Voorbeeldberekening funderingsherstel: Technieken, aandachtspunten en praktijkuitvoering

Published by Redactie on juli 28, 2025 | Category fundering

Inleiding

Funderingsherstel is een essentieel onderdeel van de constructieve renovatie van gebouwen, vooral bij oudere woningen of bij funderingen die onderhevig zijn aan schade of verslechtering. Het herstellen van een fundering vereist zowel een diepgaande analyse van de oorzaak van de schade als het kiezen van de juiste technieken en materialen. De keuze van de herstelmethodiek wordt beïnvloed door factoren zoals de ernst van de schade, het type fundering (staal, hout, beton), de grondstructuur, en de financiële haalbaarheid van het project.

In dit artikel wordt ingegaan op de relevante technieken, de aandachtspunten bij het uitvoeren van een funderingsherstel, en de rol van berekeningen in het proces. Het artikel is gericht op bouwprofessionals, woningeigenaars en ambachtslieden die betrokken zijn bij renovatieprojecten en funderingswerkzaamheden.

Aanleiding en noodzaak van funderingsherstel

Funderingsherstel wordt aangewend wanneer de oorspronkelijke fundering van een gebouw niet langer voldoet aan de functionele of structurele eisen. Dit kan het geval zijn bij:

Afschuivingen of verzakkingen van het bouwwerk
Verzwakking van funderingsmateriaal, zoals kalkspecie of houten palen
Verontreiniging van grond of grondwater die chemisch reageren met bouwmateriaal
Afwijkende bodemgesteldheden, zoals bodemafwijkingen of maaiveldzakkingen

Volgens de bronnen is het verantwoord om herstelwerkzaamheden aan te vangen pas nadat de oorzaak van de funderingsproblemen is geïdentificeerd. Dit omwille van de constructieve stabiliteit van het gebouw tijdens en na de herstelmaatregelen.

Voorbeeld: In het geval van een staalfundering kan het voorkomen dat de grondslag onder de fundering losgepakt is, wat leidt tot te veel zetting. Dit kan natuurlijk voorkomen, maar ook het resultaat zijn van fouten bij grondverbeteringen, zoals gebruik van kwalitatief slecht zand of onvoldoende verdichting van grond.

Technieken voor funderingsherstel

De keuze van de herstelmethodiek hangt sterk af van het type fundering dat in gebruik is en de aard van de schade. Hieronder worden enkele veelvoorkomende technieken besproken, op basis van de gegevens uit de bronnen.

1. Verbreiden van funderingselementen

Bij funderingen die niet voldoen aan de huidige belastingen of die verzwakt zijn, kan het verbreiden van de funderingselementen een oplossing bieden. Dit betreft het uitbreiden van de ondergrondse onderbouw, zoals metselwerk, zodat de drukverdeling op de grond wordt verbeterd. Dit kan vooral nuttig zijn bij oudere gebouwen die zijn uitgevoerd met kalkspecie, die minder bestand is tegen de tand des tijds dan huidige cementspecie.

2. Onderstromen van funderingen

Onderstromen wordt vaak toegepast bij funderingen die niet voldoende draagvermogen meer bieden. Hierbij wordt het funderingsmateriaal vervangen of versterkt, doorgaans via ingrepen onder de grond. Dit kan ingrijpend zijn en vereist tijdelijk wegheksen van delen van de fundering om nieuwe palen of andere onderbouwmaterialen te plaatsen.

3. Vervangen van fundering door paalfundering

Wanneer de oorspronkelijke fundering niet langer functioneel is, kan men overwegen om deze volledig te vervangen door een paalfundering. Dit is een complexe en duur procedure, maar vaak noodzakelijk bij zware schade of bij gebouwen die zijn geplaatst op onstabiele grond.

4. Grondverbetering en bodemverdichting

Bij funderingsproblemen die voortkomen uit een onvoldoende of afwijkende bodemstructuur, kan grondverbetering een oplossing bieden. Dit omvat technieken zoals het verdichten van de grondslag, het aanbrengen van lichte materialen of het toepassen van bodeminjectie (zoals jet-grouting). Deze maatregelen helpen om de draagkracht van de grond te verhogen en verdere zettingen te voorkomen.

5. Aanbrengen van nieuwe palen

Een veelgebruikte methode bij funderingsherstel is het aanbrengen van nieuwe palen naast of onder de bestaande fundering. Dit kan met verschillende typen palen gebeuren, zoals:

Stalen buispalen: Deze zijn zeer toepasbaar vanwege hun variatie in afmetingen en uitvoeringstechnieken (heien, drukken, pulsen, schroeven). Ze kunnen gebruikt worden voor zowel herstel als volledig vervanging van funderingen.
Houten paalfunderingen: Vaak in gebruik bij oudere gebouwen, maar minder geschikt voor zware belastingen.
Betonpaalfunderingen: Voor zwaardere uitvoeringen kunnen betonpalen gebruikt worden, bijvoorbeeld bij het volledig vervangen van een fundering.

De belasting van de bovenconstructie wordt meestal via onderslagbalken, consoles of gelijmde ankers overgebracht naar de nieuwe palen.

