Gemetselde fundering: Techniek, voordelen en toepassing in de woningbouw

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis van elk duurzaam en betrouwbaar gebouw. In de bouwsector zijn er verschillende manieren om een fundering te realiseren, waarvan een gemetselde fundering een klassieke en betrouwbare methode is. Deze funderingssysteem bestaat uit zware stenen die met mortel worden gemetseld, zodat een krachtige ondergrond ontstaat die een gebouw kan dragen. In dit artikel bespreken we de techniek van een gemetselde fundering, de voordelen en nadelen, de toepassing in de praktijk, en de afweging tussen gemetselde fundering en alternatieven zoals fundering op heipalen of beton.

We geven ook een overzicht van de aanlegprocedure, de technische eisen en de mogelijkheden voor waterdichting. Het artikel is bedoeld voor eigenaars, bouwprofessionals en handymen die meer willen weten over de keuze van een fundering in de woningbouw.

Wat is een gemetselde fundering?

Een gemetselde fundering is een fundering die wordt gemaakt door zware stenen (zoals baksteen, klinker of kalkzandsteen) met mortel gemetseld te leggen. Deze fundering wordt vaak gebruikt in combinatie met metselwerk en is een klassieke oplossing in de bouw. Het verschil met een betonnen fundering is dat de fundering hierbij handmatig wordt opgebouwd in stenen lagen, in plaats van dat er een monolithische betonnen plaat wordt gegoten.

De voornaamste functie van een gemetselde fundering is om de belasting van het gebouw op de grond te verdelen. De fundering moet zodanig worden ontworpen dat het gewicht van het bouwwerk gelijkmatig wordt verdeeld over een voldoende grote oppervlakte, zodat de ondergrond niet wordt overbelast.

Een gemetselde fundering is vaak een duurzame en betrouwbare keuze, maar vereist wel nauwkeurig uitvoeringswerk. De kwaliteit van de mortel, de juiste verhouding van de mortelcomponenten en de precisie in het metselen zijn essentieel voor de stabiliteit van de fundering.

Constructie en materiaalkeuze

Materiaalkeuze

De keuze van het materiaal is een belangrijk aspect bij de aanleg van een gemetselde fundering. Meestal worden de volgende materialen gebruikt:

Baksteen: Traditioneel materiaal dat sterk en duurzaam is.
Klinker: Dichter en harder dan baksteen, wat het geschikt maakt voor zware belasting.
Kalkzandsteen: Een betonachtig materiaal dat makkelijk te verwerken is en goed is voor het verdelen van druk.

De keuze van het materiaal hangt af van de belasting die de fundering moet dragen en de kwaliteit van de ondergrond. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van kalkzandsteen of klinker, omdat deze materialen goedkoper zijn dan baksteen, maar toch voldoende sterk voor de meeste toepassingen.

Mortel

De mortel die wordt gebruikt bij het metselen van de fundering is een mix van cement, zand en water. De verhouding hangt af van de toepassing. Voor de fundering wordt meestal zware mortel gebruikt, omdat dit nodig is voor de drukverdeling en de duurzaamheid. De verhouding tussen cement en zand varieert, maar een typische combinatie is 1 deel cement op 3 delen zand.

Het is mogelijk om klaar te gemengde mortel te gebruiken, wat tijd bespaart en voorkomt dat de verhouding fout is. De mortel moet voldoen aan de sterkte- en duurzaamheidseisen van de grond en het gewicht van het gebouw.

Aanlegprocedure van een gemetselde fundering

De aanleg van een gemetselde fundering is een handmatige, doch complexe techniek die nauwkeurigheid vereist. De sleuf waarin de fundering wordt gemetseld, moet breder worden uitgevoerd dan bij een betonnen fundering, om de maatvoering en uitvoering gemakkelijker te maken. De aanbevolen sleufbreedte is minimaal 120 cm, met een diepte van ten minste 60 cm. Deze sleuf kan worden gegraven met een handgracht of kleine graafmachine.

Na het graven van de sleuf worden metselprofielen op de hoekpunten geplaatst om richting en uitlijning te bepalen. Vervolgens wordt de fundering gemetseld, waarbij de stenen zorgvuldig worden geplaatst en met mortel worden vastgelegd. De mortel moet voldoen aan de sterkte- en duurzaamheidseisen van de grond en het gewicht van het gebouw.

Bij het metselen van de fundering wordt er gelet op de precisie in de uitvoering. Na elk vast aantal stenen wordt gecontroleerd of het werk nog goed gedaan wordt. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat de fundering in staat is om een bepaalde constructie te dragen.

