Funderingssituatie en verbouwingen op de Slaperdijkweg in Haarlem

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

De Slaperdijkweg in Haarlem is een straat die zich op meerdere vlakken in een fase van vernieuwing en herziening bevindt. Zowel op vlak van wegenverbeteringen als op het gebied van restauraties en renovaties van rijksmonumenten worden aanzienlijke werkzaamheden gepland of uitgevoerd. De gemeente Haarlem, in samenwerking met woningbouwers en bouwbedrijven, richt zich op het verbeteren van de infrastructuur, de verduurzaming van oude woningen en het behoud van historische gebouwen.

Opvallend is dat de Slaperdijkweg niet alleen een wijk is waar fysieke verbouwingen plaatsvinden, maar ook een voorbeeld kan zijn van het bredere probleem dat in Nederland bekend staat als de funderingsschade. Hoewel geen directe link tussen funderingsproblemen en de projecten op de Slaperdijkweg is genoemd in de bronnen, biedt deze straat een interessant geval waarin zowel historische en huidige bouwpraktijken worden toegepast. Dit maakt het mogelijk om aandacht te schenkken aan de rol van fundering bij de restauratie van historische woningen, de impact van infrastructuurprojecten op woningbezitters en de bredere context van funderingsschade in Nederland.

In dit artikel worden de verschillende projecten en verbouwingen op de Slaperdijkweg beschreven, met aandacht voor de technische, historische en sociale aspecten. Daarnaast wordt ingegaan op de rol van fundering in de context van restauraties en verbouwingen, met verwijzing naar de bredere situatie in Nederland.

De Slaperdijkweg: een wijk in transformatie

Wegenverbeteringen en planning

De Slaperdijkweg, gelegen tussen de Vlietweg en de Redoute, staat op het punt van een grondige verbouwing. Deze maatregelen zijn ontwikkeld in samenwerking met een klankbordgroep van bewoners, waarbij het definitieve ontwerp op 30 mei 2024 vastgesteld werd door de gemeenteraad van Haarlem. De verbouwing betreft verschillende onderdelen van de straat en houdt onder andere het aanbrengen van een 30-kilometerzone in een deel van de weg, tussen de Vlietweg en de Oostlaan.

Naast de wegenverbeteringen wordt ook de trap aan de dijk bij de Westlaan vernieuwd, evenals de beschoeiing langs de oever bij de begraafplaats Akendam. Het project is in meerdere fasen ingedeeld, waarbij de werkzaamheden gepland zijn voor begin 2026. De gemeente is momenteel in de fase van technische voorbereiding, met het aanvragen van vergunningen en subsidies.

Een belangrijk aspect van het project is de betrokkenheid van de bewoners. Gedurende de inspraakperiode (27 maart tot 8 mei 2023) werd het voorlopige ontwerp besproken en zijn er mogelijkheden voor aanpassingen geëxamineerd. De eindversie van het ontwerp is door de gemeenteraad vastgesteld, maar het blijft duidelijk dat het maatschappelijke aspect een belangrijke rol speelt in de uitvoering van de verbouwing.

Impact op woningbezitters en compensatie

Een van de controversiële punten in het project betreft de verlies van parkeerplaatsen voor enkele woningbezitters. Hierop heeft de gemeente een compensatie van 3000 euro aangeboden. De vraag naar de juistheid van deze compensatie is gesteld door verschillende partijen in de gemeenteraad, met name de oppositiepartijen. Zo heeft Matin Abassi van de PvdA zich afgevraagd of de vergoeding niet te laag is. Aan de andere kant zorgde Jouw Haarlem zich erover dat het betalen van compensatie precedentwerking zou kunnen hebben, met mogelijke gevolgen voor andere straten in de gemeente.

Trots Haarlem, een andere oppositiepartij, wilde een alternatief voorstel steunen dat door de bewoners zelf is aangedragen, terwijl de VVD een compromis tussen de gemeente en bewoners zag als een betere oplossing. De PvdA benadrukte juist dat het definitieve plan meer parkeergelegenheid creëert dan het oorspronkelijke plan, wat volgens hen een positief aspect is.

De kwestie van compensatie en parkeerplaatsen benadrukt hoe infrastructuurprojecten niet alleen technische uitdagingen opleveren, maar ook sociale en juridische aspecten moeten in overweging nemen.

