Silka kalkzandsteen in fundering en buitenmuur: toepassing, eigenschappen en aandachtspunten

Bij nieuwbouw of renovatie van woningen worden kalkzandstenen steeds vaker ingezet als bouwmateriaal, vooral in combinatie met spouwconstructies. Kalkzandsteen, ook wel Silka genoemd, is een kunststeen die uit zand, kalk en water bestaat en onder stoomdruk verhard wordt. Het is een duurzaam, sterk en thermisch gunstig materiaal, maar heeft wel bepaalde toepassingsgrenzen. In dit artikel bespreken we de toepassing van Silka kalkzandsteen in de fundering en in de buitenmuur, met een nadruk op de aandachtspunten, voordelen en technische specificaties.

Inleiding

Silka kalkzandsteen is een veelvoorkomend bouwmateriaal in de Nederlandse en Belgische bouwsector. Het wordt vaak gebruikt voor binnenwanden, spouwbladen en funderingen. Toch is het materiaal niet geschikt voor alle toepassingen, vooral niet waar het regelmatig blootgesteld wordt aan natte of koude omstandigheden. In dit artikel zullen we uitleggen waarom kalkzandsteen in sommige gevallen niet geschikt is voor buitenmuren of funderingen, welke technische kenmerken het heeft en wat de aanbevelingen zijn van fabrikanten en beroepsorganisaties.

Deze informatie is gebaseerd op data uit meerdere betrouwbare bronnen, waaronder fabrikantinformatie en praktijkvoorbeelden uit het veld. Het doel is om een helder overzicht te geven van de toepassing en beperkingen van Silka kalkzandsteen, zodat bouwers, aannemers en woningeigenaars deze kunnen inschatten in hun projecten.

Eigenschappen en productie van Silka kalkzandsteen

Silka kalkzandsteen wordt gemaakt door zand en kalk te mengen met water en de mix onder stoomdruk te verharden. Het resultaat is een zwaar, niet-poreus materiaal dat een lichtgrijze kleur heeft. Het materiaal is bekend om zijn hoge maatvastheid, wat het geschikt maakt voor het lijmen van wanden in plaats van het gebruik van mortel. Kalkzandsteenblokken zijn meestal groter dan traditionele bakstenen, wat de constructiesnelheid kan verhogen.

Technische kenmerken

De technische kenmerken van kalkzandsteenblokken zijn afhankelijk van de afmetingen en de druksterkte. Hieronder volgt een overzicht van enkele typische kenmerken:

Deze blokken zijn vaak voorzien van een speciale lijmafscheiding die het lijmen van wanden vergemakkelijkt en een homogene voegbreedte garandeert. Omdat kalkzandsteen niet zwaar gebrand wordt, bevat het geen keramisch materiaal. Hierdoor heeft het een iets andere thermische en hygroscopische gedraging dan baksteen.

Toepassing in fundering

In sommige constructies wordt Silka kalkzandsteen ook gebruikt in de fundering, bijvoorbeeld als onderdeel van de ophoogconstructie of als onderbouw voor de muren. Dit kan echter alleen in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden.

Toegestane toepassing in fundering

Volgens de leveranciers is Silka kalkzandsteen geschikt voor het ophooggedeelte van de fundering, maar niet voor de diepere ondergrond. Het gebruik in de fundering is beperkt tot een maximum diepte van 250 mm onder maaiveld. Dit betekent dat de blokken gebruikt kunnen worden tot aan het niveau van de begane grondvloer, maar niet dieper dan dat.

Aanbevolen gronddekking

Een belangrijk aandachtspunt bij het gebruik van kalkzandsteen in de fundering is de gronddekking. De leveranciers adviseren een gronddekking van minimaal 150–250 mm boven het oppervlak van de blokken. Dit is nodig om de blokken te beschermen tegen directe natte invloeden vanuit de grond. In praktijkvoorbeelden uit bron 4 is duidelijk dat de gronddekking correct moet worden afgemeten, rekening houdend met eventuele straatstenen of andere oppervlakken.

Aanbevolen lijm en mortel

Wanneer kalkzandsteen wordt gebruikt in de fundering, is het van belang dat de juiste lijm of mortel wordt gebruikt. De fabrikant benadrukt dat alleen de door hen voorgeschreven materialen gebruikt moeten worden, omdat andere materialen niet compatibel zijn en kunnen leiden tot problemen in de constructie.

