Funderingsproblematiek in Nederland: Oorzaken, Gevolgen en Nationale Aanpak

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

De funderingsproblematiek in Nederland is een complex en steeds urgenter wordend onderwerp in de bouw- en woningeigenaarswereld. In recente uitzendingen van NOS en RTL Nieuws is de aandacht voor bodemdaling en funderingsverzakking opnieuw gestegen, een onderwerp dat al langer in de schaduw heeft gestaan. Terwijl de klimaatzorgen en bouwgeschiedenis een rol spelen, is het ook een technisch en maatschappelijk uitdagend probleem. In dit artikel bespreken we de oorzaken van funderingsproblematiek, de schadegevolgen, de huidige aanpak en de toekomstige maatregelen die op nationaal niveau worden overwogen of al worden uitgevoerd.

Inleiding

In Nederland is sprake van een omvangrijke funderingsproblematiek die zowel in stedelijke als landelijke gebieden voorkomt. Volgens het advies 'Goed gefundeerd' van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), ligt het aantal huizen met funderingsproblematiek op dit moment op ongeveer 425.000. Deze huizen hebben reeds verzakkingsschade of zullen die krijgen tussen nu en 2035. De schade die uit deze problematiek voortkomt kan oplopen tot 54 miljard euro, indien geen preventieve maatregelen worden genomen.

De aandacht voor funderingsproblematiek is recent verder toegenomen, ook dankzij uitzendingen van NOS en RTL Nieuws. Er zijn bijdragen gedaan door onder andere het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), funderingsonderzoeksbureaus en het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling. Deze aandacht is volgens experts welkom, omdat het een lang onderbelicht en technisch ingewikkeld onderwerp betreft.

Oorzaken van funderingsproblematiek

Funderingsproblematiek wordt veroorzaakt door een complexe combinatie van factoren. Deze omvatten bodemdaling, veroudering van gebouwen, klimaatzwervingen en de historie van onderhoud van infrastructuur. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste oorzaken, zoals vermeld in de beschikbare bronnen.

1. Bodemdaling

Bodemdaling is een natuurkundig proces waarbij de grond onder een gebouw langzaam zakt of vermindert in volume. Dit kan worden veroorzaakt door droogte, zoals vermeld in een artikel van RTL Nieuws. In droge perioden kan de grond uitdrogen en samentrekken, wat leidt tot verzakking en vervorming van de fundering. In combinatie met regenval kan de grond zich daarna weer opbouwen, wat extra spanningen en vervormingen kan veroorzaken.

2. Klimaatverandering

De klimaatverandering speelt een rol bij funderingsproblematiek. Volgens RTL Nieuws leidt het gevolg van droge zomers en extreem weersverschijnselen tot meer funderingsproblematiek. Verouderde funderingen zijn minder bestand tegen extreme klimatologische omstandigheden en kunnen makkelijker bezwijken. Dit maakt de funderingsproblematiek een onderdeel van de bredere klimaatdiscussie in Nederland.

3. Funderingstype en onderhoud

De type fundering en de historie van onderhoud van de infrastructuur zijn belangrijke factoren. Sommige funderingen zijn minder bestand tegen bodemdaling dan andere. Verder kan het ontbreken van onderhoud aan wegen en andere infrastructuur leiden tot een verhoogde kans op verzakking. Het is een complexe samenwerking van actoren, zoals beschreven in bron 1.

4. Veroudering van gebouwen

Ook de leeftijd van een gebouw is een factor. Veel huizen in Nederland zijn ouder dan 50 jaar en de funderingen zijn mogelijk minder sterk dan huidige standaarden vereisen. Dit maakt ze kwetsbaarder voor schade door bodemdaling.

Gevolgen van funderingsproblematiek

Funderingsproblematiek heeft niet alleen financiële, maar ook emotionele en maatschappelijke gevolgen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste gevolgen, zoals vermeld in de beschikbare bronnen.

1. Financiële gevolgen

De financiële gevolgen van funderingsproblematiek zijn aanzienlijk. Volgens Dick de Jong van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek ligt het gemiddelde herstelkostenbedrag op ongeveer 80.000 euro. Dit is een aanzienlijke investering voor woningeigenaren, vooral gezien het feit dat dit vaak niet verzekerd is of slechts gedeeltelijk wordt vergoed.

2. Emotionele en maatschappelijke gevolgen

Funderingsproblematiek heeft ook emotionele gevolgen voor woningeigenaren. Het hebben van een veilig en betaalbaar huis is een basisbehoeftigheid. Wanneer dit in het gedrang komt, kan dat leiden tot stress, onzekerheid en zelfs woningverlaten. Het heeft ook een maatschappelijke impact, omdat het een vertrouwen in de woningeigendom en de bouwsector kan ondermijnen.

3. Taboe op funderingsproblematiek

Funderingsproblematiek is volgens Dick de Jong ook een taboe. Vele mensen zijn niet bereid om het probleem te erkennen of er met professionals over te praten. Ze wachten te lang met het nemen van maatregelen, wat leidt tot grotere schade en hogere herstelkosten. Dit is een maatschappelijke uitdaging die aandacht verdient.

