Optrekkend vocht via gaten in de fundering: Oorzaken, herkenbare tekenen en duurzame oplossingen

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Vocht in een woning is niet alleen vervelend, maar ook schadelijk voor de constructie en voor de gezondheid van de bewoners. Eén van de meest voorkomende oorzaken van vochtproblemen is optrekkend vocht, ook wel opstijgend of capillaire vocht genoemd. Dit fenomeen treedt vaak op in woningen zonder of met beschadigde waterkeringen, en kan via gaten of scheuren in de fundering in het gebouw binnendringen. In dit artikel bespreken we hoe optrekkend vocht ontstaat, hoe het herkend kan worden en welke maatregelen effectief zijn om het probleem aan te pakken.

Hoe ontstaat optrekkend vocht via de fundering?

Optrekkend vocht ontstaat wanneer grondwater via de fundering en muren van een woning omhoog trekt. Dit gebeurt door de capillaire werking van poreuze bouwmaterialen zoals baksteen, kalksteen en mortel. Als een fundering geen waterdichte laag (zoals DPC folie of roofing) heeft of als deze laag beschadigd is, kan het grondwater ongehinderd binnendringen. Dit is vooral een probleem in oudere huizen, waar vaak minder aandacht werd besteed aan vochtopvang en waterdichtheid tijdens de bouw.

De fundering van een woning is de ondersteuning van het gehele bouwsel en ligt dieper dan het maaiveld. Door de ondergrondse ligging is de fundering gevoeliger voor vocht. Gaten, scheuren of een poreuze structuur in de fundering kunnen werken als poorten voor grondwater. Zodra water de fundering binnendringt, trekt het via de poriën van het metselwerk omhoog, waardoor de muren vochtig worden. Dit vocht kan tot een hoogte van ongeveer 1,5 meter stijgen, afhankelijk van de bouwmaterialen en de bouwtechniek.

Bouwkundige oorzaken van vocht in de fundering

Onvoldoende of ontbrekende vochtbarrières
Een waterkering (zoals DPC folie of roofing) is bedoeld om grondwater tegen te houden. Als deze laag ontbreekt of beschadigd is, kan vocht ongehinderd binnendringen.
Scheuren in fundering of muren
Verzakkingen, beweging of slijtage van materiaal kunnen scheuren veroorzaken in de fundering. Deze scheuren werken als doorgangen voor grondwater.
Slechte kruipruimteventilatie
Een slecht geventileerde kruipruimte kan leiden tot een hogere luchtvochtigheid, wat de capillaire opname van water versterkt.
Slechte constructie van de fundering
Een fundering die niet goed is geïsoleerd of te laag is geplaatst, kan vocht gemakkelijk opnemen. Dit is vooral een risico in oude woningen.
Capillaire werking
Poreuze materialen zoals baksteen en kalksteen kunnen water omhoog trekken. Zonder een effectieve barrière kan dit leiden tot vochtige muren en schimmelvorming.
Slechte afwatering rondom het gebouw
Water dat niet goed wordt afgevoerd, kan zich tegen de muren verzamelen en zo de kans op optrekkend vocht vergroten.
Veranderingen in het grondwaterpeil
Door regenval of lokale omstandigheden kan het grondwaterpeil stijgen, waardoor meer vocht in de muren trekt.
Klimaat en weersomstandigheden
Regen en hoge luchtvochtigheid kunnen ervoor zorgen dat het vochtprobleem zich intensiver manifesteert.

Herkenbare tekenen van optrekkend vocht

Het is belangrijk om vroegtijdig signalen van optrekkend vocht te herkennen. Hieronder vindt u een overzicht van de meest voorkomende symptomen:

Donkere verkleuringen op de muur
Deze beginnen vaak aan de onderkant van de muren (beneden het maaiveld) en trekken langzaam verder omhoog. Soms is er ook een witte uitslag zichtbaar, die wijst op zoutafzetting.
Loslatend pleisterwerk, verf of behang
Voedt het vocht de muur, kan het de hechting van het pleisterwerk of behang verzwakken, wat leidt tot blaren, schilfers of losse plakken.
Schimmelvorming
Groene of zwarte stippen op de muur zijn een duidelijk teken van schimmel. Schimmels groeien in vochtige omstandigheden en kunnen zich snel uitbreiden als de oorzaak niet wordt aangepakt.
Continu klamme muur
Een muur die vochtig of koud aanvoelt, is een indicatie dat er vocht opgenomen wordt. Dit is vooral merkbaar bij regenachtige dagen.
Muffe geur
Een stank die aan schimmel of vochtige aarde doet denken, is een duidelijk signaal van overmatig vocht in de ruimte.
Gezondheidsklachten
Vochtige ruimtes kunnen leiden tot slechte luchtkwaliteit en gezondheidsproblemen, vooral voor mensen met luchtwegaandoeningen of reuma.