Constructieve voorzieningen

In de fundering is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan eventuele waterafvoer en dampsluiting. Omdat kalkzandsteen gevoelig is voor vochtige omstandigheden, moet het worden geïsoleerd of beschermd tegen directe natte invloeden. Dit kan gerealiseerd worden via een dampprofiel, een waterafvoerconstructie of een dampsluiting.

Toepassing in buitenmuur: aandachtspunten

Hoewel Silka kalkzandsteen vaak wordt gebruikt in spouwconstructies, zoals het inwendige spouwblad, is het materiaal niet geschikt voor gebruik in het buitenblad van een spouwmuur of in massieve buitenmuren.

Waarom is kalkzandsteen niet geschikt voor buitenmuren?

1. Gevoeligheid voor regen en vocht
   Kalkzandsteen is gevoeliger voor natte omstandigheden dan gebakken materialen zoals baksteen of gevelstenen. Bij regen of vochtige omstandigheden kan het materiaal water opnemen, wat kan leiden tot krimp, verkleuring of zelfs schade. Dit is een bekend probleem bij constructies waar kalkzandsteen in natte omgevingen is toegepast.

2. Vorstgevoeligheid
   Een van de belangrijkste redenen waarom kalkzandsteen niet geschikt is voor buitenmuren is de mogelijkheid van vorstschade. Bij vochtige voorwaarden en lage temperaturen kan het materiaal verpulveren of scheuren. In een praktijkvoorbeeld uit bron 4 is duidelijk dat een woningeigenaar vreesde voor vorstschade bij kalkzandsteenblokken in het buitenspouwblad. Deze vrees werd door een arbiter echter niet gedeeld, omdat er geen schade was opgetreden na meerdere vorstperiodes.

3. Geen voldoende weersbestendigheid
   Kalkzandsteen is niet ontworpen om direct bloot te staan aan weerinvloeden. Het is geen weersbestendig bouwmateriaal en moet daarom altijd worden beschermd tegen regen, wind, vorst en zon. In buitenmuren of buitenspouwbladen is dit niet mogelijk, waardoor het risico op schade toeneemt.

4. Geen geschikte uiterlijke weergave
   Bij massieve buitenmuren of gevels wordt vaak gelet op het uiterlijk van het materiaal. Kalkzandsteen is niet ontworpen voor esthetische toepassing in gevels en ziet er minder aantrekkelijk uit dan baksteen, gevelsteen of beton. Daarom is het niet geschikt voor directe geveltoepassing.

Alternatieven voor buitenmuren

Als een spouwmuur wordt gekozen, is het aan te raden om kalkzandsteen te gebruiken als inwendig spouwblad, terwijl het buitenspouwblad best gemaakt wordt van een weersbestendig materiaal zoals baksteen of gevelsteen. Dit biedt de beste balans tussen thermische isolatie, draagvermogen en weersbestendigheid.

Toepassing in spouwconstructie

Silka kalkzandsteen wordt vaak gebruikt in spouwconstructies als inwendig spouwblad. Dit heeft verschillende voordelen, zoals:

Thermische eigenschappen

1. Goede thermische isolatiewaarde
   Silka kalkzandsteen heeft een hoge thermische inertie, wat betekent dat het warmte goed kan opslaan en langzaam kan afgeven. Dit leidt tot een comfortabel binnenklimaat en lagere stookkosten.

2. Warmteaccumulatie
   Door de hoge dichtheid van kalkzandsteen kan het warmte opslaan, wat helpt bij het reguleren van de binnenluchttemperatuur. Dit is vooral gunstig in regio’s met grote temperatuurschommelingen.

3. Voordeel in combinatie met isolatie
   Wanneer kalkzandsteen wordt gebruikt in combinatie met een goede spouwisolatie, is de thermische prestatie van de muur aanzienlijk verbeterd. De kalkzandsteen zorgt voor een stabiele binnenwandtemperatuur, terwijl de isolatie de warmteverlies beperkt.

Draagvermogen en constructieve voordelen

1. Hoge draagvermogen
   Silka kalkzandsteenblokken hebben een hoge druksterkte, wat het geschikt maakt voor gebruik in dragende binnenwanden en spouwbladen.

2. Snellere constructie
   De grotere afmetingen van de blokken vergemakkelijken de constructie en zorgen voor snellere voortgang vergeleken met het gebruik van kleinere stenen.

3. Precisie in voegen
   Door de hoge maatvastheid en de mogelijkheid om te lijmen in plaats van te metselen, is het mogelijk om nauwkeurige voegen te creëren. Dit zorgt voor een betere thermische isolatie en een betere constructiestabiliteit.

