Uit welke onderdelen bestaat een fundering op palen?

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Een fundering op palen is een cruciale techniek in de bouwsector, vooral in regio’s met onstabiele ondergrond, zoals veen- of kleigrond. Deze methode wordt gebruikt om het gewicht van een gebouw via diepe palen over te brengen op een stabiele dragende laag, meestal zand of steen. Maar wat zijn de onderdelen die een fundering op palen vormgeven, en hoe werken deze samen om een stabiele basis te creëren? In deze uitgebreide gids bespreken we de samenstelling van een fundering op palen, de materialen die gebruikt worden, en de technieken die hierbij van toepassing zijn. Alle informatie is gebaseerd op feiten uit betrouwbare bronnen en onderzoeken van erkende instellingen zoals de TU Delft en de CUR-commissie.

Wat is een fundering op palen?

Een fundering op palen, ook wel paalfundering genoemd, is een constructie waarbij het gewicht van het gebouw via verticale palen wordt overgebracht naar een dragende laag die zich dieper onder de grond bevindt. Deze methode is van groot belang in gebieden waar de bovenliggende grondlagen niet sterk genoeg zijn om het gewicht van het gebouw te dragen. In Nederland, waar de bodem vaak zacht en onstabiel is, wordt deze funderingstekniek al sinds de 19e eeuw veel gebruikt.

Een fundering op palen bestaat uit verschillende onderdelen die samen een stabiele basis vormen. Deze onderdelen omvatten de palen zelf, eventuele funderingsbalken, het vloeroppervlak en eventuele toepassingen zoals paalmatrassen of energiepalen. Elke component speelt een specifieke rol in het opbouwen van een duurzame en betrouwbare fundering.

De onderdelen van een fundering op palen

1. De palen

De palen vormen het hart van de fundering. Ze zijn verantwoordelijk voor het overbrengen van het gewicht van het gebouw naar een dragende laag. In de Nederlandse bouwpraktijk worden meestal betonnen heipalen gebruikt. Deze palen worden in de fabriek vervaardigd en op de bouwplaats met een heimachine in de grond geheid tot een diepte waarbij ze een stabiele ondergrond bereiken.

De draagkracht van een paal wordt bepaald door twee factoren: - Puntweerstand aan de voet van de paal: Deze wordt bepaald door de drukspanning van de grond in de directe omgeving van de paalpunt. - Wrijvingsweerstand langs de zijkant van de paal: Deze is afhankelijk van de aard van de grond en de diepte waarin de paal geheid wordt.

Een paal moet minimaal vijf maal de dwarsdoorsnede lang zijn, om te garanderen dat het gewicht van het gebouw correct wordt overgedragen. In sommige gevallen worden ook stalen of houten palen gebruikt, maar betonnen palen zijn de standaardkeuze vanwege hun duurzaamheid en sterke draagkracht.

2. Funderingsbalken

In sommige projecten worden funderingsbalken van gewapend beton aangebracht op de palen. Deze balken dienen als drager voor de muren en helpen bij het verdelen van de belasting. Ze vormen een solide basis waarop de rest van de structuur kan worden gebouwd. De funderingsbalken worden meestal gecombineerd met een betonnen vloer, die eventueel op zand of direct op de fundering rust.

3. Vloerconstructie

De vloerconstructie is het bovenliggende deel van de fundering. Deze bestaat meestal uit gewapend beton en kan eventueel op zand of direct op de funderingsbalken rusten. De dikte en samenstelling van de vloer hangen af van het gewicht van het gebouw en de belastingen die tijdens de levensduur van het gebouw kunnen optreden.

4. Paalmatrassen

Een paalmatsras is een specifieke vorm van paalfundering waarin een netwerk van palen wordt gebruikt om het gewicht van het gebouw te verdelen. Deze systemen zijn vaak toegepast in gebieden met ongeschikte bodem, waarbij het gewicht via boogwerking overgedragen wordt. In sommige gevallen is een extra wapeninglaag van geokunststof nodig om de grondmassa onder de boog te ondersteunen.

De TU Delft speelt een leidende rol in het ontwikkelen van paalmatrassenystemen, en heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de werking en toepassing ervan. Deze techniek is niet alleen nuttig voor stabiliteit, maar kan ook bijdragen aan duurzame energieopwekking.

5. Energiepalen

Energiepalen zijn een innovatieve toepassing van paalfunderingen. Deze palen zijn voorzien van een thermisch systeem dat het mogelijk maakt om warmte of koude op te wekken uit de grond. Ze worden vaak gebruikt in combinatie met duurzame verwarmings- en koelsystemen, zoals warmtepompen. Het gebruik van energiepalen helpt bij het verlagen van het energieverbruik van een gebouw en draagt bij aan een lagere CO₂-uitstoot.

6. Stalen palen

In bepaalde gevallen worden stalen palen gebruikt, vooral bij zware constructies of in situaties waarbij extra duurzaamheid nodig is. Stalen palen zijn sterk en kunnen grote belastingen dragen, maar ze zijn onderhevig aan roestvorming. Dit maakt ze minder geschikt voor langdurige toepassingen in zout of vochtige omgevingen.

Stalen palen worden vaak gebruikt in combinatie met een beschermende laag of coating om roest te voorkomen. Ze zijn ook geschikt voor het bouwen van funderingen in moeilijk toegankelijke gebieden, waar het gebruik van zware machines beperkt is.

