Fundering op staal: Toepassing, klachten, oplossingen en aandachtspunten in de praktijk

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een goede fundering is de basis van ieder bouwproject. Bij een fundering op staal rust het gebouw direct op een stabiele bodemlaag, zonder gebruik van palen of diepe fundamenten. Deze methode is kostenefficiënt en geschikt voor gebieden met een goede ondergrond, zoals zandlagen boven het drie-meterpeil. Fundering op staal was in de tweede helft van de twintigste eeuw vaak toegepast, vooral in regio’s met stevige grondlagen. Echter, als de ondergrond niet stabiel is of niet voldoende draagkracht heeft, kunnen funderingsproblemen ontstaan. De gevolgen kunnen zich uiten in scheuren in muren en vloeren, klemmende deuren en ramen, ongelijke vloeren of zelfs een scheefstaande woning.

In dit artikel bespreken we wat fundering op staal inhoudt, de verschillende soorten funderingen op staal, de toepassingsgebieden, voor- en nadelen van deze methode, typische klachten die kunnen optreden, en mogelijke oplossingsstrategieën. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven van deze bouwtechniek, op basis van betrouwbare bronnen uit de bouwsector, waardoor zowel bouwmeesters, particuliere bouwheer, als woningkopers in staat worden om een geïnformeerde keuze te maken.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal, ook wel genoemd als ‘ondiepe fundering’ of ‘randfundering’, is een methode waarbij de gebouwconstructie direct op de grond rust. In tegenstelling tot een paalfundering, die houten of stalen palen gebruikt om het gewicht van het gebouw over te dragen op een diepere, draagkrachtigere laag, maakt een fundering op staal geen gebruik van palen. De constructie bestaat meestal uit een betonnen rand of muren die op de grond rusten.

De term "fundering op staal" kan misleidend zijn. Het heeft namelijk niets te maken met het gebruik van het materiaal staal in de fundering zelf. De oorsprong van de term ligt in het oudhollands, waar het woord "staal" betekent "beschikbare ondergrond". Dit verwijst naar een harde, stabiele zandlaag die als basis voor de fundering kan dienen. In tegenstelling tot een paalfundering, waarbij palen in de grond worden geplant om belasting op een diepere laag over te dragen, rust een fundering op staal direct op de bovenliggende grondlaag.

Volgens Bouw Techno Keuring Nederland is deze methode vooral geschikt voor gebieden met stevige en droge grond. Echter, zoals blijkt uit meerdere bronnen, is deze methode minder geschikt in gebieden met een lage grondwaterstand, veranderlijke ondergrond of waar de zandplaat te dun is. In dergelijke situaties kan de fundering wegzakken of breken, wat leidt tot de klassieke klachten van funderingsproblematiek.

Soorten funderingen op staal

Er zijn drie veelgebruikte vormen van fundering op staal: de plaatfundering, de strookfundering en de poerfundering. Elk van deze vormen heeft zijn eigen toepassingsgebieden, voordelen en nadelen. De keuze van het juiste type fundering hangt af van factoren zoals de belasting van het gebouw, de aard van de ondergrond en de wensen van de ontwerper of opdrachtgever.

Plaatfundering

De plaatfundering is de meest directe vorm van fundering op staal. Hierbij wordt een grote, gewapende betonplaat onder het gehele bouwwerk geplaatst. Deze plaat fungeert als een massieve vloer die de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt.

De plaatfundering is vooral geschikt voor zware constructies of gebouwen met een asymmetrische belasting. Door de gelijkmatige verdeling van de belasting, wordt het risico op verzakkingen verkleind. Bovendien beschermt de plaat de fundering tegen invloeden zoals vorst, zand en grondwater. Vaak wordt er een vorstrand aangebracht rond de plaat om deze extra te beschermen.

Een plaatfundering is meestal duurder dan andere vormen van fundering op staal, aangezien het veel beton en wapening vereist. Echter, in zware constructies of bij complexe belastingverdeling is het vaak de meest betrouwbare keuze.

Strookfundering

Bij een strookfundering worden lopende betonbanden onder de muren van het gebouw geplaatst. Deze banden dragen de belasting van de muren en zorgen voor een gelijkmatige drukverdeling op de ondergrond. Deze methode is goedkoper dan een plaatfundering en is vaak toegepast in woningen met een lage belasting.

De strookfundering is geschikt voor gebieden met een stabiele ondergrond, zoals zand of klei. Echter, in gebieden met een hoge grondwaterstand of waar de ondergrond instabiel is, kan de strookfundering wegzakken of breken. Dit kan leiden tot scheuren in de muren en andere funderingsproblemen.

