Slimme en klimaatbestendige funderingen voor een duurzame toekomst

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een goed uitgevoerde fundering is de onmisbare basis van elk bouwwerk. Zij zorgt voor stabiliteit, veiligheid en duurzaamheid van gebouwen en draagt daarbij zorgvuldig uitgevoerde technieken en grondkennis van de ondergrond. In het licht van klimaatverandering, stijgende bebouwing en de veroudering van de bestaande bouwvoorraad, is het noodzakelijk om funderingen zowel technisch als ecologisch beter aan te pakken. In dit artikel bespreken we de huidige uitdagingen in de funderingssector, de rol van duurzame materialen en technieken, en de noodzaak van samenwerking en een integrale aanpak.

We leggen uit waarom een goed grondonderzoek van essentieel belang is, welke funderingsmethoden in Nederland worden gebruikt en hoe klimaatverandering funderingsproblemen kan veroorzaken. Daarnaast bespreken we de maatregelen die genomen kunnen worden om schade te voorkomen en bestaande funderingen te benutten in plaats van altijd opnieuw te bouwen. Het artikel sluit af met enkele voorbeelden van innovatieve aanpakken, zoals de risicokaart van Den Haag, die laten zien hoe funderingsrisico’s op een gerichte manier kunnen worden aangepakt.

De rol van de fundering in bouwprojecten

Belang van een goede fundering

Een fundering is de ondersteuning van een gebouw en speelt een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid. Zij zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw gelijkmatig wordt verdeeld en dat het bouwwerk niet instort of verkeerd zakt in de ondergrond. De keuze van het juiste funderingstype is afhankelijk van meerdere factoren, zoals de ondergrond, de belasting van het bouwwerk, de locatie en eventuele klimaatveranderingen. In Nederland worden drie hoofdcategorieën van funderingen onderscheiden: funderingen op staal, funderingen op palen en tussenvormen zoals grondverbetering of puntfunderingen.

In het oostelijke deel van Nederland zijn funderingen op staal het meest gebruikt, terwijl funderingen op palen vooral in het westen van het land nodig zijn vanwege de zachte grondlagen. Tussenvormen zoals grondverbetering of puntfunderingen worden ingezet als de ondergrond enigszins ongeschikt is, maar nog steeds voldoende draagkracht heeft.

Uitdagingen in de huidige bouwsector

De bouwsector staat voor grote uitdagingen, onder meer door bevolkingsgroei, stijgende vraag naar woningen en klimaatverandering. Deze factoren hebben allemaal invloed op de keuze van funderingsmethoden en de benutting van bestaande funderingen. In sommige gebieden is de bodem dalend, wat leidt tot funderingsproblemen. Daarom is het belangrijk om funderingen te ontwerpen die bestand zijn tegen daling. Dit betekent bijvoorbeeld het gebruik van diepere funderingen of funderingen die goed kunnen reageren op veranderingen in de bodem.

Klimaatverandering en funderingsproblematiek

Impact van klimaatverandering op funderingen

Klimaatverandering heeft een directe en indirecte impact op funderingsproblematiek. Veranderende neerslagpatronen, stijging van grondwaterstanden en temperatuurschwankingen kunnen leiden tot verkeerde zettingen, verzakkingen en schade aan de fundering. In de toekomst is het daarom belangrijk om funderingen te ontwerpen en uit te voeren die niet alleen technisch betrouwbaar zijn, maar ook duurzaam en klimaatbestendig. Dit vereist kennis, expertise en een integrale aanpak die zowel de bouwpraktijk als de natuurlijke omstandigheden in overweging neemt.

Verouderde funderingen en risico’s

Nederland heeft te maken met een omvangrijke funderingsproblematiek, zowel in stedelijk als landelijk gebied. Het probleem speelt op dit moment bij ongeveer 425.000 gebouwen. Deze gebouwen hebben al verzakkingsschade of zullen daar tussen nu en 2035 mee te maken krijgen. Zonder preventieve maatregelen zal het aantal gebouwen met funderingsschade fors toenemen. Het totale schadebedrag kan oplopen tot € 54 miljard. Dit heeft niet alleen economische gevolgen, maar ook emotionele en maatschappelijke. Het hebben van een veilig en betaalbaar huis is een van de belangrijkste basisbehoeften, en funderingsproblemen kunnen die basisbehoefte in het gedrang brengen.

Duurzame funderingstechnieken en materialen

Milieuvriendelijke materialen

Duurzaam funderen speelt een steeds belangrijkere rol in de bouwsector. Het omvat het gebruik van milieuvriendelijke materialen, energiezuinige machines en duurzame technieken die de uitstoot op de bouwplaats verminderen. Voorbij Funderingstechniek is bijvoorbeeld actief in het elektrificeren van machines en het gebruik van HVO-brandstof (HVO is een fossielvrije en hernieuwbare brandstof).

