumenten zijn:

Lening voor funderingsherstel via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel: Dit fonds biedt een lening aan woningeigenaren om funderingsherstelwerken te financieren. De lening is bedoeld om de eigenaars te ondersteunen bij de kosten van funderingsonderzoek en -herstel.
Subsidie voor bloksgewijs funderingsonderzoek: Wanneer een groep woningeigenaren in een bepaalde buurt gezamenlijk funderingsonderzoek wil uitvoeren, kan de gemeente subsidie verstrekken. Dit maakt het voor de betrokken partijen betaalbaarder om het onderzoek te laten uitvoeren.
Aanschrijvingsbeleid van de gemeente: De gemeente Rotterdam heeft een aanschrijvingsbeleid opgesteld waarbij woningeigenaren verplicht worden tot onderzoek naar de staat van hun houtenpaalfundering. Dit beleid is gericht op het voorkomen van verder verval van funderingen en het zorgen voor vroegtijdige herstelmaatregelen.
Verlaging van de onroerendezaakbelasting (OZB): Aan de voorwaarden van het OZB-beleid kan worden voldaan door het uitvoeren van funderingsonderzoek of herstel. In dat geval kan de gemeente de onroerendezaakbelasting verlagen, waardoor woningeigenaren financieel worden gesteund.
Informatie over bodemaling: De gemeente Rotterdam werkt aan onderzoek naar bodemaling als aanvullende maatregel om het grondwaterpeil te herstellen. Dit kan het verloop van funderingsproblemen vertragen of zelfs voorkomen.
Digitale monitoring van funderingsstaat: In samenwerking met woningeigenaren en externe partijen, voert de gemeente onderzoek uit naar digitale monitoringmethoden. Dit betekent dat de staat van funderingen op een continue basis gecontroleerd kan worden, zodat eventuele problemen vroegtijdig worden opgemerkt en herstelmaatregelen snel kunnen worden genomen.

Het pilotproject ’s-Gravendijkwal

Doel en werkwijze

Een van de pilotprojecten die in het kader van funderingsherstel zijn opgestart, is het project op de ’s-Gravendijkwal. Dit project is in opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) en het ministerie van Financiën, en dient als voorbeeld voor het gebruik van DBFM (Design, Build, Finance, Maintain) in lokale infrastructuur. Het doel van het project is om een efficiënte en kosteneffectieve aanpak te ontwikkelen voor funderingsherstel en -onderzoek.

Het project ’s-Gravendijkwal is bedoeld om te demonstreren hoe samenwerking tussen overheid, woningeigenaren en externe partijen kan leiden tot een duurzame aanpak van funderingsproblemen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de technische aspecten van funderingsherstel, maar ook naar de organisatie van het project, financiering en het behoud van de fundering in de toekomst.

Samenwerking met buurlanden

Het pilotproject is ook gericht op het uitwisselen van kennis met buurlanden. Zoals aangegeven in de bronnen, is er een internationaal congres geweest waarbij overheden uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en andere landen hebben meegewerkt aan een uitwisseling van ervaringen op het gebied van funderingsherstel en infrastructuurbeheer. Hieruit is gebleken dat overheden veel van elkaar kunnen leren, en dat samenwerking op internationaal niveau kan leiden tot betere oplossingen.

De kennisuitwisseling met Duitsland is vanaf 2010 voortgezet, en heeft geleid tot nieuwe inzichten en aanpakken die in het project op de ’s-Gravendijkwal zijn toegepast. Dit betekent dat het project niet alleen gericht is op Rotterdamse funderingsproblemen, maar ook op het opbouwen van een internationale samenwerking en kennisuitwisseling.

Externe partijen en funderingsherstel

Rol van externe keurders

In het kader van funderingsonderzoek en -herstel, spelen externe partijen, zoals bouwkundige keurders, een belangrijke rol. Deze keurders voeren uitgebreide bouwkundige keuringen uit, inclusief funderingsonderzoek, en geven adviseursadvies aan woningeigenaren. Een voorbeeld van zo’n externe partij is Premiumkeur, een onafhankelijke keurder die betrokken is geweest bij funderingsherstelprojecten in Rotterdam.