Restauratie van het rijksmonument “Abel” op de Slaperdijkweg

Historisch belang en bouwhistorie

Een ander belangrijk project op de Slaperdijkweg betreft de restauratie van het rijksmonument “Abel”. Dit gebouw, gelegen aan de Slaperdijkweg in Haarlem, is een historisch voormalig tolhuis dat dateert uit 1824 of 1825. Het werd destijds gebouwd als ambtswoning voor de tolgaarder en was gelegen aan de uiterste rand van het dorp Schoten, dat tegenwoordig niet meer bestaat. De woning fungeerde als verbinding tussen Santpoort en Spaarndam, en deze verbinding had een bredere rol als verbinding tussen IJmuiden en Amsterdam, waarbij vissers het veel gebruikten.

De aanleg van de weg en het gebouw kostte 15.000 gulden, gefinancierd met particulier kapitaal en via tolheffing. De tolheffing is in 1923 afgeschaft, maar het gebouw is gebleven en heeft sindsdien de status van rijksmonument.

Restauratiewerkzaamheden

Holleman Santpoort heeft gerestaureerd en gerenoveerd het gebouw “Abel” met een aantal belangrijke maatregelen. Zo is het dak volledig gerenoveerd door het vervangen en aanlassen van diverse kapconstructies. De lantaarn en het dakraam zijn hersteld, en het houten klompenhok, dat in verval was geraakt, is gereconstrueerd en verbeterd met isolatie.

Het belangrijkste onderdeel van de restauratie betreft de beglazing. Het enkelglas is vervangen door FINEO-beglazing, ook wel bekend als vacuümglas. Dit type glas is dun en past in de historische kozijnen, maar biedt een isolatiewaarde vergelijkbaar met drievoudige beglazing. Dit maakt het mogelijk om de energie-efficiëntie van het gebouw te verbeteren zonder de historische kozijnen te vervangen, wat essentieel is bij restauraties van rijksmonumenten.

Deze restauratie benadrukt hoe moderne technologie kan worden toegepast op historische woningen om zowel esthetische als functionele doelen te bereiken. Het gebruik van vacuümglas is een voorbeeld van hoe innovatie en behoud kunnen worden gecombineerd.

Funderingsschade in historische woningen

Rol van fundering bij restauratie

Wanneer historische woningen gerestaureerd worden, speelt de fundering een cruciale rol. Omdat veel van deze woningen op zachte grond staan, kunnen funderingsproblemen optreden door de natuurlijke subsistentie van de grond of door veranderingen in de grondwaterstand. Deze problemen kunnen leiden tot scheuren in muren, instorting van plafonds of andere schade die het behoud van het gebouw in gevaar brengt.

In het geval van het rijksmonument “Abel” is er geen expliciet melding van funderingsproblemen, maar de restauratie omvat wel een aantal maatregelen die gericht zijn op het verbeteren van de duurzaamheid en de stabiliteit van het gebouw. Hierbij is isolatie en het herstel van dakconstructies belangrijk. Hoewel dit niet direct gerelateerd is aan funderingsschade, benadrukt het wel de noodzaak van een grondige inspectie van de fundering bij restauraties.

Funderingsproblematiek in Nederland

Hoewel de Slaperdijkweg geen directe link heeft met funderingsproblemen, is het interessant om te kijken naar de bredere context van funderingsproblematiek in Nederland. De Rijksliedeninstantie (RLi) heeft onlangs een advies gepubliceerd over een nationale aanpak van funderingsproblematiek. In dit advies wordt duidelijk dat funderingsschade een technisch, financieel en maatschappelijk probleem is dat in veel delen van Nederland optreedt.

De analyse van funderingsproblematiek is gebaseerd op onderzoeken uitgevoerd door Deltares en TNO. Uit deze studies blijkt dat funderingsproblemen vaak complexe oorzaken hebben, zoals subsistentie, veranderingen in de grondwaterstand, ingrijpen van derden en natuurlijke processen in de bodem. Het advies benadrukt de noodzaak van een nationale aanpak, aangezien het probleem niet lokaal beperkt is en veel woningbezitters belast.

Een interessant voorbeeld dat in het advies wordt genoemd, is het kanaal Almelo-De Haandrik. Hier is gesuggereerd dat de funderingsproblemen gedeeltelijk veroorzaakt zijn door ingrijpen van derden, zoals het graafwerk in het kanaal. Echter, volgens Deltares en mevrouw Keijzer was dit slechts één van de mogelijke oorzaken en geen enige factor.

De RLi betreurt dat sommige media, zoals het Algemeen Dagblad, niet contact hebben opgenomen met de instelling of Deltares bij het publiceren van artikelen over funderingsproblemen. Het belang van accuraat en wetenschappelijk onderbouwd informatie benadrukt de rol van betrouwbare bronnen bij de communicatie over funderingsproblematiek.