Een strookfundering vereist minder materiaal dan een plaatfundering en is daarom economisch gunstiger. Echter, bij complexe belastingen of in zware constructies is een plaatfundering vaak de betere keuze.

Poerfundering

Een poerfundering bestaat uit losse betonblokken of -platen die onder kolommen of hoeken van het gebouw zijn aangebracht. Deze methode is meestal toegepast in gebouwen met een regelmatige belastingverdeling en een stabiele ondergrond. Poerfunderingen zijn goedkoper dan plaat- en strookfunderingen en zijn vaak gebruikt in lichte constructies.

Een nadeel van een poerfundering is dat de belasting slechts op bepaalde punten wordt gedragen, wat het risico op ongelijkmatige verzakkingen vergroot. Daarom is het belangrijk dat de ondergrond homogeen en stabiel is. Bij instabiele ondergrond kan het gebruik van een poerfundering leiden tot scheuren in de muren of een scheefstaande constructie.

Voor- en nadelen van fundering op staal

Fundering op staal heeft een aantal voordelen, maar ook een aantal nadelen die in overweging genomen moeten worden. Hieronder worden de belangrijkste voor- en nadelen besproken.

Voordelen

Kostenefficiëntie: Fundering op staal is vaak goedkoper dan andere funderingsmethoden, zoals paalfunderingen. Omdat er geen palen of diepe fundamenten nodig zijn, is de constructie eenvoudiger en vereist minder arbeid en materialen.
Eenvoudige uitvoering: Fundering op staal is relatief eenvoudig uit te voeren, vooral in gebieden met een stabiele ondergrond. De constructie vereist minder complexe technologieën en is daardoor geschikt voor kleinere bouwprojecten.
Snelle uitvoering: Aangezien er geen palen of diepe fundamenten nodig zijn, kan de fundering sneller worden uitgevoerd dan bij andere funderingsmethoden. Dit bespaart tijd en vermindert de kans op vertraging in het bouwproject.
Duurzaamheid: Fundering op staal is duurzaam en kan jarenlang functioneren zonder problemen, mits de ondergrond stabiel is. Bovendien is de constructie goed beschermd tegen invloeden zoals vorst en grondwater.

Nadelen

Afhankelijkheid van de ondergrond: Fundering op staal is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de ondergrond. In gebieden met een lage grondwaterstand, veranderlijke ondergrond of waar de zandplaat te dun is, kan de fundering wegzakken of breken. Dit kan leiden tot funderingsproblemen en aanzienlijke herstelkosten.
Risico op verzakkingen: Omdat de fundering direct op de bovenliggende grondlaag rust, is het risico op verzakkingen groter dan bij andere funderingsmethoden. Dit kan leiden tot scheuren in muren en vloeren, ongelijke vloeren en andere problemen.
Beperkte toepassing: Fundering op staal is niet geschikt voor alle bouwprojecten. In zware constructies of bij complexe belastingverdeling is een plaatfundering vaak de betere keuze. Daarnaast is deze methode niet geschikt in gebieden met een hoge grondwaterstand of instabiele ondergrond.
Duurzame herstelkosten: Als funderingsproblemen optreden, kunnen de herstelkosten aanzienlijk zijn. Volgens het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) kunnen herstelkosten gemiddeld zo’n 50.000 euro bedragen. Deze kosten kunnen aanzienlijk stijgen afhankelijk van de omvang van de schade en de noodzaak tot herstel of versterking van de fundering.

Klachten bij fundering op staal

Er zijn verschillende klachten die typisch zijn bij funderingen op staal. Deze klachten worden vaak het gevolg genoemd van verzakkingen of ongelijkmatige druk op de grond. Hieronder volgen de belangrijkste klachten die kunnen optreden.

1. Scheuren in muren en vloeren

Scheuren in muren en vloeren zijn een van de meest voorkomende klachten bij funderingen op staal. Deze scheuren kunnen zich verticaal, horizontaal of diagonaal voordoen en worden vaak het gevolg genoemd van ongelijkmatige verzakkingen. Bij een verzakking zakt een deel van de fundering lager dan de rest, wat leidt tot spanningen in de constructie. Deze spanningen veroorzaken scheuren in muren en vloeren.

Scheuren kunnen op verschillende manieren herkend worden. Horizontale scheuren zijn vaak het gevolg van een afkoelingsproces tijdens de bouw, terwijl verticale scheuren meestal het gevolg zijn van ongelijkmatige verzakkingen. Diagonale scheuren kunnen zowel het gevolg zijn van spanningen als van ongelijkmatige drukverdeling.