In een persoonlijke getuigenis wordt beschreven hoe een koper via Premiumkeur een grondige bouwkundige keuring liet uitvoeren. Hierbij bleek dat er een flinke verzakking was in de fundering van een woning. Binnen het huis werden ook andere gebreken aangetroffen, zoals een lekkende schoorsteen, onkundig gerepareerde goten en een onkundig gebouwde badkamer die leidde tot een doorzakking van de verdiepingsvloer. Deze bevindingen voorkwamen dat de koper een funderingsprobleem overzag, wat leidde tot een betere beslissing.

De rol van bouwkundige keurders is dus essentieel bij funderingsonderzoek, aangezien zij objectieve en deskundige informatie kunnen leveren over de staat van een fundering en eventuele herstelmaatregelen. Dit is vooral belangrijk bij woningen in regio’s met funderingsproblematiek, zoals Rotterdam.

Preventief beheer en onderhoud van infrastructuur

Belang van preventief beheer

Een goede aanpak van funderingsproblemen is slechts een deel van de bredere strategie van de gemeente Rotterdam. Net als bij funderingsherstel, geldt ook voor infrastructuurbeheer dat het voorkomen van problemen beter is dan het herstel van schade. Daarom is de gemeente Rotterdam in het kader van haar infrastructuurbeleid gericht op preventief beheer en onderhoud van haar netwerken, zoals spoorwegen, hoofdwegen, hoofdvaarwegen en het hoofdwatersysteem.

Het voeren van preventieve werkzaamheden betekent dat de infrastructuur continu in goede staat wordt gehouden, zodat kosten op lange termijn worden gereduceerd en de levensduur van de infrastructuur wordt verlengd. Bovendien voorkomt preventief onderhoud dat er achterstallig onderhoud ontstaat, wat meestal kostbaarder en lastiger is om op te lossen.

Inspecties en monitoring

Een belangrijk onderdeel van preventief beheer is de frequente inspectie van infrastructuurobjecten. Dit betekent dat er regelmatig inspecties worden uitgevoerd om eventuele problemen vroegtijdig te detecteren en te herstellen. In het kader van het hoofdwatersysteem, bijvoorbeeld, wordt regelmatig gecontroleerd of de sluizen, dammen en andere watersystemen correct functioneren.

De gemeente Rotterdam gebruikt hierbij ook digitale tools en monitoringtechnieken. Zo kan bijvoorbeeld het waterpeil in het hoofdwatersysteem continu worden gemeten, waardoor eventuele afwijkingen snel worden opgemerkt. Dit is ook van toepassing op funderingsherstel, waarbij digitale monitoring kan helpen om de staat van funderingen op lange termijn te volgen.

Investeringen en financiële beleidslijnen

Budgetten en uitvoering van projecten

De gemeente Rotterdam heeft verschillende investeringen gepland om haar infrastructuur en funderingsproblematiek aan te pakken. Deze investeringen zijn verwerkt in de jaarverslagen van de gemeente, zoals het Jaarverslag 2009 van Verkeer en Waterstaat. In dit verslag worden de financiële plannen voor diverse projecten beschreven, inclusief de Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR), Ruimte voor de Rivier en Maaswerken.

Een voorbeeld van een project dat in het kader van deze investeringen is uitgevoerd, is de ombouw van de keersluis in Zwartsluis naar een schutsluis. Dit project is ondersteund door een amendement van €10 miljoen, en de uitvoering is gestart in 2009 met de oplevering in 2014. Deze investering is gericht op de verbetering van het waterverkeer en de veiligheid van de waterwegen.

