Verdichtbaar zand en grondmaterialen voor funderingen: toepassingen, kenmerken en aanbevelingen

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

Bij de uitvoering van constructies, renovaties of infrastructuurprojecten speelt de keuze van het juiste ondergrondsmateriaal een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en levensduur van het project. Zand en andere grondmaterialen zijn essentieel bij het aanleggen van funderingen, ondergronden en bestratingen. Het begrip van de verdichtbaarheid, samenstelling en toepassing van deze materialen is van groot belang voor zowel woningbouwers, bouwbedrijven als particulieren die een eigen project uitvoeren.

Deze artikel behandelt de toepassing van verschillende zandsoorten en menggranulaat bij funderingen en ondergronden. Daarbij wordt ingegaan op de verdichtbaarheid, de rol van de korrelgrootte, de aanbevolen diktes en logistieke aspecten. Op basis van de informatie uit betrouwbare bronnen, zoals technische beschrijvingen van leveranciers, lokale regelgeving en bouwrichtlijnen, worden praktische aanbevelingen gedaan.

Kenmerken van verdichtbaar zand en grondmaterialen

1. Zandsoorten en hun toepassing

Zand is een veelvoorkomend materiaal in de bouwsector, met verschillende toepassingen afhankelijk van de korrelgrootte en eigenschappen. De verdichtbaarheid van zand is bepalend voor het gebruik als ondergrond of funderingsmateriaal.

1.1. Ophoogzand / aanvulzand

Ophoogzand of aanvulzand wordt gebruikt voor het ophogen van straten en andere constructies. Het zand is afkomstig uit zee, rivieren of winputten en kan variëren in kleur afhankelijk van de winlocatie. Ondanks zijn gebruik voor aanvulwerk, is ophoogzand niet geschikt voor het aanbrengen van een stabiele fundering vanwege beperkte verdichtbaarheid.

1.2. Verschralingszand

Verschralingszand bestaat uit zeer fijne korrels en is geschikt voor het verschralen van grasvelden, het leggen van tanken of speciale straatwerk. Een belangrijke eigenschap is dat dit zand goed verdichtbaar is, wat het geschikt maakt voor toepassingen waarin stabiliteit belangrijk is.

1.3. Drainagezand

Drainagezand is samengesteld uit voornamelijk grote zandkorrels. Hierdoor heeft het goede waterdoorlatende eigenschappen. Het is echter minder verdichtbaar dan fijne zandsoorten, wat het minder geschikt maakt voor ondergronden die een hoge druksterkte vereisen.

1.4. Metselzand

Metselzand is een zandsoort met een korrelgrootte van 0 tot 2 mm. Het wordt gebruikt voor het maken van cementmortel, beton voor funderingen en stabilisatie bij bestrating. Het zand wordt afgezeefd om zeker te stellen dat het geschikt is voor deze toepassingen.

1.5. Brekerzand

Brekerzand is een restfractie van het breekproces van grof grind. Het bestaat uit grote, hoekige korrels, wat leidt tot een grote schuifweerstand. Dit maakt het geschikt voor het invegen van bestratingen.

2. Menggranulaat en gebroken puin

Menggranulaat is een mengsel van verschillende materialen, waaronder beton, hardsteen en andere steensoorten. Het heeft een maximale korrelgrootte van 31,5 mm (0/31,5 mm) en is goed verdichtbaar. Hierdoor is het geschikt als onderlaag bij funderingen, wegen, bestratingen en verhardingen.

2.1. Samenstelling en eigenschappen

Menggranulaat bestaat uit minstens 50% beton en hardsteen, plus andere steensoorten. Deze samenstelling zorgt voor een hogere druksterkte dan puur zand of grond, waardoor het ideaal is als ondergrond onder verhardingen. Het is ook goed waterdoorlatend, wat helpt bij het voorkomen van waterophoping.

2.2. Toepassing onder fundering

Menggranulaat wordt vaak gebruikt als onderlaag voor funderingen van wegen, opritten, terrassen en parkeerplaatsen. Door de goede verdichtbaarheid en druksterkte wordt een stabiele ondergrond gecreëerd. De aanbevolen dikte varieert afhankelijk van de toepassing:

Opritten en zwaarbelaste parkeerplaatsen: 20 tot 30 cm.
Terrassen en lichter belaste verhardingen: 10 tot 15 cm.