Voordelen van een gemetselde fundering

Een gemetselde fundering heeft verschillende voordelen ten opzichte van andere funderingssystemen:

Duurzaam en betrouwbaar: Een goed uitgevoerde gemetselde fundering kan jarenlang standhouden.
Precisie in uitvoering: Het metselen van de fundering laag voor laag maakt het mogelijk om een zeer nauwkeurige en vaste fundering te creëren.
Flexibiliteit in toepassing: Een gemetselde fundering kan gebruikt worden voor verschillende toepassingen, zoals huizen, garages en tuinmuren.
Snelle uitvoering: In sommige situaties is een gemetselde fundering sneller en goedkoper uit te voeren dan een betonnen fundering.
Zonder zware machines: Het metselen van de fundering vereist minder zware machines dan het storten van beton.

Een gemetselde fundering is vooral geschikt in situaties waar het niet mogelijk is om beton te storten, bijvoorie in ruimtes met beperkte toegang of waar het storten van beton veel meer werk is. In dergelijke gevallen kan het metselen van de fundering sneller en goedkoper uitgevoerd worden.

Nadelen van een gemetselde fundering

Hoewel een gemetselde fundering vele voordelen heeft, zijn er ook beperkingen en nadelen:

Handmatige uitvoering: Het metselen vereist ervaring en nauwkeurigheid, wat niet elke bouwprofessional of eigenaar beheerst.
Tijdgebruik: Het metselen van de fundering is een tijdrovende klus, omdat het handmatig wordt uitgevoerd.
Grondtype afhankelijk: Een gemetselde fundering is niet geschikt voor alle grondsoorten. In losse of zachte grond kan het nodig zijn om andere funderingssystemen te overwegen.
Minder esthetisch: In vergelijking met een betonnen fundering kan een gemetselde fundering minder esthetisch aantrekkelijk zijn, vooral in de buitenomgeving.

Daarnaast is het van belang om rekening te houden met de waterdichtheid van de fundering. Een gemetselde fundering kan vocht opnemen, wat leidt tot vochtklachten in de muur. Om dit te voorkomen, moet de fundering vaak worden waterdicht gemaakt.

Waterdichting van een gemetselde fundering

Waterafdichting van een fundering speelt een belangrijke rol bij een woning. Veel problemen zoals optrekkend vocht in de muren kunnen gemakkelijk worden opgelost door de fundering te injecteren met een vloeistof. Ook kan er een cementgebonden mortel worden gebruikt om het grondwater tegen te houden, zodat de gemetselde fundering geheel droog blijft.

Als alternatief is het ook mogelijk om een waterdicht cementmengsel te gebruiken bij het metselen van de fundering. Dit mengsel bevat speciale toevoegingen die de waterdichtheid van de mortel vergroten. Het is echter belangrijk om te weten dat de waterdichting van een fundering niet alleen afhankelijk is van het materiaal, maar ook van de uitvoering en de kwaliteit van de mortel.

Gemetselde fundering op staal

De term "gemetselde fundering op staal" is in de bouwsector een iets misleidende benaming, omdat er geen staal in het metselwerk wordt gebruikt. De term wordt gebruikt om aan te duiden dat er gemetselde kolommen worden gebruikt met brede voeten die in de grond verankerd zitten.

Een gemetselde fundering op staal kan gebruikt worden om huizen op te bouwen. Omdat deze fundering gemakkelijk te maken is, is het populair in de praktijk. Het is vaak sneller en goedkoper dan een stenen fundering en vereist minder precisie in de uitvoering. De voordelen zijn:

Eenvoudiger in uitvoering
Sneller en goedkoper in sommige situaties
Precies en sterk

Nadelen zijn:

Minder esthetisch dan een stenen fundering
Niet geschikt voor alle grondsoorten

De keuze voor een gemetselde fundering op staal hangt af van de grondstructuur en de belasting van het gebouw. In sommige gevallen is deze fundering een goede alternatieve oplossing, vooral in combinatie met lichte constructies zoals houten woningen of schuren.

Vergelijking met andere funderingssystemen

Naast een gemetselde fundering zijn er ook andere funderingssystemen die in de bouw worden gebruikt. Twee belangrijke alternatieven zijn de fundering op heipalen en de gemetselde fundering op staal.

1. Fundering op heipalen

Een fundering op heipalen wordt vaak gebruikt in losse of zachte gronden. Hierbij worden zware betonnen palen in de grond geslagen om de belasting van het gebouw op te nemen.

Voordelen: - Efficiënt in zachte grond - Draagkracht kan nauwkeurig bepaald worden - Sneller dan het leggen van een stenen fundering

Nadelen: - Gebruik van zware machines vereist - Niet geschikt in gevoelige omgevingen waar grondverplaatsing problemen kan veroorzaken

2. Gemetselde fundering op staal

Een gemetselde fundering op staal bestaat uit gemetselde kolommen met brede voeten die in de grond verankerd zijn. De term ‘op staal’ is echter misleidend, omdat er geen staal in het metselwerk wordt gebruikt.