Nationale aanpak funderingsproblematiek

De aandacht voor funderingsproblematiek heeft geleid tot een nationale aanpak. In februari 2024 is het advies 'Goed gefundeerd' van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in ontvangst genomen door de demissionaire ministers van Binnenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat.

1. Advies 'Goed gefundeerd'

Het advies 'Goed gefundeerd' stelt een uitgebreide aanpak voor funderingsproblematiek. Het onderstreept het belang van preventieve maatregelen, zoals het uitvoeren van funderingsonderzoek en het herstellen van funderingen waar nodig. Het advies benadrukt ook de noodzaak van een landelijke aanpak, waarbij de overheid een rol speelt in het bieden van financiering en steun aan woningeigenaren.

2. Fonds Duurzaam Funderingsherstel (FDF)

Een van de maatregelen die zijn genomen, is het verbreden van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel (FDF). Dit fonds biedt woningeigenaren een hypothecaire lening met aangepaste voorwaarden, zoals betalen naar draagkracht. Het streven is om het FDF op 1 juli 2025 landelijk in werking te laten treden. Momenteel is het fonds beschikbaar in zeven gemeenten en wordt er gewerkt aan een landelijke uitwerking in overleg met gemeenten, banken en verzekeraars.

3. Funderingslabel en kwaliteitsverbetering

Een andere maatregel is de invoering van het funderingslabel. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een testfase opgezet, waarin woningen werden gelabeld op basis van het risico op funderingsproblematiek. Hoewel de initiële labels niet altijd accuraat waren, is de testfase bedoeld om de modellen te verbeteren. Na 3000 meldingen van inwoners is de site tijdelijk offline gehaald om de kwaliteit van de labels te verbeteren. De indeling wordt waarschijnlijk eenvoudiger, met kleurenlabels (groen, oranje en rood) om het risico aan te geven.

4. Ondersteuning woningeigenaren

De overheid en maatschappelijke partijen pleiten voor meer ondersteuning voor woningeigenaren. Volgens het KCAF en andere partijen, zoals woningcorporaties en verenigingen, is het belangrijk dat de overheid een rol speelt in het herstel van funderingen. Dit is ook vanwege het feit dat de overheid verantwoordelijk is voor de infrastructuur en de grond onder de huizen.

Toekomstige uitdagingen en maatregelen

De funderingsproblematiek is een uitdaging die op lange termijn moet worden aangepakt. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste toekomstige uitdagingen en maatregelen.

1. Klimaatadaptatie

De klimaatverandering is een belangrijke uitdaging voor de toekomstige aanpak van funderingsproblematiek. Het is essentieel dat funderingen en bouwmethoden worden aangepast aan de veranderende klimatologische omstandigheden. Dit betekent dat bouwmaterialen, technieken en ontwerpmethoden moeten worden geëvolueerd om de risico's van bodemdaling en extreme weersomstandigheden te verminderen.

2. Preventieve maatregelen

De preventieve aanpak is een kernaspect van de nationale strategie. Het is belangrijk om funderingsproblematiek vroegtijdig te detecteren en te herstellen. Dit vereist investeringen in funderingsonderzoek, monitoring en herstel. Het is ook belangrijk om woningeigenaren en professionals te informeren en te betrekken bij deze aanpak.

3. Transparantie en informatie

Transparantie is een andere belangrijke uitdaging. Het funderingslabel is bedoeld om woningeigenaren beter geïnformeerd te houden over het risico op funderingsproblematiek. Het is belangrijk dat dit systeem accuraat en betrouwbaar is. Daarnaast is het belangrijk dat woningeigenaren weten waar ze terecht kunnen voor hulp en ondersteuning.

4. Financiële ondersteuning

Financiële ondersteuning is essentieel voor de aanpak van funderingsproblematiek. Het Fonds Duurzaam Funderingsherstel is een voorbeeld van hoe de overheid en maatschappelijke partijen een rol kunnen spelen in het financieren van funderingsherstel. Het is belangrijk dat deze financiering toegankelijk is voor alle woningeigenaren, ook voor diegenen die geen lening kunnen krijgen via de reguliere hypotheekmarkt.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een complex en technisch onderwerp dat steeds urgenter wordt in Nederland. De aandacht voor bodemdaling en funderingsverzakking is toegenomen, zoals duidelijk is uit de uitzendingen van NOS en RTL Nieuws. De oorzaken van funderingsproblematiek zijn meervoudig en omvatten bodemdaling, klimaatzwervingen, veroudering van gebouwen en het historisch onderhoud van infrastructuur.

De gevolgen van funderingsproblematiek zijn aanzienlijk, zowel op financieel, emotioneel als maatschappelijk vlak. Het is belangrijk dat woningeigenaren en professionals zich bewust zijn van het risico en dat maatregelen worden genomen om dit risico te verminderen.

De nationale aanpak van funderingsproblematiek is een stap in de juiste richting. Het advies 'Goed gefundeerd' en het Fonds Duurzaam Funderingsherstel zijn voorbeelden van hoe een landelijke strategie kan worden ingezet. De toekomstige uitdagingen, zoals klimaatadaptatie en preventieve maatregelen, moeten worden aangepakt om ervoor te zorgen dat Nederlandse huizen veilig en duurzaam blijven.

Bronnen

nieuwe