Aandachtspunten bij spouwconstructie

• Lijmgebruik
  Het is belangrijk om de juiste lijm te gebruiken die is voorgeschreven door de fabrikant. Niet elke lijm is compatibel met kalkzandsteen en kan leiden tot losse voegen of onvoldoende draagvermogen.

• Voegbreedtes
  Bij het lijmen van kalkzandsteenblokken moet aandacht worden besteed aan de voegbreedtes. Door het gebruik van speciale hulpmiddelen kan een homogene voegbreedte worden gegarandeerd.

• Draagvermogen
  Niet alle kalkzandsteenblokken zijn geschikt voor dragende muren. Het is verplicht om de specificaties van de blokken te controleren en te bevestigen of ze geschikt zijn voor gebruik in dragende constructies.

Aandachtspunten bij werken met kalkzandsteen

Wanneer Silka kalkzandsteen wordt gebruikt in constructies, zijn er een aantal aandachtspunten die moeten worden nageleefd:

Werken in natte of winterse omstandigheden

• Niet werken in regenachtige omstandigheden
  Kalkzandsteen is gevoelig voor natte omstandigheden. Bij regen of vochtige omstandigheden kan het materiaal water opnemen, wat leidt tot krimp en eventueel scheuren. In dergelijke gevallen dient het materiaal te worden afgedekt of uitgesteld.

• Strooizout vermijden
  Strooizout kan de oppervlakte van kalkzandsteen aantasten. Dit geldt met name voor constructies in de winterperiode. Het is verstandig om strooizout te vermijden of te gebruiken op een zachte manier.

• Winterse omstandigheden zijn in principe geen probleem
  Hoewel kalkzandsteen gevoelig is voor natte omstandigheden, zijn winterse omstandigheden in principe geen probleem. Er is geen sprake van thermische of structurale schade wanneer het materiaal droog blijft.

Ondersteuning door fabrikant

• Gebruik van fabrikantgemarkeerde materialen
  Het is verplicht om de door de fabrikant aangeraden lijm, mortel en constructieproducten te gebruiken. Niet elke combinatie van producten is compatibel en kan leiden tot prestatieschade.

• Controle op specificaties en toepassingsvoorwaarden
  Niet alle kalkzandsteenblokken zijn geschikt voor alle toepassingen. Het is verplicht om de specificaties van de blokken te controleren en eventuele beperkingen te begrijpen.

• Consultatie van de fabrikant
  Bij twijfel over toepassing of productselectie is het verstandig om contact op te nemen met de fabrikant of leverancier. De documentatie van het materiaal bevat vaak belangrijke informatie over toepassingsvoorwaarden en beperkingen.

Conclusie

Silka kalkzandsteen is een veelvoorkomend en duurzaam bouwmateriaal dat vaak wordt gebruikt in binnenwanden, spouwbladen en funderingen. Het heeft goede thermische en constructieve eigenschappen, maar moet wel zorgvuldig worden toegepast in bepaalde omstandigheden.

In de fundering is Silka kalkzandsteen toegestaan voor het ophooggedeelte, maar niet voor diepe ondergrondconstructies. Het is belangrijk om de gronddekking en constructieve voorzieningen correct te bepalen en te realiseren. In de buitenmuur is kalkzandsteen niet geschikt, omdat het gevoelig is voor regen, vorst en weersinvloeden. Voor buitenmuren is het aan te raden om een weersbestendig materiaal te gebruiken, zoals baksteen of gevelsteen.

Bij spouwconstructies is Silka kalkzandsteen een uitstekende keuze voor het inwendige spouwblad, vooral in combinatie met een goede spouwisolatie. Het biedt goede thermische isolatie, draagvermogen en constructieve voordelen. Het is echter verplicht om aandacht te besteden aan de juiste lijm, voegbreedtes en toepassingsvoorwaarden.

Tijdens de constructie is het belangrijk om de juiste werkwijzen te volgen en eventuele risico’s zoals vochtige of winterse omstandigheden te vermijden. De fabrikant biedt vaak uitgebreide documentatie over toepassingsvoorwaarden en beperkingen, wat van belang is bij het bepalen van het geschiktheid van het materiaal.

Bronnen

1. Kalkzandsteen – Joost de Vree
2. Silka Kalkzandsteen Lijmblok L100/198/437 mm. CS12 – Allesvoorbouwen
3. Silka Kalkzandsteen Lijmblok Zid132803 – Stiho
4. Kalkzandsteen in fundering – Bouwwereld
5. Massieve buitenmuren met Silka kalkzandsteen – Bouwinfo.be