Financiële hulp voor woningeigenaren

Naast investeringen in infrastructuur, is er ook financiële hulp voor woningeigenaren die funderingsproblemen hebben. Dit is bijvoorbeeld te zien in het Fonds Duurzaam Funderingsherstel, dat leningen biedt aan woningeigenaren. De lening is bedoeld om funderingsherstelwerken te financieren, en is ontworpen om zowel individueel als collectief te worden ingezet.

Daarnaast zijn er ook subsidies beschikbaar voor woningeigenaren die bloksgewijs funderingsonderzoek willen uitvoeren. Deze subsidies zijn bedoeld om de kosten van funderingsonderzoek te verlagen en zodoende de motivatie van woningeigenaren te vergroten om actie te ondernemen.

Aanvullende maatregelen en toekomstvisie

Bodemaling en herstel van grondwaterpeil

Een van de maatregelen die in het kader van funderingsherstel worden overwogen, is bodemaling. Dit betekent dat grondwater in de bodem wordt aangevoerd om het peil te herstellen. Hierdoor kan de staat van houten paalfunderingen worden verbeterd, en kan verder verrotten van de palen worden voorkomen.

De gemeente Rotterdam onderzoekt momenteel de mogelijkheden van bodemaling in samenwerking met woningeigenaren en externe partijen. Het doel is om te bepalen of bodemaling een haalbare en effectieve maatregel is voor het herstellen van funderingen in de stad. Mocht dit het geval zijn, dan kan dit een waardevolle aanvulling vormen op bestaande funderingsherstelmethoden.

Toekomstvisie en duurzaamheid

De gemeente Rotterdam is zich bewust van de noodzaak om funderingsproblematiek aan te pakken in een duurzame en kostenefficiënte manier. Dit is ook te zien in de beleidslijnen van de gemeente, zoals het Jaarverslag 2009 van Verkeer en Waterstaat. In dit verslag wordt benadrukt dat investeringen in infrastructuur en funderingsherstel essentieel zijn voor de leefbaarheid van de stad en de duurzaamheid van het stadsontwikkelingsbeleid.

Daarnaast benadrukt de gemeente de belangrijkheid van samenwerking tussen overheid, woningeigenaren en externe partijen. Deze samenwerking is essentieel om zowel funderingsproblematiek als andere uitdagingen in de stad aan te pakken op een duurzame manier.

Conclusie

De funderingsproblematiek in Rotterdam is een complexe kwestie die aandacht vraagt van zowel de gemeente als de woningeigenaren. Met circa 120.000 woningen op houten paalfunderingen en schatting 20.000 woningen met funderingsproblemen of in het risico ervan, is het noodzakelijk om een duurzame aanpak te ontwikkelen. De gemeente Rotterdam heeft hierin verschillende instrumenten opgesteld, zoals het Funderingsloket, het Fonds Duurzaam Funderingsherstel en subsidies voor bloksgewijs funderingsonderzoek. Bovendien is er een pilotproject op de ’s-Gravendijkwal, waarbij nieuwe aanpakken en samenwerkingen met buurlanden worden getest.

Buiten de rol van de gemeente, zijn externe partijen zoals bouwkundige keurders ook essentieel in het proces van funderingsonderzoek en herstel. Deze keurders helpen bij het detecteren van funderingsproblemen en het geven van advies over eventuele herstelmaatregelen. Ook is het preventieve beheer van infrastructuur een belangrijk onderdeel van de aanpak van funderingsproblematiek, aangezien het voorkomen van problemen kostbaarder is dan het herstellen van schade.

In de toekomst is het waarschijnlijk dat de gemeente Rotterdam verder zal werken aan bodemaling en het herstellen van het grondwaterpeil om funderingsproblematiek aan te pakken. Dit maakt deel uit van een bredere visie op duurzaamheid en leefbaarheid van de stad. Tot slot benadrukt de gemeente de belangrijkheid van samenwerking tussen overheid, woningeigenaren en externe partijen om funderingsproblematiek aan te pakken op een efficiënte en duurzame manier.

Bronnen

gravendijkwal