6. Onderstoppen en vijzelen

Bij kleinere funderingsproblemen, zoals lokale zettingen of krimping van de grond, kan men overwegen om te onderstoppen of vijzelen. Deze technieken zorgen voor een tijdelijke of permanente stabilisatie van de fundering en kunnen uitgevoerd worden zonder tijdelijke sloop van delen van het bouwwerk.

Aandachtspunten bij funderingsherstel

1. Constructieve stabiliteit tijdens herstel

Herstelwerkzaamheden aan funderingen zijn constructief vaak ingrijpend. Het kan nodig zijn om tijdelijk delen van de fundering weg te haken om nieuwe palen of inkassingen aan te brengen. Dit kan de constructieve stabiliteit van het bouwwerk in gevaar brengen, vooral wanneer het gebouw al schade vertoont.

Voorbeeld: In een bekend geval werd tijdens herstelwerkzaamheden aan de achtergevel een voorgevel volledig weggeblazen door de wind, omdat er geen voldoende stutwerk was uitgevoerd.

Daarom is het belangrijk om bij de planning van herstelmaatregelen rekening te houden met de stabiliteit van de belendingen en gevels. Ook is het raadzaam om tijdelijke stutten of ondersteuningsconstructies toe te passen.

2. Onderzoek van historische en geotechnische gegevens

Voor een goed georiënteerde herstelstrategie is het noodzakelijk om historische en geotechnische gegevens te verzamelen. Dit kan bijvoorbeeld via het raadplegen van historische atlassen, oude archieven of grondsonderzoeken. Deze gegevens helpen bij het begrijpen van de oorspronkelijke funderingsstructuur en eventuele afwijkende bodemomstandigheden.

3. Controleberekeningen

Controleberekeningen spelen een cruciale rol bij het beoordelen van het gedrag van funderingspalen of funderingsconstructies. Met deze berekeningen kan men inschatten of de fundering genoeg draagvermogen heeft of extra versterking nodig is. Dit is ook van belang bij het bepalen van eventueel aanwezig reservedraagvermogen.

Voorbeeldberekening funderingsherstel

Het uitvoeren van een berekening is verplicht bij alle constructieve wijzigingen of nieuwbouwprojecten. Voor funderingsherstel is het noodzakelijk om een constructeur te raadplegen die de nodige berekeningen kan uitvoeren. De volgende gegevens zijn essentieel voor een funderingsberekening:

Type fundering (staal, hout, beton)
Belastingen van de bovenbouw (gewicht van muren, vloeren, daken)
Grondsoort en draagvermogen (bepaald via sondering, onderzoek of historische gegevens)
Eventuele schade of afwijkingen (zoals zettingen, scheuren, onderstromen)
Gebruikte materialen en eventuele versterkingen

Zonder deze basisgegevens is het niet mogelijk om een correcte funderingsberekening uit te voeren. De berekening helpt bijvoorbeeld bij het bepalen van het aantal benodigde palen, de afstanden tussen deze palen, en de nodige versterkingen.

Voorbeeld: Bij een staalfundering die geconfronteerd wordt met te veel zetting, wordt een controleberekening uitgevoerd om vast te stellen of er extra palen nodig zijn om het draagvermogen te verbeteren. Ook wordt gekeken naar de verdichtingsgraad van de grondslag via onderzoeksmethoden als handsondering of lichte sondering.

Ondersteunende technieken bij funderingsherstel

1. Dilatatie en grondverbetering

Aanbrengen van nieuwe dilataties (uitvalsspleten) kan helpen om scheidingslijnen te creëren waar de fundering niet meer voldoet. Dit voorkomt verdere schade aan het bouwwerk. Grondverbetering, zoals het verdichten van zand of het injecteren van stabiliserende materialen, helpt om de draagkracht van de ondergrond te verhogen.

2. Grondverzadiging en maaiveldzakkingen

In geval van maaiveldzakkingen, bijvoorbeeld tijdens bemaling, kunnen zakbakken worden geplaatst om de hoogte van het terrein regelmatig te meten. Deze metingen, gecombineerd met lintvoeg- en vloerwaterpassing, geven inzicht in het gedrag van de fundering en eventuele verdere zettingen.

Conclusie

Funderingsherstel is een complexe, maar noodzakelijke taak bij de renovatie van gebouwen die op hun fundering schade hebben opgelopen of waar de oorspronkelijke constructie niet langer voldoet aan huidige eisen. De keuze van de juiste herstelmethodiek houdt rekening met het type fundering, de aard van de schade, en de draagvermogens van de grond.

Belangrijke stappen in het proces zijn:

Het verzamelen van historische en geotechnische gegevens
Het uitvoeren van controleberekeningen
Het toepassen van hersteltechnieken zoals versterking, onderstromen of het aanbrengen van palen
Het zorgen voor constructieve stabiliteit tijdens en na de herstelwerkzaamheden

Bij funderingsherstel is het essentieel om professionele hulp in te roepen, aangezien fouten of onvolledige analyses kunnen leiden tot verder schade en gevaar voor het bouwwerk.