Voordelen: - Eenvoudiger in uitvoering dan een stenen fundering - Sneller en goedkoper in sommige situaties - Precies en sterk

Nadelen: - Minder esthetisch dan een stenen fundering - Niet geschikt voor alle grondsoorten

Bij het kiezen van een funderingssysteem zijn er een aantal belangrijke overwegingen:

Grondtype: Het kiezen van een funderingssysteem hangt af van de grondstructuur. Stenen funderingen zijn geschikt voor vaste en droge grond.
Belasting: De fundering moet in staat zijn om de belasting van het gebouw te dragen.
Toegankelijkheid en omgeving: Sommige funderingssystemen vereisen zware machines of zijn niet geschikt in gevoelige omgevingen.

Kiezen voor een stenen fundering

Wanneer je kiest voor een stenen fundering, zijn er een aantal belangrijke overwegingen:

Grondtype: Een stenen fundering is geschikt voor vaste en droge grond. In losse of zachte grond kan het nodig zijn om andere funderingssystemen te overwegen.
Belasting: De fundering moet in staat zijn om de belasting van het gebouw te dragen. De breedte van de fundering moet voldoende zijn om de belasting goed te verdelen.
Toegankelijkheid en omgeving: De fundering moet uitgevoerd kunnen worden binnen de beschikbare ruimte. In sommige situaties is een gemetselde fundering sneller en goedkoper dan een betonnen fundering.
Waterdichtheid: Het is belangrijk om rekening te houden met de waterdichtheid van de fundering. Een gemetselde fundering kan vocht opnemen, wat leidt tot vochtklachten in de muur.
Esthetiek: Een gemetselde fundering kan minder esthetisch aantrekkelijk zijn dan een betonnen fundering, vooral in de buitenomgeving.

Technische eisen en vuistregels

Tijdens het aanleggen van een gemetselde fundering zijn er een aantal technische eisen en vuistregels die worden gehanteerd:

Aanlegbreedte: De aanlegbreedte van de fundering hangt af van de belasting van het gebouw en de kwaliteit van de ondergrond. In vele omstandigheden wordt de vuistregel gehanteerd dat de aanlegbreedte 2 a 3 maal de dikte van het opgaand muurwerk bedraagt.
Diepte: De fundering moet diep genoeg zijn om de invloed van bevroren grond te omzeilen.
Kwaliteit van de ondergrond: In losse of zwakke grondlagen is een bredere aanleg vaak noodzakelijk.
Mortelsterkte: De mortel moet voldoen aan de sterkte- en duurzaamheidseisen van de grond en het gewicht van het gebouw.

Het is belangrijk om te weten dat deze vuistregels geen wetenschappelijk verantwoorde rekenmethoden zijn. Bij grotere belastingen en lage toelaatbare gronddrukken kan het nodig zijn om een detaillere rekenmethode te gebruiken.

Praktische toepassing in de woningbouw

Een gemetselde fundering wordt vaak gebruikt in de woningbouw, vooral bij klassieke bouwmethoden. Het is een duurzame en betrouwbare oplossing die goed werkt in combinatie met metselwerk. De fundering wordt vaak gebruikt voor:

Eengezinswoningen
Garages en schuren
Tuintjes en muurtjes

In de praktijk wordt er vaak gekozen voor een gemetselde fundering wanneer het niet mogelijk is om beton te storten, bijvoorbeeld in ruimtes met beperkte toegang of waar het storten van beton veel meer werk is. In dergelijke gevallen kan het metselen van de fundering sneller en goedkoper uitgevoerd worden.

Een gemetselde fundering is ook geschikt voor lichtere constructies, zoals houten woningen of schuren. In dergelijke gevallen kan een gemetselde fundering op staal een goede oplossing zijn.

Conclusie

Een gemetselde fundering is een klassieke en betrouwbare oplossing in de woningbouw. Het is een duurzame en betrouwbare keuze die goed werkt in combinatie met metselwerk. De fundering wordt vaak gebruikt voor eengezinswoningen, garages, schuren en tuinmuren.

De voordelen van een gemetselde fundering zijn onder andere de precisie in uitvoering, de flexibiliteit in toepassing en de duurzaamheid. De nadelen zijn onder andere de tijdrovende uitvoering, de afhankelijkheid van het grondtype en de minder esthetische waarde in vergelijking met een betonnen fundering.

Bij het kiezen van een funderingssysteem zijn er een aantal belangrijke overwegingen, zoals het grondtype, de belasting van het gebouw, de toegankelijkheid en de omgeving. Het is belangrijk om rekening te houden met de waterdichtheid van de fundering en de kwaliteit van de mortel.

Een gemetselde fundering is een goede keuze in situaties waar het niet mogelijk is om beton te storten of waar het storten van beton veel meer werk is. In dergelijke gevallen kan het metselen van de fundering sneller en goedkoper uitgevoerd worden.