Fundering op vaste grond: toepassing, bouwtechnieken en voorwaarden in de Nederlandse bouwpraktijk

Published by Redactie on augustus 1, 2025 | Category fundering

De keuze van de juiste fundering is een van de meest kritieke stappen in elke bouw- of verbouwproject. In Nederland zijn er verschillende funderingsmethoden in gebruik, afhankelijk van de aard van de ondergrond en de structuur van het gebouw. Een veelvoorkomende en kostenefficiënte methode is de fundering op staal, ook wel fundering op vaste grond genoemd. Deze methode wordt vaak toegepast in regio’s met een draagkrachtige bodemlaag die niet te diep ligt en biedt een betrouwbare oplossing voor woningbouw en kleinere constructies. In dit artikel wordt ingegaan op de werking, toepassingsgebieden, bouwtechnieken en voor- en nadelen van fundering op vaste grond, met name in de context van de Nederlandse bouwpraktijk.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal, ook wel aangeduid als fundering op vaste grond, is een funderingsmethode waarbij de dragende muren van een gebouw via een verbreed voetstuk of strook direct op een draagkrachtige grondlaag rusten. Hoewel de term “staal” in de naam voorkomt, heeft deze methode niets te maken met het gebruik van staal als bouwmateriaal. De oorsprong van de term ligt in het Oudgermaans, waar “op staal” betekent dat de fundering op een vaste ondergrond rust.

In de praktijk is deze methode geschikt wanneer de draagkrachtige grondlaag zich op een diepte van ongeveer 60 tot 120 cm onder het maaiveld bevindt. Dit is meestal het geval in gebieden met zandige gronden, zoals het oostelijke deel van Nederland. De fundering verspreidt het gewicht van het gebouw over een groter oppervlak en verhindert hiermee mogelijk overbelasting van de ondergrond.

Toepassingsgebieden

Fundering op vaste grond is een veelgebruikte methode in de woningbouw en voor kleinere constructies. De keuze ervoor hangt direct af van de aard van de ondergrond en het gewicht van het gebouw. In regio’s met onstabiele grondlagen, zoals veen- of kleigrond, is deze methode minder geschikt. Daarvoor wordt meestal een diepere fundering met heipalen of houten palen gebruikt.

Woningen en kleine gebouwen

Fundering op vaste grond is ideaal voor vrijstaande huizen, rijtjeswoningen en kleinere gebouwen, mits de ondergrond voldoende stevig is. In zandgebieden is deze methode bij uitstek geschikt. Het biedt een betrouwbare en kostenefficiënte oplossing voor gebouwen met een relatief laag gewicht. De methode wordt vaak gekozen in woningbouwprojecten waarbij de bouwkosten zo laag mogelijk moeten worden gehouden.

Aanbouwen

Voor aanbouwen zoals serres, garages of uitbreidingen van bestaande woningen is fundering op vaste grond een populaire keuze. De methode is eenvoudig uit te voeren en vereist weinig apparatuur of bemanning. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor kleinere verbouwprojecten waarbij de structuur van het aanbouwdeel niet te zwaar is en de ondergrond draagkrachtig genoeg blijkt te zijn.

Industriële en commerciële gebouwen

Ook in het commerciële of industriële domein wordt fundering op vaste grond toegepast. Voor kleinere gebouwen met een niet te zwaar gewicht is deze methode een geschikte en efficiënte keuze. De stabiliteit van de ondergrond is hierbij van belang, net als bij woningbouw. Grotere industriële constructies met hoge belastingen vragen echter vaak om een complexere funderingsoplossing.

Bouwtechniek van fundering op vaste grond

De fundering op vaste grond wordt meestal uitgevoerd in de vorm van strookfunderingen of plaatfunderingen. Beide methoden zijn ontworpen om het gewicht van het gebouw op een vaste grondslag te verdelen. De keuze tussen de twee vormen hangt af van de specifieke bouwvoorwaarden, zoals de belasting van de muren, de grondsterkte en de structuur van het gebouw.

Strookfundering

Een strookfundering bestaat uit brede stroken van beton die direct op de draagkrachtige bodemlaag worden aangebracht. Deze stroken ondersteunen de dragende muren van het gebouw en zorgen voor een gelijkmatige belastingverdeling. De breedte van de stroken is afhankelijk van de belasting die het gebouw op de ondergrond uitoefent. In de meeste gevallen ligt de breedte tussen 30 en 60 cm. De stroken worden vaak voorzien van een wapening van staal, ook wel bekend als wapeningstaal, om de betonconstructie extra kracht en duurzaamheid te geven.

Plaatfundering

Een plaatfundering is een geheel van beton dat als een vloer onder het gebouw wordt geplaatst. Deze methode verspreidt het gewicht van het gebouw over een groter oppervlak en is daarom geschikt voor gebouwen met een groter gewicht of in gevallen waarin de grond iets minder stevig is. De plaat is doorgaans zwaargewapend en wordt op een vaste grondslag aangebracht. In regio’s met een hoge grondwaterstand wordt een plaatfundering soms gekozen als extra maatregel om verzakkingen en wateroverlast te voorkomen.