Beperkte CO2-uitstoot en duurzame grondwerken zijn essentieel om het klimaatdoel van Nederland te halen. Voorbeelden van duurzame materialen zijn:

Granulaat: Een herbruikbaar materiaal dat vaak wordt gebruikt in funderingsprojecten.
Stage V motoren: Energiefriendelijker motoren die minder emissie veroorzaken.
Elektrische machines: Steeds vaker ingezet, maar alleen effectief als ze worden aangevoerd met duurzame energiebronnen.

Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar alternatieven voor het gebruik van dieselaggregaten, zoals mierenzuuraggregaten die milieuvriendelijke elektriciteit opwekken.

Energiezuinige technieken

De toepassing van energiezuinige technieken bij funderingswerkzaamheden is een andere manier om duurzaamheid te versterken. Het elektrificeren van machines en het gebruik van alternatieve brandstoffen zijn slechts twee van de vele mogelijkheden. Ook het gebruik van slimme sensoren en geotechnische analyses kan helpen om funderingswerkzaamheden efficiënter en duurzamer uit te voeren. Dit maakt de bouwsector niet alleen milieuvriendelijker, maar ook technologisch vooruitstrevend.

Samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid

Benutten van bestaande funderingen

Een belangrijk aspect van een duurzame aanpak is het benutten van bestaande funderingen in plaats van telkens opnieuw te bouwen. Bijvoorbeeld bij het optoppen van een bestaand pand (het bouwen van extra verdiepingen) is het benutten van de bestaande fundering essentieel. Door het beproeven van de draagkracht van de fundering kunnen veel kosten, tijd en CO2-uitstoot worden bespaard. Dit is niet alleen ecologisch verstandig, maar ook economisch en praktisch gunstig.

Integrale aanpak

Het oplossen van funderingsproblemen vraagt niet alleen om technische expertise, maar ook om samenwerking tussen verschillende partijen. Bouwbedrijven, gemeenten, woningcorporaties en bewoners moeten gezamenlijk actie ondernemen om funderingsproblematiek aan te pakken. Dit betekent het delen van kennis, het maken van gezamenlijke plannen en het investeren in zowel preventieve maatregelen als herstelwerkzaamheden.

Een integrale aanpak houdt ook in dat funderingsproblematiek niet alleen als een technisch probleem wordt gezien, maar ook als een maatschappelijk vraagstuk. Het is namelijk van groot belang dat bewoners gerustgesteld worden over de veiligheid van hun woning en dat zij niet gedwongen worden te verhuizen of hun huis te laten slopen.

Innovatieve aanpakken: Voorbeelden

Risicokaart voor funderingen in Den Haag

In Den Haag is een risicokaart opgesteld om funderingsproblematiek te visualiseren en te begrijpen. De kaart is opgesteld aan de hand van funderingsonderzoek en grondwaterberekeningen. Het resultaat is een kaart die aantoont in welke wijken nu en in de toekomst schade aan funderingen kan ontstaan. Een groot deel van de gemeente loopt weinig risico op funderingsproblemen, maar voor wijken waar wel risico’s zijn, kan een gerichte en doelmatige aanpak worden ontwikkeld.

De risicokaart helpt bijvoorbeeld bij het benutten van middelen, het plannen van herstelmaatregelen en het geruststellen van bewoners. Het is een slimme en doelgerichte aanpak die niet alleen technisch, maar ook maatschappelijk verantwoord is.

Gebiedsgerichte funderingsaanpak

Aveco de Bondt brengt funderingsrisico’s in kaart voor gemeenten en woningcorporaties. Hierbij worden zowel praktijk- als theoretisch onderzoek gecombineerd. De aanpak maakt gebruik van kennis op het gebied van geohydrologie, funderingen, stedenbouwkundige ontwikkeling en bouwhistorie. Dit zorgt voor een diepgaand inzicht in de risico’s en maakt het mogelijk om gerichte maatregelen te nemen.

Conclusie

Een goede fundering is de basis voor elk bouwwerk. De keuze van het juiste funderingstype is afhankelijk van de bodemgesteldheid, de belasting van het bouwwerk en de praktische omstandigheden op het bouwterrein. In het oostelijke deel van Nederland zijn funderingen op staal het meest gebruikt, terwijl funderingen op palen vooral in het westen van het land nodig zijn vanwege de zachte grondlagen. Tussenvormen zoals grondverbetering of puntfunderingen worden ingezet als de ondergrond enigszins ongeschikt is, maar nog steeds voldoende draagkracht heeft.

Het is belangrijk om bij het ontwerp en uitvoering van een fundering rekening te houden met klimaatverandering en eventuele risico’s zoals rotte houten palen of ongelijke grondcompressie. Een goed uitgevoerd grondonderzoek is daarom altijd essentieel. Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met de sociale en economische aspecten van funderingsproblemen. Het oplossen van funderingsproblemen vraagt niet alleen om technische expertise, maar ook om samenwerking tussen verschillende partijen.

Duurzaam funderen speelt ook een steeds belangrijkere rol in de bouwsector. Het gebruik van milieuvriendelijke materialen, energiezuinige machines en duurzame technieken helpt om de uitstoot op de bouwplaats te verminderen en een stevige fundering te creëren die bestand is tegen klimatologische veranderingen.