Fundering op staal: Uitleg, toepassing, aandachtspunten en voordelen

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Een fundering vormt de basis van elk gebouw en speelt een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van een bouwwerk. In de bouwsector is de methode van fundering op staal een veelgebruikte en kostenefficiënte techniek, vooral in regio’s waar de ondergrond voldoende draagkrachtig is. Hoewel de term “staal” verwarring kan oproepen (omdat men denkt aan het metaal), heeft het in dit geval niets te maken met het gebruik van staal als bouwmateriaal. In plaats daarvan verwijst het naar het feit dat de fundering direct rust op een stevige en stabiele grondlaag.

In dit artikel wordt een uitgebreid overzicht gegeven van de fundering op staal, inclusief de technische aspecten, de toepassing, de voordelen en de aandachtspunten. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit de Nederlandse bouwkundige praktijk en bouwnormen.

Wat is fundering op staal?

Een fundering op staal is een funderingsmethode waarbij het gewicht van een gebouw wordt overgedragen op een draagkrachtige grondlaag via een betonplaat, strokenfundering of poerenfundering. Deze methode komt vooral voor in regio’s met stevige ondergrond, zoals zandgronden. De term "staal" heeft hier niets te maken met het gebruik van het metaal, maar verwijst naar het feit dat de fundering direct op een vaste grond rust.

Deze fundering wordt ook wel ondiepe fundering genoemd, omdat er geen diepe palen of heipalen gebruikt worden. In plaats daarvan rust het bouwwerk op een betonnen plaat of stroken die rechtstreeks op de ondergrond zijn geplaatst. Deze methode is technisch eenvoudiger en vaak kostenefficiënter dan een paalfundering, waardoor het vaak wordt gekozen voor woningen, garages en kleine commerciële panden.

Historische oorsprong van de term

De term “fundering op staal” heeft een historische oorsprong en is afgeleid van oud-hollands en oud-frans. Het woord “staal” had in die tijd de betekenis van “vaste plaats” of “opstaan”. In de dijkenbouw was het gebruikelijk om te zeggen dat een constructie “op het staal” rustte, wat betekende dat het op een stabiele grondlaag was geplaatst. Deze uitdrukking is later overgenomen in de bouwsector en is vandaag de dag een gevestigd begrip binnen de funderingstechniek.

Het begrip verwijst dus niet naar het gebruik van het metaal, maar naar de stevige ondergrond waarop de fundering wordt geplaatst. Deze methode is eenvoudiger en vaak kostenefficiënter dan alternatieven zoals paalfundering, die dieper in de grond werken.

Wanneer is fundering op staal geschikt?

De keuze voor een fundering op staal hangt af van de bodemgesteldheid, de belasting van het gebouw en de verwachte grondzettingen. Deze methode is geschikt wanneer:

De bodem stevig genoeg is (bijvoorbeeld zandgrond of stevige kleigrond);
De belasting van het gebouw beperkt is (geschikt voor woningen, schuren en garages);
Er geen grote grondzettingen worden verwacht;
De grondwaterstand laag genoeg is, zodat er geen sprake is van optrekkend vocht of instabiliteit.

In zandige gebieden, waar de draagkrachtige grondlaag dicht onder het maaiveld ligt, is deze methode een uitstekende keuze. In klei- of veengronden, waar de grond minder stevig is, wordt vaak gekozen voor een paalfundering, omdat de ondergrond de belasting niet adequaat kan dragen.

Soorten funderingen op staal

De belangrijkste types funderingen op staal zijn:

1. Strokenfundering

Een strokenfundering bestaat uit een doorlopende strook van gewapend beton onder dragende muren. Deze methode is ideaal voor lichte en middelzware gebouwen en wordt vaak gebruikt in woningbouwprojecten. Het voordeel is dat de belasting gelijkmatig wordt verdeeld, wat bijdraagt aan de stabiliteit van het gebouw.

2. Funderingsplaat

Een funderingsplaat is een gewapende betonplaat die onder het hele bouwwerk wordt aangelegd. Deze methode is geschikt voor zowel lichte als zware constructies en wordt vaak gebruikt bij woningen en kleinere commerciële panden. De plaat zorgt voor een gelijkmatige belastingverdeling en biedt extra stabiliteit, vooral in gebieden met een ongelijk ondergrond.

3. Poerenfundering

Een poerenfundering bestaat uit betonnen blokken onder specifieke dragende punten, zoals kolommen of muren. Deze methode is geschikt voor lichtere belastingen en wordt vaak gebruikt in combinatie met strokenfundering. Het voordeel is dat het minder materiaal vraagt en dus vaak kostenefficiënter is.