Poerfundering

Naast de strook- en plaatfundering kan ook een poerfundering worden toegepast. Deze methode bestaat uit verticale betonpoeren die op strategische punten worden geplaatst, meestal onder kolommen of hoeken van het gebouw. Poerfunderingen worden vaak gebruikt wanneer er sprake is van ongelijk verdeelde belastingen of wanneer het bouwproject van een bepaalde vorm is die niet optimaal kan worden ondersteund door strook- of plaatfunderingen.

Voordelen van fundering op vaste grond

Een fundering op vaste grond biedt verschillende voordelen, zowel in kosten als in uitvoeringstijd. Deze voordelen maken het een populaire keuze in regio’s met stabiele ondergrond.

Kostenefficiëntie

Tegenover diepere funderingsmethoden zoals paalfundering, is fundering op vaste grond relatief goedkoop. Aangezien het niet nodig is om palen in de ondergrond te stoten of te boren, zijn de benodigde kosten voor machines, bemanning en materiaal aanzienlijk lager. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor kleinere bouwprojecten en verbouwingen.

Snelle uitvoering

De methode is eenvoudig en snel uit te voeren. De grond wordt uitgegraven tot de draagkrachtige laag, waarna het beton wordt gestort. Omdat er geen complexe werktuigen of technieken nodig zijn, kan de constructie sneller worden voltooid. Dit is een belangrijk voordeel in projecten waarbij de bouwperiode beperkt is of waarbij tijd een kostfactor is.

Minimale impact op de omgeving

Omdat fundering op vaste grond geen gebruik maakt van heipalen of andere diepe constructies, heeft het een lage impact op de omgeving. Er is minder geluidsoverlast, minder trillingen en weinig schade aan aangrenzende gebouwen of infrastructuur. Dit is vooral van belang in bebouwde omgevingen of bij verbouwingen van bestaande woningen.

Nadelen en beperkingen

Hoewel fundering op vaste grond een veelgebruikte en betrouwbare methode is, heeft het ook zijn beperkingen. Deze worden bepaald door de aard van de ondergrond, het gewicht van het gebouw en andere bouwvoorwaarden.

Beperkte toepassing in onstabiele gebieden

De methode is alleen geschikt wanneer de draagkrachtige grondlaag zich niet te diep onder het maaiveld bevindt. In regio’s met onstabiele ondergrond, zoals veen- of kleigrond, is fundering op vaste grond meestal niet de juiste keuze. In die gevallen is een diepere fundering met heipalen of houten palen nodig om verzakkingen te voorkomen.

Gevoeligheid voor grondwater

In gebieden met een hoge grondwaterstand is fundering op vaste grond minder geschikt. Een hoge grondwaterstand kan leiden tot verzakkingen of wateroverlast, wat de stabiliteit van het gebouw in gevaar brengt. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor een plaatfundering of een geïsoleerde fundering die waterafstotend is.

Onvoldoende voor zware constructies

Fundering op vaste grond is niet geschikt voor zware of hoge gebouwen. Gebouwen met een groter gewicht of met hogere constructies vereisen een duurzamere en diepere funderingsmethode, zoals paalfundering, om de belasting goed te verdelen over de ondergrond.

Werkstappen bij fundering op vaste grond

De uitvoering van een fundering op vaste grond bestaat uit een aantal standaard stappen. Deze worden bepaald door de bouwvoorzieningen en de aard van de ondergrond. De werkstappen zijn als volgt:

Grondonderzoek: Voorafgaand aan de bouw wordt een grondonderzoek uitgevoerd, bijvoorbeeld via sondering of boorkernen. Dit onderzoek dient om te bepalen op welke diepte de vaste grondlaag zich bevindt en of deze voldoende draagkracht heeft voor de fundering.
Uitgraven: Nadat de draagkrachtige laag is geïdentificeerd, wordt de grond uitgegraven tot op de benodigde diepte. De uitgraving wordt zo uitgevoerd dat de vaste grond optimaal kan worden gebruikt als funderingslaag.
Voorbereiding van de grond: De vaste grond wordt voorbereid door hem te verdichten. Dit zorgt ervoor dat de grond voldoende stevig is om de belasting van het gebouw te dragen. In sommige gevallen wordt een laag zand of grind aangebracht als isolatie of om de fundering beter te verdelen.
Plaatsing van wapening: Voor de betonconstructie wordt wapening in de vorm van staal gebruikt. Deze wapening zorgt voor extra stevigheid en helpt bij het weerstaan van spanningen in het beton.
Betonstorting: Nadat de wapening is geplaatst, wordt het beton gestort. Het beton moet volledig de vaste grond ondersteunen en voldoen aan de benodigde sterkte- en duurzaamheidseisen.
Afwerking en backfilling: Na het volledig uitharden van het beton wordt de fundering afgeveegd of afgeplast. Vervolgens wordt de grond rondom de fundering weer aangevuld (backfilling) en verdicht.

Deze werkstappen zijn cruciaal om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de bouweisen en veiligheidseisen. De uitvoering dient altijd te gebeuren in overleg met een geaccrediteerd bouwtechnisch kantoor om eventuele risico’s te beoordelen.