Na aanleg wordt het menggranulaat aangedragen met een trilplaat om een compacte laag te verkrijgen. Dit zorgt voor een langere levensduur en voorkomt verzakkingen.

2.3. Gebroken puin als funderingsmateriaal

Gebroken puin is geschikt als onderlaag voor betonfunderingen, zoals betonvloeren of betonplaten. Het verdichte menggranulaat zorgt voor een stevige basis waarop het beton kan worden gegoten. Hierdoor voorkomt men verzakkingen en spoorvorming. Het is belangrijk om zorgvuldig te rekenen met de benodigde hoeveelheid menggranulaat. Bijvoorbeeld voor een oprit van 10 m² met een laag van 20 cm is ongeveer 2 ton menggranulaat nodig.

Het gewicht van gebroken puin is hoog — 1 kubieke meter weegt ongeveer 1,75 ton. Dit heeft invloed op transportkosten en logistiek.

Verdichtbaarheid en toepassing in de praktijk

1. Verdichtingsmethoden en normen

De verdichting van ondergronden en funderingen is een essentieel onderdeel van elke bouwproject. Het verdichten verhoogt de sterkte, voorkomt verzakkingen en zorgt voor een stabiele basis.

1.1. Verdichtingslagen

Volgens de regelgeving en praktijkrichtlijnen dient het aanvullen van sleuven in lagen van maximaal 20 cm gebeuren. Iedere laag moet mechanisch worden verdicht. Dit geldt ook voor het aanvullen van sleuven met zand, menggranulaat of grondmaterialen.

De verdichting wordt vaak gecontroleerd via elektronische conuswaarderegistratie. Deze methode meet de verdichtingsgraad en zorgt voor een objectieve evaluatie van de kwaliteit. Deze registratie wordt uitgevoerd door of namens de instemmingshouder.

1.2. Toezicht en herstel

Als de verdichting niet voldoet aan de normen die door de gemeente worden gehanteerd, kan de instemmingshouder worden aangestuurd om herstelwerkzaamheden uit te voeren. Na een periode van twee weken vindt een nieuwe controle plaats. De instemmingshouder kan dan worden verplicht om verdichtingsmetingen uit te voeren op aanwijzing van de toezichthouder van de gemeente.

1.3. Verdichtingsnormen

De verdichting wordt bepaald met behulp van de indringingsweerstand, conform artikel 24.05.01 en 24.05.04 uit de Standaard RAW bepalingen. Deze normen zijn essentieel om te garanderen dat de ondergrond voldoet aan de vereisten voor stabiliteit en duurzaamheid.

2. Zand als ondergrondsmateriaal

Zand kan in bepaalde gevallen gebruikt worden als ondergrondsmateriaal. Echter, het is niet altijd geschikt, afhankelijk van de verdichtbaarheid en de kwaliteit van de grond.

2.1. Toepassing in sleuven

Als het uitkomend sleufmateriaal niet voldoende verdichtbaar is, moet het vervangen worden door zand. Ook als het sleufmateriaal van slechte kwaliteit is (bijvoorbeeld zand dat niet geschikt is voor verharding), dient dit afgevoerd en vervangen te worden door zuiver zand. De kosten voor het leveren, transporteren en aanbrengen van het zand komen voor rekening van de instemmingshouder.

2.2. Grondverbetering

In sommige gevallen is grondverbetering nodig. De gemeente kan verzoek doen voor verbetering, waarna het materiaal (zand of funderingsmateriaal) kosteloos beschikbaar wordt gesteld door de wegbeheerder. De instemmingshouder en netbeheerder zijn verantwoordelijk voor de afvoer van overtollig materiaal.

2.3. Zandlevering

Als zand nodig is voor het aanvullen van sleuven, is het de verantwoordelijkheid van de instemmingshouder om dit zand aan te voeren en aan te brengen. De levering moet worden uitgevoerd in overeenstemming met de lokale regelgeving en de aanbevolen praktijken.