Het is belangrijk om deze signalen serieus te nemen en zo snel mogelijk maatregelen te nemen. Als het probleem niet op tijd wordt aangepakt, kan het leiden tot grotere schade aan de constructie en gezondheidsproblemen.

Gevolgen van optrekkend vocht in de fundering

Optrekkend vocht heeft niet alleen negatieve gevolgen voor de binnenuitstraling van een woning, maar ook voor de constructie en de waarde van het huis. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste gevolgen:

Beschadiging van de constructie
Voedt het vocht de muren, kan het de sterkte en stabiliteit van het metselwerk verzwakken. Dit kan leiden tot scheuren, verzakkingen en zelfs instabiliteit van het gehele gebouw.
Slechte luchtkwaliteit en gezondheidsklachten
Vochtige ruimtes kunnen leiden tot schimmelvorming en een verhoogde hoeveelheid schimmelsporen in de lucht. Dit heeft een negatief effect op de luchtkwaliteit en kan gezondheidsklachten veroorzaken, zoals astma, hoest of verhoorde ademhaling.
Muggen, mieren en andere insecten
Vochtige omstandigheden zijn ideaal voor ongedierte. Insecten zoals vliegen en mieren kunnen zich gemakkelijk in vochtige ruimtes vestigen, wat vervelend is voor de bewoners.
Verlaagde waarde van de woning
Vochtproblemen verlagen de marktwaarde van een woning. Potentiële kopers zien vochtproblemen als een risico en zullen vaak een lager bod doen of het huis direct vergeten.
Duurdere renovatiekosten
Hoe later het vochtprobleem wordt aangepakt, hoe groter de schade en hoe duurder de oplossing. Een tijdelijke droging van de muren is niet effectief als de oorzaak niet wordt aangepakt.

Duurzame oplossingen voor optrekkend vocht

Om optrekkend vocht effectief tegen te gaan, is het noodzakelijk om de oorzaak aan te pakken. Dit betekent vaak ingrijpen in de fundering of in de constructie van de woning. Hieronder vindt u een overzicht van de meest voorkomende oplossingen:

1. Aanbrengen of herstellen van een waterkering

Een waterkering is een waterdichte laag die geplaatst wordt ter hoogte van het grondniveau om het grondwater tegen te houden. In oudere huizen kan de waterkering ontbreken of beschadigd zijn. Aanbrengen van een waterkering is een effectieve manier om het vochtprobleem aan te pakken.

Externe waterkering
Deze methode bestaat uit het aanbrengen van een waterdichte laag aan de buitenkant van de fundering. De laag wordt meestal gemaakt van bitumen of kunststof en wordt geïsoleerd met een membraan. Dit houdt het grondwater buiten de fundering.
Interne waterkering
Als de externe aanpak niet mogelijk is, kan een interne waterkering worden toegepast. Dit is een methode waarbij een waterdichte laag wordt aangebracht aan de binnenkant van de muur. Het nadeel van deze methode is dat het vocht zich nog steeds in de muur kan verzamelen, waardoor schimmelvorming kan optreden.

2. Capillaire onderbreking

Een capillaire onderbreking is een methode waarbij het capillaire trekken van water wordt tegengegaan. Dit kan gedaan worden door een waterdichte laag aan te brengen of door een systeem aan te leggen dat het vocht actief afvoert.

Chemische onderbreking
Bij deze methode wordt een waterdichte verf of een injectie met waterdichtingssubstantie toegepast op de muur. Deze verf of injectie vult de poriën van het metselwerk en voorkomt het capillaire trekken van water.
Mechanische onderbreking
Deze methode bestaat uit het aanbrengen van een waterdichte laag of het leggen van een systeem dat het vocht actief afvoert. Bijvoorbeeld een drainagebuis die het vocht afleidt naar een afvoerput.

