Opbouw van een spouwmuurfundering: Technische richtlijnen, aandachtspunten en praktische tips

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Een correct opgebouwde fundering is essentieel voor de duurzaamheid en veiligheid van elke bouwconstructie. Bij een spouwmuur is het van het grootste belang om de fundering nauwkeurig en conform de technische richtlijnen aan te leggen. Een spouwmuur bestaat uit twee parallel lopende wanden met een afstand ertussen, waarbij de fundering de belasting van beide wanden moet kunnen dragen. De opbouw van de fundering begint meestal al bij de funderingsaansluiting en speelt een cruciale rol in de stabiliteit, thermische isolatie en geluidsisolatie van het geheel.

In dit artikel geven we een gedetailleerde en technisch onderbouwde uitleg over de opbouw van een spouwmuurfundering. We bespreken de aandachtspunten bij de funderingsaansluiting, de rol van spouwankers, de keuze van materiaal, en de invloed op de geluidsisolatie. Daarnaast worden praktische tips voor de uitvoering gegeven, inclusief richtlijnen voor breedte, diepte en verankering.

Wat is een spouwmuurfundering en waarom begint deze al op de fundering?

Een spouwmuurfundering wordt meestal opgebouwd als een strokenfundering, die onder de vorstgrens is aangelegd en gewapend is met beton. In tegenstelling tot een plaatfundering, waarbij de muur pas boven het maaiveld begint, is het karakteristiek van een spouwmuur dat de constructie al op de fundering begint. Dit betekent dat het buiten- en binnenblad direct op de fundering worden opgemetseld.

Er zijn meerdere redenen waarom een spouwmuurfundering op deze manier wordt opgebouwd:

Stabiliteit en belastingverdeling: Een spouwmuur draagt de belasting van twee wanden. De fundering moet daarom breed genoeg zijn om deze belasting goed te verdelen. De breedte hangt af van de muurdikte en het type constructie.
Thermische isolatie: Door het opbouwen van het binnen- en buitenblad op de fundering, kan tussen deze bladen een thermisch isolatielaag worden aangebracht. Dit draagt bij aan de energieprestatie van het gebouw.
Voorkomen van koudebruggen: Een correct gedetailleerde funderingsaansluiting voorkomt koudebruggen, wat cruciaal is voor het voorkomen van condensatie en schimmelvorming binnen het gebouw.
Geluidsisolatie: De opbouw van de spouwmuur vanaf de fundering draagt bij aan een betere geluidsprestatie. Het onderzoek van Woningborg Advies toont aan dat het schoonhouden van de spouw tussen woningen van invloed is op de geluidsisolatie.

Technische richtlijnen voor de breedte van een spouwmuurfundering

De breedte van een spouwmuurfundering hangt af van de muurdikte en het type constructie. Voor een spouwmuur is een minimumbreedte van 40 cm aanbevolen. Dit zorgt ervoor dat de fundering voldoende stevig is om de belasting van beide wanden te dragen. Bij lichtere constructies, zoals een tuinmuur, kan de breedte aanzienlijk groter worden, afhankelijk van de grondsoort en de hoogte van de muur.

In het kader van metselwerken met verschillende muurdiktes worden de volgende aanbevolen breedtes genoemd:

Halfsteens muur: 320 mm
Steens muur: 540 mm
Anderhalfsteens muur: 760 mm
Spouwmuur: 650 mm

De breedte van de fundering beïnvloedt ook de eventuele keuze van ankermaterialen. Bij het opmetselen van het binnenblad op het buitenblad kan het nodig zijn om ankers of spouwankers toe te passen. De spouw tussen de binnen- en buitenblad moet zo breed mogelijk zijn om thermische isolatie te waarborgen. Een breedte van 8 cm is vaak een goede richtlijn, maar dit hangt af van het type isolatiemateriaal.

Aansluiting van metselwerk op de fundering

De aansluiting van het metselwerk op de fundering is een cruciaal onderdeel van de opbouw. Het metselwerk moet op een manier worden aangelegd dat grondwater niet in de buitenwand kan dringen en het thermisch isolatiemateriaal niet langdurig wordt bevochtigd. Daarom is het belangrijk om een waterkerende afdekking aan te brengen en eventueel een verhoogde spouw of koudebrugonderbreking toe te passen.

De CUR-aanbeveling 93-2, ‘Detailleren met baksteen’, biedt uitgebreide richtlijnen voor een goede detaillering. Deze richtlijnen zijn ook van toepassing op spouwmuuren. Aandachtspunten bij de funderingsaansluiting zijn:

Voorkomen van indringend vocht
Verhinderen van nat isolatiemateriaal
Voorkomen van koudebruggen
Correcte afwerking van de spouw

Bij het opmetselen van het binnen- en buitenblad is het belangrijk om een eventuele spouw van 10 mm te houden tussen het bestaande gevelblad en het nieuwe metselwerk. Deze voeg zorgt voor flexibiliteit en voorkomt scheurtjes in het metselwerk bij ongelijke zettingen.

Verankering en het gebruik van spouwankers

Een belangrijke vraag bij de opbouw van een spouwmuurfundering is of er verankering is nodig. Hierbij worden verschillende vormen van ankers onderscheiden, zoals ankers tussen het binnen- en buitenblad, ankers voor de funderingsaansluiting en eventueel veerankers.