Aanbevelingen voor de keuze van materialen

1. Keuze van zandsoorten

De keuze van het juiste zand voor een project hangt af van de toepassing en de vereisten. Voor funderingen en ondergronden is een goed verdichtbaar materiaal van groot belang.

Metselzand en brekerzand zijn geschikt voor stabilisatie en invegen van bestratingen.
Menggranulaat en gebroken puin zijn beter geschikt voor zwaarbelaste toepassingen zoals opritten en parkeerplaatsen.
Ophoogzand en drainagezand zijn minder geschikt voor funderingen vanwege hun beperkte verdichtbaarheid.

2. Aanbevolen diktes

De dikte van de ondergrondslag is afhankelijk van de belasting die het oppervlak zal ondergaan:

Toepassing	Aanbevolen dikte
Oprit of zwaarbelaste parkeerplaats	20 tot 30 cm
Terras of lichter belaste verharding	10 tot 15 cm

Deze aanduidingen zijn richtlijnen en moeten worden afgestemd op de specifieke omstandigheden van het project.

3. Logistiek en transport

Het transport en de logistiek van grondmaterialen zijn een belangrijk aspect van elk bouwproject. Menggranulaat is zwaar, wat invloed heeft op transportkosten en het benodigde aantal vrachtwagens. Het is daarom belangrijk om vooraf te berekenen hoeveel materiaal nodig is en welke logistieke middelen beschikbaar zijn.

Leveranciers zoals Van Vliet-Sliedrecht bieden zand, grind en menggranulaat aan met certificaten. Dit garandeert dat het materiaal voldoet aan kwaliteitsnormen en geschikt is voor de aangegeven toepassing.

4. Duurzaamheid en recycling

Menggranulaat is vaak een recyclingproduct van gebroken metsel- en betonpuin. Het gebruik van hergebruikte materialen draagt bij aan duurzame bouwpraktijken. Het verminderen van afval en het gebruik van herwinnen materialen is een aanbevolen strategie in de huidige bouwsector.

Praktische tips voor het aanbrengen van funderingen

1. Voorbereiding van de ondergrond

Voor het aanleggen van een fundering is het belangrijk dat de ondergrond goed voorbereid is. Sleuven mogen niet breder worden gegraven dan strikt noodzakelijk is. Het aanvullen dient te gebeuren met het juiste materiaal en in de juiste lagen.

2. Aanbrengen van zand of menggranulaat

Bij het aanbrengen van zand of menggranulaat dient dit in lagen van maximaal 20 cm te gebeuren. Iedere laag moet mechanisch worden verdicht. Na het verdichten wordt de laag gecontroleerd met elektronische conuswaarderegistratie of andere meetmethoden.

3. Samenwerking met de gemeente

In sommige gevallen is het nodig om de gemeente te informeren over de werkzaamheden. De instemmingshouder dient het werk, inclusief de verdichtingsregistratie, aan te leveren aan de gemeente. Als de verdichting niet voldoet aan de normen, kan de instemmingshouder worden aangestuurd om herstelwerkzaamheden uit te voeren.

Conclusie

De keuze van het juiste zand of grondmateriaal is van groot belang voor de stabiliteit en levensduur van funderingen, bestratingen en andere constructies. Zandsoorten zoals metselzand, brekerzand en menggranulaat hebben verschillende eigenschappen die bepalen welke toepassing het meest geschikt is. De verdichtbaarheid van het materiaal is een essentieel criterium bij de keuze van het ondergrondsmateriaal.

Bij het uitvoeren van werkzaamheden is het belangrijk om rekening te houden met de lokale regelgeving, de aanbevolen diktes en de kwaliteit van het materiaal. De verdichting dient te worden uitgevoerd in lagen en gecontroleerd met meetmethoden zoals elektronische conuswaarderegistratie. De instemmingshouder is verantwoordelijk voor het leveren, transporteren en aanbrengen van het materiaal, evenals voor eventuele herstelwerkzaamheden indien nodig.

Het gebruik van hergebruikte materialen zoals menggranulaat draagt bij aan duurzame bouwpraktijken. Door het kiezen van het juiste materiaal en het volgen van de aanbevolen richtlijnen kan men zorgen voor een stabiele, duurzame en duurzaam ondergrond die voldoet aan de eisen van zowel de bouwsector als de gemeente.