3. Verbetering van de afwatering rondom het gebouw

Een goede afwatering rondom het gebouw is essentieel om het vochtprobleem aan te pakken. Hierbij zijn verschillende maatregelen mogelijk:

Afwateringsrobben
Deze robben worden aangelegd rondom het gebouw om regenwater en grondwater af te leiden. Ze moeten voldoende diep zijn en worden geventileerd.
Verlaagd maaiveld
Door het maaiveld rondom het gebouw te verlagen, kan water zich niet tegen de muren verzamelen. Dit vermindert de kans op optrekkend vocht.
Gevulde kruipruimte
Een kruipruimte die met een waterdicht membraan is afgedicht, helpt om de luchtvochtigheid te verlagen en het vochtprobleem te voorkomen.

4. Verbetering van de ventilatie

Slechte ventilatie in de kruipruimte of in de woning kan leiden tot een verhoogde luchtvochtigheid, wat het vochtprobleem verder verergert. Door de ventilatie te verbeteren, kan de luchtvochtigheid worden verlaagd en het risico op schimmelvorming verminderd.

Ventilatieopeningen
Aanbrengen van ventilatieopeningen in de kruipruimte of in de woning helpt om de lucht te verplaatsen en de vochtigheid te verminderen.
Ventilatieinstallatie
Een ventilatieinstallatie kan de lucht circuleren en vochtige lucht afvoeren. Dit is vooral effectief in combinatie met een waterdichtingssysteem.

5. Reparatie van scheuren en gaten in de fundering

Scheuren en gaten in de fundering werken als poorten voor grondwater. Het is daarom belangrijk om deze schade te herstellen om het vochtprobleem aan te pakken.

Injecteren van scheuren
Bij deze methode wordt een waterdicht mengsel in de scheuren geïnjecteerd om ze af te dichten. Dit houdt het vocht buiten de fundering.
Aanbrengen van mortel of beton
Grote gaten kunnen worden opgevuld met mortel of beton. Dit versterkt de structuur en voorkomt het binnendringen van vocht.

Wanneer is professionele hulp nodig?

Het is belangrijk om te beseffen dat het oplossen van optrekkend vocht een complexe aangelegenheid is. De keuze van de juiste methode hangt af van de oorzaak van het vochtprobleem, de bouwconstructie van de woning en de omgevingsomstandigheden. Daarom is het verstandig om professionele advies in te winnen bij een vochtspecialist of een bouwkundig expert.

Een vochtspecialist kan de juiste diagnose stellen en een maatwerkoplossing bedenken die past bij het probleem. Het is belangrijk om niet te proberen alles zelf te regelen, want een verkeerde aanpak kan het probleem erger maken en extra kosten opleveren.

Conclusie

Optrekkend vocht via gaten in de fundering is een veelvoorkomend probleem, vooral in oudere huizen. Het ontstaat wanneer grondwater via de fundering en muren omhoog trekt, wat leidt tot vochtige plekken, schimmelvorming, loslatend pleisterwerk en gezondheidsklachten. Het is belangrijk om de oorzaak van het probleem te herkennen en vroegtijdig maatregelen te nemen.

De meest voorkomende oorzaken van optrekkend vocht zijn het ontbreken van een waterkering, scheuren in de fundering, slechte afwatering en capillaire werking. De herkenbare tekenen zijn donkere verkleuringen op de muur, loslatend pleisterwerk, schimmelvorming, een muffe geur en gezondheidsklachten.

Om het probleem effectief aan te pakken, zijn verschillende duurzame oplossingen beschikbaar. Deze omvatten het aanbrengen of herstellen van een waterkering, een capillaire onderbreking, verbetering van de afwatering en ventilatie, en reparatie van scheuren in de fundering. Het is belangrijk om professionele advies in te winnen bij een vochtspecialist om de juiste aanpak te bepalen.

Door vroegtijdige herkenning en professionele ingreep, kan optrekkend vocht worden voorkomen of effectief bestreden. Dit zorgt voor een gezonder leefklimaat, een betere luchtkwaliteit en een langdurige levensduur van de woning.

Bronnen

gaat
vocht