Technische voorwaarden en aandachtspunten

Hoewel fundering op staal een eenvoudige en kostenefficiënte methode is, zijn er wel een aantal technische voorwaarden en aandachtspunten die moeten worden overwogen.

1. Draagkrachtige grondlaag

De keuze voor een fundering op staal hangt volledig af van de draagkracht van de grondlaag. Dit moet worden bepaald via een sondering of een grondonderzoek. Als de grond niet stevig genoeg is, kan de fundering gaan zakken of scheuren ontstaan, wat leidt tot instabiliteit in het gebouw.

2. Grondzetting

Grondzetting kan optreden als de ondergrond niet uniform is of als de fundering niet gelijkmatig is ontworpen. Dit kan leiden tot scheuren in muren, daken of vloeren. Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat de fundering goed wordt ontworpen en uitgevoerd.

3. Grondwaterstand

Een hoge grondwaterstand kan leiden tot optrekkend vocht en instabiliteit in de fundering. Daarom is het belangrijk dat de grondwaterstand voldoende laag is om de fundering te kunnen uitsparen. In geval van hoge grondwaterstand kan een grondverbetering noodzakelijk zijn.

4. Grondverbetering

Als de ondergrond niet voldoet aan de vereisten voor een fundering op staal, kan er gekozen worden voor een grondverbetering. De meest gebruikte methodes zijn:

De slechte grondlaag deels afgraven en vervangen met zand;
De grond helemaal afgraven tot de vaste grondslag en opvullen met een zandkoffer;
Diepliggende zandlagen verdichten via trillen, zodat de draagkracht verhoogt (diepteverdichting).

Voordelen van fundering op staal

De fundering op staal biedt verschillende voordelen, waardoor het een populaire keuze is binnen de bouwsector:

Kostenefficiëntie: Geen diepe palen nodig, wat leidt tot lagere kosten voor materialen en uitvoering;
Technisch eenvoudiger: De methode is eenvoudiger dan paalfundering en vereist minder complexe technieken;
Snellere uitvoering: Omdat er geen diepe palen nodig zijn, kan de fundering sneller worden aangelegd;
Minder invloed op de omgeving: De methode is minder invasief en heeft minder impact op de omgeving dan paalfundering;
Geschikt voor lichte en middelzware constructies: Ideaal voor woningen, schuren en kleinere commerciële panden.

Nadelen en risico’s van fundering op staal

Ondanks de voordelen, zijn er ook een aantal nadelen en risico’s die moeten worden overwogen:

1. Verzakking

Als de ondergrond niet stevig genoeg is, kan de fundering gaan zakken. Dit kan gebeuren als de grond te veel samenperst onder het gewicht van het gebouw, vooral als er sprake is van slechte bodemgesteldheid.

2. Grondbewegingen

Veranderingen in de vochtigheid of temperatuur kunnen de ondergrond beïnvloeden, wat kan leiden tot verschuivingen of scheuren in de fundering. Dit is vooral relevant in regio’s met hoge grondwaterstand of veenachtige grond.

3. Beperkte toepassing

De methode is niet geschikt voor zware constructies of in gebieden met een slechte ondergrond. In zulke gevallen is paalfundering vaak de betere keuze.

Alternatieven voor fundering op staal

Als fundering op staal niet geschikt is, zijn er meerdere alternatieven beschikbaar, afhankelijk van de bodemgesteldheid en de belasting van het gebouw. De meest gebruikte alternatieven zijn:

Paalfundering: Gebruikt wordt in gebieden met een minder stevige ondergrond. De belasting wordt via palen overgedragen op een diepere, draagkrachtige grondlaag.
Diepteverdichting: Een methode waarbij de ondergrond wordt verdicht, zodat het draagvermogen verhoogt.
Zandkoffer: Een methode waarbij de slechte grondlaag wordt afgegraven en vervangen met een zandkoffer, die daarna wordt gevuld met zand.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte methode binnen de bouwsector, vooral in regio’s met stevige ondergrond. De term verwijst niet naar het gebruik van het metaal staal, maar naar het feit dat de fundering direct rust op een vaste grondlaag. Deze methode biedt verschillende voordelen, zoals kostenefficiëntie, snellere uitvoering en minder impact op de omgeving. Toch zijn er ook een aantal aandachtspunten en risico’s die moeten worden overwogen, zoals verzakking, grondbewegingen en beperkte toepassing in zware constructies.

Het is belangrijk dat bij de keuze voor fundering op staal een grondonderzoek wordt uitgevoerd, zodat wordt gecontroleerd of de ondergrond voldoet aan de vereisten. In geval van een slechte ondergrond kan er gekozen worden voor een grondverbetering of alternatieve funderingstechnieken. De juiste keuze voor een fundering hangt volledig af van de specifieke omstandigheden van het bouwproject.

Bronnen

staalbouw