Gemetselde fundering: Uitleg, toepassing en constructietekeningen

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Een fundering vormt de basis van elk bouwwerk en bepaalt in hoge mate de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van een gebouw. In de Nederlandse bouwsector is een gemetselde fundering een veelgebruikte en betrouwbare methode, met name wanneer de draagkrachtige laag van de ondergrond zich niet te diep onder het maaiveld bevindt. De constructie van een gemetselde fundering vereist zorgvuldige voorbereiding, nauwkeurige maatvoering en het gebruik van geschikte materialen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de principes van een gemetselde fundering, de toepassingsmogelijkheden, de bouwtechniek en de rol van de constructietekening bij het realiseren van een veilige en duurzame fundering.

Wat is een gemetselde fundering?

Een gemetselde fundering is een funderingsconstructie die gemaakt wordt door stenen met mortel te metselen. Deze methode is vaak gebruikt voor huizen, garages, tuinmuren en andere constructies waarbij een betrouwbare en goedkope funderingsoplossing nodig is. De fundering wordt laag voor laag opgebouwd en is daardoor zeer precies uit te voeren. De stabiliteit van de fundering is afhankelijk van de kwaliteit van het metselwerk, de samenstelling van de mortel en de afmetingen van de funderingsvoet.

Een gemetselde fundering rust direct op de draagkrachtige ondergrond. In de bouwsector wordt deze methode ook wel aangeduid als "fundering op staal", een term die afkomstig is uit het Oudgermaans en niets te maken heeft met het bouwmateriaal staal. De funderingsvoet moet breed genoeg zijn om de belasting van het bouwwerk op een veilige manier te dragen.

Toepassingsmogelijkheden van een gemetselde fundering

Een gemetselde fundering is geschikt voor een breed scala aan toepassingen. De methode is vooral populair bij het bouwen van kleine woningen, uitbreidingen, garages en tuinmuren. De keuze voor een gemetselde fundering hangt af van de draagkracht van de ondergrond en de vereisten van het bouwwerk. Als de draagkrachtige laag zich op een diepte van ongeveer 80 tot 100 cm onder het maaiveld bevindt, is een gemetselde fundering een kostenefficiënte en praktische oplossing.

De breedte van de funderingsvoet wordt bepaald aan de hand van de belasting die het bouwwerk uitoefent. Hierbij wordt gebruikgemaakt van rekenmodellen om de benodigde afmetingen te bepalen. De formule voor de berekening van de breedte is:

$ F = $ belasting in kN/m
$ p_{gr} = $ gronddruk in N/mm²

Deze formules helpen bij het ontwerpen van een funderingsvoet die voldoet aan de vereisten van het bouwwerk en de eigenschappen van de ondergrond.

Bouwtechniek voor een gemetselde fundering

Het bouwen van een gemetselde fundering vereist een systematische aanpak en aandacht voor detail. De volgende stappen zijn essentieel bij het realiseren van een solide funderingsconstructie:

1. Maatvoering en uitzetten

Het eerste stuk van het proces is het nauwkeurig uitzetten van de funderingsafmetingen. Hierbij worden houten paaltjes en profielen gebruikt om de sleuf precies te markeren. Een goede maatvoering zorgt voor een evenwichtige en stabiele fundering. Het is belangrijk om tijd te nemen bij het uitvoeren van deze stap, omdat fouten hierin later leiden tot problemen bij het metselen en het opbouwen van het bouwwerk.

2. Sleuf graven

Na het uitzetten wordt een sleuf gegraven. De diepte en breedte van de sleuf moeten overeenkomen met de berekening van de funderingsvoet. De sleuf wordt meestal gevuld met een zandkoffer of een verbeterde grond, afhankelijk van de kwaliteit van de bovengrond.