Fundering en duurzaamheid in renovaties

Duurzame renovatie als strategie

Duurzame renovatie is tegenwoordig een belangrijke trend in de bouwsector, vooral in historische steden waar oudere woningen staan op zachte grond. De restauratie van het rijksmonument “Abel” is hier een goed voorbeeld van. Het gebruik van vacuümglas, het herstel van historische elementen en het toepassen van isolatiemateriaal duidt op een strategische aanpak van duurzaamheid.

Wanneer het gaat om fundering, is duurzame renovatie echter minder zichtbaar, maar even belangrijk. Het behoud van funderingen bij renovaties is essentieel om de structuur van historische woningen te waarborgen. In sommige gevallen is het nodig om de fundering te versterken of aan te passen aan de huidige bouwtechnieken. Dit is echter een complexe en kostbare maatregel, die vaak niet in de directe zichtbaarheid van de renovatie valt.

Fundering als bouwkundig onderdeel

Vanuit bouwkundig oogpunt is de fundering het fundament van elk gebouw. Bij historische woningen is het vaak het geval dat de fundering al jarenlang onderhevig is aan natuurlijke processen, zoals slijtage, slijtage door water en subsistentie. Deze processen kunnen leiden tot scheuren in muren of instabiele constructies. Het herstellen van de fundering is dan een essentieel onderdeel van een restauratieproject, maar moet zorgvuldig worden gepland om de historische waarde van het gebouw te behouden.

In het geval van “Abel” is er geen duidelijke melding van funderingswerkzaamheden, maar het herstel van dakconstructies en het gebruik van isolatie duidt op een strategisch benadering van duurzaamheid en stabiliteit. Dit benadrukt hoe belangrijk het is om ook de fundering in overweging te nemen bij renovaties, ook als het niet direct zichtbaar is.

De rol van de gemeente en betrokken partijen

Samenwerking tussen partijen

De verbouwingen en restauraties op de Slaperdijkweg zijn gerealiseerd in samenwerking met verschillende partijen. De gemeente Haarlem speelt een centrale rol in de planning en uitvoering van de projecten, samen met bouwbedrijven, bouwcommissies en woningbouwers. De betrokkenheid van bewoners en klankbordgroepen benadrukt de maatschappelijke aspecten van bouwprojecten.

In het geval van de restauratie van “Abel” is Holleman Santpoort betrokken geweest bij de werkzaamheden, waarbij de restauratie is uitgevoerd in overleg met de eigenaar. Deze aanpak benadrukt de samenwerking tussen particuliere partijen en professionals in de bouwsector.

Regulering en vergunningen

Het aanvragen van vergunningen is een essentieel onderdeel van bouwprojecten, zowel voor wegenverbeteringen als voor restauraties. Bij historische woningen, zoals “Abel”, zijn er extra aandachtspunten, zoals het behoud van historische elementen en het toepassen van technieken die de structuur van het gebouw niet aan tasten.

In het geval van de verbouwing van de Slaperdijkweg is de gemeente verantwoordelijk voor het aanvragen van subsidies en het behalen van de benodigde vergunningen. De samenwerking met bouwbedrijven en de betrokkenheid van de gemeenteraad benadrukt de complexiteit van dergelijke projecten.

Conclusie

De Slaperdijkweg in Haarlem is een interessant voorbeeld van hoe verbouwingen, restauraties en maatschappelijke aspecten samenkomen in een wijk die zich in transformatie bevindt. De verbouwing van de straat betreft zowel infrastructuurverbeteringen als sociale aspecten, zoals het verliezen van parkeerplaatsen en de verdeling van compensatie. De restauratie van het rijksmonument “Abel” benadrukt hoe historische woningen met behulp van moderne technologie en duurzame materialen kunnen worden gerestaureerd, zonder de historische waarde van het gebouw te verliezen.

Hoewel er geen directe link is tussen funderingsproblemen en de projecten op de Slaperdijkweg, is het interessant om de bredere context van funderingsschade in Nederland te beschouwen. De Rijksliedeninstantie benadrukt de noodzaak van een nationale aanpak van funderingsproblematiek, waarbij zowel technische als maatschappelijke aspecten een rol spelen.

De Slaperdijkweg biedt een rijke context voor het begrijpen van de complexiteit van bouwprojecten, de rol van fundering bij restauraties en de samenwerking tussen gemeenten, particuliere partijen en bewoners. Het benadrukt hoe bouwprojecten niet alleen technische uitdagingen opleveren, maar ook maatschappelijke, historische en duurzame aspecten moeten in overweging nemen.