7. Gewapend beton

Gewapende betonnen palen zijn de meest voorkomende keuze in particuliere en commerciële constructies. Deze palen kunnen worden vervaardigd in diverse vormen, zoals vierkante of rechthoekige doorsneden. Ze zijn duurzaam, betrouwbaar en kunnen worden gebruikt voor ondersteuning van bijna elke gewenste diameter, zonder ingewikkelde apparatuur.

Tegenwoordig worden ook schroefpalen van gewapend beton gebruikt. Deze palen worden in de grond geschroefd met behulp van speciale machines, waardoor ze snel en efficiënt kunnen worden geplaatst.

8. Boorpalen

Boorpalen worden vaak gebruikt wanneer het nodig is om palen in zachte of onstabiele grondlagen te plaatsen. Deze palen worden gemaakt door gaten in de grond te boren en daarna de paal in te storten met beton. Er zijn twee typen boorpalen: - Palen-rekken: Deze palen worden zo diep mogelijk geïnstalleerd in harde rotslagen, waarbij de hoofdbelasting via de voet van de paal wordt overgedragen. - Hangende palen: Deze palen worden op de grond gemonteerd zonder een sterke ondersteunende laag. Ze brengen de belasting via het zijoppervlak van de paal naar de grond.

9. Paalstripfundering

Een paalstripfundering is een combinatie van een paalfundering en een strookfundering. Deze techniek is geschikt voor gebieden met deinende of zwakke grondsoorten. Het kenmerkend aspect van deze fundering is dat de muren van het huis op een solide fundering rusten, met een lichte verdieping langs de omtrek.

De paalstripfundering is een kostenefficiënte oplossing die snel kan worden opgebouwd en goed bestand is tegen seizoensgebonden bewegingen van de grond. Het nadeel is dat het niet mogelijk is om een volwaardige kelder te bouwen en dat het niet geschikt is voor zware muren.

De werking van een fundering op palen

De werking van een fundering op palen is gebaseerd op het principe van diepe fundering. De palen worden met een heimachine of schroefmachine in de grond gebracht tot een diepte waarbij ze een stabiele dragende laag bereiken. Deze lagen kunnen zich op 15 meter of dieper bevinden, afhankelijk van de bodemstructuur.

Wanneer de palen op hun plaats zijn, wordt een bovenliggende constructie gemaakt die het gewicht van het gebouw overbrengt naar de palen. Dit kan bijvoorbeeld een funderingsbalk of een vloerconstructie zijn. Het geheel vormt een krachtige, stabiele basis die zelfs bij bodembewegingen of inklinking minimaal beïnvloed wordt.

Er zijn twee manieren om heipalen te plaatsen: - Met een dichte voet: Hierbij wordt de grond naar buiten gedrongen terwijl de paal wordt geheid. - Met een open ronde buis: In dit geval komt een deel van de grond in de buis terecht, terwijl het overige gedeelte buiten blijft.

Beide methoden zorgen voor een stevige fundering, afhankelijk van de specifieke bodemomstandigheden van het project.

Wanneer is een fundering op palen nodig?

Niet elk bouwproject vereist een fundering op palen, maar in bepaalde situaties is deze methode onmisbaar: - Onstabiele bodem: In regio’s met veen- of kleigrond is een fundering op palen vaak de enige betrouwbare methode om een stabiele basis te garanderen. - Hoog gewicht van het gebouw: Wanneer het gewicht van het gebouw groter is dan wat de bovenliggende grondlagen kunnen dragen, is een paalfundering nodig. - Duurzame energieopwekking: In combinatie met energiepalen kan een fundering op palen ook bijdragen aan duurzame energieopwekking. - Toekomstige belastingen: Het is belangrijk om rekening te houden met eventuele toekomstige veranderingen in de constructie of belastingen.

Innovaties in funderingstechnologie

In de afgelopen jaren zijn er verschillende innovaties ontwikkeld in de funderingstechnologie. De TU Delft speelt een leidende rol in het ontwikkelen van nieuwe methoden, zoals paalmatrassen en energiepalen. Deze technieken zijn niet alleen bedoeld om constructies te stabiliseren, maar ook om bij te dragen aan duurzame energieopwekking.

De CUR-commissie heeft in haar rapporten geconcludeerd dat de draagkracht van funderingspalen, berekend volgens de NEN-methode, vaak de werkelijke draagkracht overschat. Dit heeft geleid tot het besluit om de waarden voor de draagvermogensfactoren tijdelijk ongewijzigd te houden, maar met een maximum geldigheidsduur tot 2016. Dit onderstrekt de noodzaak voor nauwkeurige testen en bewijsmateriaal om de draagkracht van funderingspalen te bepalen.

Conclusie

Een fundering op palen is een essentiële component in de bouwsector, vooral in regio’s met onstabiele bodem. De onderdelen van deze fundering, zoals de palen, funderingsbalken, vloerconstructie, paalmatrassen en eventueel energiepalen, werken samen om een stabiele en duurzame basis te vormen. Het keuzen van de juiste materialen en technieken is van groot belang voor de levensduur en veiligheid van het gebouw.

In de Nederlandse bouwpraktijk zijn betonnen heipalen de standaardkeuze, maar in bepaalde gevallen worden ook stalen of houten palen gebruikt. Innovaties zoals paalmatrassen en energiepalen bieden nieuwe mogelijkheden voor het bouwen van duurzamere en efficiëntere funderingen. Het is belangrijk om bij elk bouwproject de specifieke bodemomstandigheden en belastingen goed te analyseren om de meest geschikte funderingstechniek te kiezen.