Ankers bij de aansluiting van de fundering: Hierbij is het vaak niet nodig om ankers aan te brengen, zolang het metselwerk goed wordt aangelegd en de fundering voldoende breed is.
Ankers tussen het binnen- en buitenblad: Bij een spouwmuur is het soms nodig om spouwankers toe te passen. Deze ankers voorkomen dat de binnen- en buitenblad ten opzichte van elkaar verschuiven. Het aantal en de afstand tussen de ankers hangt af van de hoogte van de muur en de belasting.
Veerankers: Deze worden meestal gebruikt in combinatie met een kanaalplaatvloer. Ze zorgen ervoor dat de vloer niet direct met de muur is verbonden, wat de geluids- en trillingsisolatie verbetert.

Geluidsisolatie en de invloed van de funderingsdetaillering

Een correct gedetailleerde funderingsaansluiting heeft een directe invloed op de geluidsisolatie van een spouwmuur. Het onderzoek van Woningborg Advies toont aan dat het schoonhouden van de spouw tussen woningen van grote invloed is op de geluidsprestatie. In dit onderzoek werd aangetoond dat het verwijderen van mortelresten in de spouw ervoor zorgt dat de spouw volledig vrij blijft, wat leidt tot een betere geluidsprestatie.

De aanbevolen geluidsprestatie ligt rond de Iluk = +8 dB op de begane grond. Het is daarom belangrijk om bij de uitvoering van de spouwmuur zorgvuldig te zijn met het schoonhouden van de spouw. Ook het type kanaalplaatvloer en de manier waarop deze wordt gedicht kunnen van invloed zijn op de geluidsprestatie.

Praktische tips voor de uitvoering van een spouwmuurfundering

De uitvoering van een spouwmuurfundering vereist zorgvuldig planning en aandacht voor detail. Hieronder geven we enkele praktische tips die van toepassing zijn bij een eigen project of een uitbouw:

Bepaal de breedte en diepte van de fundering: Afhankelijk van het type constructie, wordt de breedte van de fundering bepaald. Voor een spouwmuur is 40 cm breed aan te raden. De diepte moet minstens onder de vorstgrens liggen, meestal 60 cm.
Vereenvoudigde funderingsmateriaal: Bij lichte constructies kan licht funderingsmateriaal, zoals EPS, worden gebruikt. Dit is vochtbestendig en temperatuurbestendig.
Gracht en sleuf aarden: De sleuf moet nauwkeurig worden aangelegd, met behulp van paaltjes en een metselkoord. De sleuf moet waterpas worden en voorzien worden van een zandbed.
Voeg in het metselwerk: Bij het opmetselen van het binnen- en buitenblad is het aan te raden om een voeg van ongeveer 10 mm te houden tussen het bestaande gevelblad en het nieuwe metselwerk.
Schoonhouden van de spouw: Zorg ervoor dat de spouw vrij blijft van mortelresten, zodat de geluids- en thermische isolatie niet negatief wordt beïnvloed.

Aanbevolen materialen voor een spouwmuurfundering

De keuze van materialen voor een spouwmuurfundering hangt af van de gewenste functie en duurzaamheid. In de praktijk worden de volgende materialen vaak gebruikt:

Kalkzandsteen: Deze stenen worden vaak gebruikt bij het opmetselen van de fundering. Ze zijn geschikt voor gebruik onder maaiveld en kunnen goed worden gelijmd.
Bijgebouw- of lijmbetonblokken: Deze blokken zijn geschikt voor het buitenblad van de spouwmuur. Ze zijn lichter dan baksteen en kunnen goed worden geïsoleerd.
Ytong: Voor het binnenblad kan ytong worden gebruikt. Ytong is licht en kan goed worden geïsoleerd met een 8 cm isolatielaag.
EPS (Expandeerd Polystyreen): Voor lichte constructies kan EPS worden gebruikt als funderingsmateriaal. Het is zettingsvrij en vochtbestendig.
Beton: Voor een klassieke fundering wordt gewapend beton gebruikt. De dikte hangt af van de constructie.

Aansluiting op bestaande constructies

Bij een uitbouw of aanpassing aan een bestaand huis is het belangrijk om de nieuwe spouwmuur goed aan te sluiten op de bestaande gevel. Hierbij moeten de volgende aandachtspunten worden nageleefd:

Vrijvoeg tussen bestaande en nieuwe constructie: Het aanbrengen van een vrijvoeg van ongeveer 10 mm zorgt voor flexibiliteit en voorkomt scheurtjes bij ongelijke zettingen.
Verhoogde spouw: Een verhoogde spouw zorgt voor een betere thermische isolatie en voorkomt koudebruggen.
Waterkerende afdekking: Een waterkerende afdekking voorkomt dat grondwater in de nieuwe muur kan treden.
Verankering: Bij de aansluiting op een bestaande gevel kan het nodig zijn om ankers of spouwankers toe te passen, afhankelijk van de constructie.

Conclusie

De opbouw van een spouwmuurfundering vereist zorgvuldige planning en uitvoering. De fundering moet breed genoeg zijn om de belasting van beide wanden te dragen, en moet onder de vorstgrens zijn aangelegd. De aansluiting van het metselwerk op de fundering is cruciaal voor de duurzaamheid, thermische isolatie en geluidsisolatie van het geheel. Het gebruik van spouwankers en het schoonhouden van de spouw zijn belangrijke factoren voor de prestatie van een spouwmuur. Door aandacht te besteden aan de breedte, diepte, materialen en detailuitvoering kan een duurzame en veilige spouwmuur worden gerealiseerd.

Bronnen

opbouw
spouw