3. Metselwerk uitvoeren

Het metselen van de funderingsvoet wordt gedaan met gebakken stenen en mortel. De mortel bestaat uit een mengsel van cement, kalk en zand. De standaardverhouding is 1 deel cement : 1/2 deel kalk : 4 1/2 deel zand. Deze verhouding kan worden aangepast afhankelijk van de vereisten van het bouwwerk. Een schrale specie bevat minder cement en is dus minder hard, maar rekbaarder. Een vettere specie bevat meer cement en is harder, maar minder rekbaar.

Bij het metselen is het belangrijk om precies te werken en het metselwerk steeds te controleren. Na een aantal rijen wordt het werk gecontroleerd op evenwichtigheid, horizontale en verticale lijnen, en eventuele fouten. Dit zorgt ervoor dat de fundering uniform is en in staat is om de belasting van het bouwwerk op te nemen.

4. Uitharden en testen

Na het metselen moet het metselwerk volledig uitgehard worden voordat er begonnen kan worden met de bouw op de fundering. Het uitgehard worden van de mortel is afhankelijk van de omstandigheden, zoals temperatuur, vochtgehalte en luchtcirculatie. In de praktijk kunnen eenvoudige tests uitgevoerd worden om te bepalen of de mortel voldoende hard is. Dit is belangrijk om te voorkomen dat er schade ontstaat tijdens de bouw van het bouwwerk.

Constructietekeningen van gemetselde funderingen

Een constructietekening is een essentieel onderdeel van het bouwproces. Het geeft een duidelijk overzicht van de funderingsconstructie en helpt bij de uitvoering van het bouwwerk. In de praktijk worden constructietekeningen gebruikt door gemeentelijke ambtenaren, aannemers en constructeurs om te bepalen of het ontwerp voldoet aan de bouwvoorschriften en veilig is.

1. Voorbeeld constructietekening aanbouw fundering

In een constructietekening van een aanbouw zijn de bestaande en nieuwe funderingen duidelijk zichtbaar. De bestaande fundering wordt meestal aangegeven in blauw, terwijl de nieuwe fundering in oranje of een andere kleur is getekend. In dit voorbeeld wordt aangegeven dat een nieuwe strokenfundering met afmetingen van 600 x 200 mm gelegd moet worden. Daarnaast wordt aangegeven dat er een isolatievloer of een soortgelijk element moet worden gelegd. Deze informatie helpt de aannemer om te weten wat er precies moet worden uitgevoerd.

2. Voorbeeld constructietekening uitbouw fundering

In een constructietekening van een uitbouw wordt duidelijk aangegeven welk type vloer geplaatst moet worden. In het voorbeeld is gekozen voor een betonvloer, wat een sterke en duurzame oplossing is. De afmetingen van de funderingsvoet zijn 350 x 500 mm. Daarnaast worden de krachten die op de fundering mogen komen aangegeven in kN. Deze informatie helpt bij het bepalen van de draagkracht van de fundering en het ontwerpen van een veilige constructie.

3. Voorbeeld constructietekening fundering met poer

In sommige gevallen kan het nodig zijn om een poer te gebruiken, bijvoorbeeld wanneer er lokaal grote belastingen op de fundering komen. Een poer is een brede en hoge funderingsconstructie die op meerdere palen rust. In het voorbeeld zijn er 2, 3 of 4 palen gebruikt, afhankelijk van de omstandigheden. Een poer is vaak nodig bij grotere woningen of bij verbouwingen waarbij de belasting van het bouwwerk groter is dan normaal. De constructietekening van een poer geeft duidelijk aan hoe de palen gerangschikt moeten worden en welke afmetingen de poer moet hebben.

Fundering berekenen

Het berekenen van een fundering is een belangrijk onderdeel van het bouwproces. Het doel is om te bepalen of de fundering in staat is om de belasting van het bouwwerk op te nemen en veilig te dragen. De berekening wordt uitgevoerd op basis van een funderingsadvies en de belasting uit de bovenliggende constructie.