2. Klemmende deuren en ramen

Klemmende deuren en ramen zijn een andere klacht die vaak optreedt bij funderingen op staal. Deze klacht wordt vaak het gevolg genoemd van ongelijke vloeren of een scheefstaande constructie. Als een deel van de fundering lager zit dan de rest, kan de muur of vloer schuin staan, wat leidt tot problemen met deuren en ramen.

Klemmende deuren en ramen kunnen op verschillende manieren herkend worden. Deuren die niet goed sluiten of die klemmen bij het openen of sluiten zijn vaak het gevolg van een scheefstaande constructie. Dit kan ook leiden tot problemen met de isolatie en het energieverbruik.

3. Ongelijke vloeren

Ongelijke vloeren zijn een klacht die vaak optreedt bij funderingen op staal. Deze klacht wordt vaak het gevolg genoemd van verzakkingen of ongelijkmatige drukverdeling. Als een deel van de fundering lager zit dan de rest, kan de vloer ongelijk worden, wat leidt tot problemen met het lopen en het gebruik van meubels.

Ongelijke vloeren kunnen op verschillende manieren herkend worden. Meubels die schuin staan of die klemmen bij het verplaatsen zijn vaak het gevolg van een ongelijke vloer. Dit kan ook leiden tot problemen met de isolatie en het energieverbruik.

4. Scheefstaande woning

Een scheefstaande woning is een klacht die vaak optreedt bij funderingen op staal. Deze klacht wordt vaak het gevolg genoemd van ongelijkmatige verzakkingen of ongelijkmatige drukverdeling. Als een deel van de fundering lager zit dan de rest, kan de constructie schuin staan, wat leidt tot problemen met deuren, ramen en vloeren.

Een scheefstaande woning kan op verschillende manieren herkend worden. Meubels die schuin staan of die klemmen bij het verplaatsen zijn vaak het gevolg van een scheefstaande constructie. Dit kan ook leiden tot problemen met de isolatie en het energieverbruik.

Oplossingsstrategieën voor funderingsproblemen

Als funderingsproblemen optreden, zijn er verschillende oplossingsstrategieën beschikbaar. De keuze van de juiste oplossing hangt af van de oorzaak van het probleem, de omvang van de schade en de toegankelijkheid van de fundering.

1. Versterking van de fundering

Een van de meest voorkomende oplossingen is het versterken van de fundering. Dit kan gedaan worden door extra beton of wapening toe te voegen aan de fundering. Dit zorgt voor extra stabiliteit en vermindert het risico op verdere schade.

Versterking van de fundering is meestal duur, aangezien het extra materiaal en arbeid vereist. Echter, in zware constructies of bij complexe belastingverdeling is het vaak de betere keuze.

2. Versterking van de ondergrond

Een andere oplossing is het versterken van de ondergrond. Dit kan gedaan worden door extra grond of materialen toe te voegen aan de ondergrond. Dit zorgt voor extra stabiliteit en vermindert het risico op verdere schade.

Versterking van de ondergrond is meestal duur, aangezien het extra materiaal en arbeid vereist. Echter, in gebieden met een hoge grondwaterstand of instabiele ondergrond is het vaak de betere keuze.

3. Versterking van de constructie

Een andere oplossing is het versterken van de constructie. Dit kan gedaan worden door extra wapening of stalen palen toe te voegen aan de constructie. Dit zorgt voor extra stabiliteit en vermindert het risico op verdere schade.

Versterking van de constructie is meestal duur, aangezien het extra materiaal en arbeid vereist. Echter, in zware constructies of bij complexe belastingverdeling is het vaak de betere keuze.

Conclusie

Fundering op staal is een veelvoorkomende constructiemethode waarbij een gebouw direct op een draagkrachtige bodem rust, zonder gebruik van funderingspalen. Deze methode is kostenefficiënt en geschikt voor gebieden met een goede ondergrond, zoals zandlagen boven het drie-meterpeil. Echter, als de ondergrond niet stabiel is of niet voldoende draagkracht heeft, kunnen funderingsproblemen ontstaan. De gevolgen kunnen zich uiten in scheuren in muren en vloeren, klemmende deuren en ramen, ongelijke vloeren of zelfs een scheefstaande woning.

In dit artikel zijn de verschillende soorten funderingen op staal besproken, de toepassingsgebieden, voor- en nadelen van deze methode, typische klachten die kunnen optreden, en mogelijke oplossingsstrategieën. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven van deze bouwtechniek, op basis van betrouwbare bronnen uit de bouwsector, waardoor zowel bouwmeesters, particuliere bouwheer, als woningkopers in staat worden om een geïnformeerde keuze te maken.

Bronnen

staalconstructie