Keuze tussen fundering op vaste grond en paalfundering

De keuze tussen fundering op vaste grond en paalfundering is afhankelijk van meerdere factoren. In het algemeen wordt fundering op vaste grond gekozen wanneer de ondergrond voldoende draagkracht heeft en de vaste grondlaag zich niet te diep onder het maaiveld bevindt. In die gevallen is paalfundering nodig.

Aard van de ondergrond

Een grondonderzoek is essentieel om te bepalen of fundering op vaste grond haalbaar is. In zandgebieden is de ondergrond meestal voldoende draagkrachtig om deze methode toe te passen. In veen- of kleigrond is de ondergrond juist minder stevig, waardoor een diepere funderingsoplossing nodig is.

Gewicht van de constructie

De belasting die het gebouw uitoefent op de ondergrond is een belangrijk criterium. Fundering op vaste grond is geschikt voor relatief lichte gebouwen zoals woningen en kleinere aanbouwen. Zware of hoge constructies vragen meestal om een paalfundering.

Kosten en tijd

Fundering op vaste grond is meestal goedkoper dan paalfundering. De methode vereist minder apparatuur en bemanning, wat de kosten verlaagt. Ook is de bouwperiode korter, wat bijvoorbeeld van belang is in projecten met een beperkte bouwtermijn.

Toepassing in regio’s van Nederland

In Nederland wordt fundering op vaste grond vooral gebruikt in regio’s met stabiele zandgronden. Dit is het geval in het oostelijke deel van het land, waar de ondergrond meestal voldoende stevig is om deze methode toe te passen. In zuidelijke en oostelijke regio’s zijn er veel bouwprojecten waarbij fundering op vaste grond de basis vormt van de constructie.

In tegenstelling daarmee heeft West-Nederland, met zijn laaggelegen ligging en hoge grondwaterstand, vaak meer last van funderingsproblemen. In die gebieden wordt vaak gekozen voor paalfundering of andere diepere methoden. Fundering op vaste grond is daar minder geschikt, maar kan in sommige gevallen worden gebruikt wanneer de grondwaterstand is onderdrukt en de draagkracht van de ondergrond voldoende is.

Amsterdam en Rotterdam

Hoewel fundering op vaste grond niet alleen in Amsterdam en Rotterdam voorkomt, is het een veelgebruikte methode in deze steden. In de woningbouw van deze steden wordt vaak gekozen voor strook- of plaatfunderingen op vaste grond. Dit is te danken aan de relatief stabiele ondergrond in bepaalde delen van de steden. Echter, in andere delen van Nederland, zoals het westen, is de ondergrond minder geschikt voor deze methode.

Funderingsproblemen en risico’s

Fundering op vaste grond heeft een hoge betrouwbaarheid wanneer correct ontworpen en uitgevoerd. Echter, zijn er ook risico’s die kunnen leiden tot funderingsproblemen. Deze problemen kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder:

Verzakkingen van de grond: Wanneer de ondergrond niet voldoende stevig is of wordt aangetast door water, kan dit leiden tot verzakkingen.
Onjuiste constructie: Een fundering die niet correct is ontworpen of uitgevoerd kan onvoldoende belasting dragen.
Wateroverlast: Een hoge grondwaterstand kan de fundering ondermijnen en leiden tot schade.
Bodemerosie: Natuurlijke processen zoals bodemerosie kunnen de stabiliteit van de ondergrond in gevaar brengen.

Het is belangrijk om bij het bouwproces een grondige sondering uit te voeren en een bouwtechnisch kantoor te betrekken. Dit zorgt ervoor dat mogelijke risico’s vooraf worden geïdentificeerd en opgelost.

Levensduur en onderhoud

Een correct ontworpen en uitgevoerde fundering op vaste grond kan tientallen jaren meegaan. De levensduur is vaak gelijk aan die van het bouwwerk zelf, mits er geen schade ontstaat door externe factoren zoals wateroverlast of grondverzakking. Onderhoud is in de meeste gevallen beperkt, aangezien de fundering onder de grond ligt en weinig invloed van de omgeving ondervindt. Echter, wanneer problemen zich voordoen, zoals lekkages of grondverzakkingen, is onderhoud of herstel wel nodig.

Conclusie

Fundering op vaste grond is een betrouwbare, kostenefficiënte en snel uit te voeren methode die vooral geschikt is voor gebieden met stabiele zandgronden. De methode wordt vaak toegepast in woningbouwprojecten, aanbouwen en kleinere commerciële of industriële constructies. De naam is historisch en verwijst niet naar het gebruik van staal als bouwmateriaal, maar naar het feit dat de fundering op een vaste grondlaag rust. De keuze voor deze methode dient steeds te worden gedaan na een grondige sondering en berekening door een geaccrediteerd bouwtechnisch kantoor. In regio’s met onstabiele ondergrond of een hoge grondwaterstand is een diepere funderingsmethode vaak beter aangewezen. Bij correct ontwerp en uitvoering kan fundering op vaste grond een duurzame en betrouwbare basis vormen voor een bouwwerk.

Bronnen

waar
staal