Bij een fundering op staal is het berekenen relatief eenvoudiger dan bij een fundering op palen. De afmetingen van de funderingsvoet worden bepaald aan de hand van de belasting en de eigenschappen van de ondergrond. Bij een fundering op palen moet rekening gehouden worden met de draagkracht van de palen en de belasting die op de fundering komt. Deze parameters moeten nauwkeurig worden afgestemd om te zorgen voor een veilige en duurzame constructie.

De berekening van een fundering vereist vaak het gebruik van rekenmodellen en formules. Deze modellen helpen bij het bepalen van de benodigde afmetingen en het ontwerpen van een funderingsconstructie die voldoet aan de bouwvoorschriften. In de praktijk worden deze berekeningen vaak uitgevoerd door een constructeur, die ook verantwoordelijk is voor het ontwerpen van de constructietekening.

Fundering op staal en fundering op palen

Een fundering op staal en een fundering op palen zijn twee verschillende funderingsmethoden die elk hun eigen toepassingsgebied hebben. Een fundering op staal is geschikt wanneer de draagkrachtige laag zich niet te diep onder het maaiveld bevindt. De funderingsvoet rust direct op de ondergrond en wordt vaak uitgevoerd als een strokenfundering of plaatfundering.

Een fundering op palen is een alternatieve methode die wordt gebruikt wanneer de draagkrachtige laag zich te diep onder het maaiveld bevindt. In dit geval worden betonnen of stalen palen in de ondergrond gedreven om de fundering te ondersteunen. De palen dragen de belasting van het bouwwerk en zorgen voor een stabiele constructie. Deze methode is vaak ingewikkelder en duurder dan een fundering op staal, maar is soms onontbeerlijk in zachte of instabiele grond.

Funderingsherstel

Hoewel een goed aangelegde fundering meestal geen onderhoud vereist, kunnen funderingsproblemen ontstaan als gevolg van veranderende omstandigheden of fouten tijdens de bouw. Scheuren in de gevel of instorting van muren kunnen duiden op funderingsproblemen. In dergelijke gevallen is onderzoek nodig om te achterhalen wat er fout is gegaan en hoe het probleem het beste kan worden opgelost.

Er zijn verschillende methoden voor funderingsherstel, afhankelijk van de oorzaak van het probleem. Een mogelijke benadering is het handhaven van de bestaande fundering en het onderzoeken van de rol van de fundering in de opgetreden schade. Daarnaast kunnen technieken zoals segmentpaaltjes of trillingsarmerende funderingsmethoden worden ingezet, afhankelijk van de situatie en de omgeving.

Conclusie

Een gemetselde fundering is een veelgebruikte en kostenefficiënte funderingsmethode in de bouwsector, met name geschikt voor kleine gebouwen en wanneer de ondergrond draagkrachtig is. De methode vereist een goede voorbereiding, nauwkeurige berekening van de benodigde afmetingen en het gebruik van geschikte materialen. Een constructietekening is een essentieel onderdeel van het bouwproces, omdat het helpt bij het bepalen van de funderingsconstructie en het uitvoeren van het bouwwerk.

Tijdens het metselen van een gemetselde fundering is het belangrijk om precies te werken en het metselwerk steeds te controleren. Na het metselen moet het werk volledig uitgehard zijn voordat er begonnen kan worden met de bouw op de fundering. Het berekenen van een fundering is een essentieel onderdeel van het bouwproces en wordt vaak uitgevoerd door een constructeur die ook verantwoordelijk is voor het ontwerpen van de constructietekening.

In het geval van funderingsproblemen kan funderingsherstel nodig zijn. Er zijn verschillende methoden voor funderingsherstel, afhankelijk van de oorzaak van het probleem en de omstandigheden. Het is belangrijk om de situatie nauwkeurig te onderzoeken en de juiste maatregelen te nemen om de fundering opnieuw te stabiliseren en veilig te maken.

Een goed aangelegde fundering is de basis van elk bouwwerk en zorgt voor stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid. Door de juiste methoden en materialen te gebruiken en aandacht te besteden aan detail, kan een gemetselde fundering een betrouwbare en duurzame oplossing bieden voor een breed scala aan toepassingen.